Uit de aula van het Goudse Driestarcollege komen vbo-/mavo-kandidaten aardrijkskunde. Hun leraar, J. van der Zwaag, zei dat ze veel topografie moesten leren. Niet dus. „Weinig kennis, veel inzicht”, oordelen Rianne Kreft, Jeanet Blokland, Kees Koudstaal en Stefan Rensen unaniem over het examen. „Hij is de schuldige”, wijzen ze naar hun docent. Van der Zwaag, nuchter: „De leerlingen moeten een hoeveelheid basiskennis hebben. Die hoeven ze niet altijd letterlijk te reproduceren, maar komt wel steeds terug in de vragen.”

Het examen bevat veel foto’s, kaartjes, tabelletjes en grafiekjes. „Gezellig”, zegt Jeanet. „Nou”, schampert Kees, „je zou bijna een vakantiegevoel krijgen.” Vraag 1 is een weggevertje, vindt het Driestarkwartet. Een kaartje toont de Waddeneilanden. Vraag: Vanaf welke twee eilanden wordt een dagexcursie naar het Skuˆtsjesilen gemaakt? Van der Zwaag: „Bij deze vraag hadden de leerlingen veel gemak van de TVTAS: Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog. Een handig ezelsbruggetje.”

Van der Zwaag heeft het examen nauwelijks kunnen bekijken -hij moest lesgeven- maar de gemoedstoestand van zijn leerlingen stemt hem optimistisch. „De meesten zien er nog opgewekt uit.”

De havisten deden donderdagmorgen Duits. Tien teksten, vijftig vragen. „Geen lastige taal”, vindt Frieda Roeleveld. „Duits lijkt op Nederlands. Engels is veel moeilijker; zo onlogisch.” De examenteksten waren gevarieerd: over Engels als verplicht vak op school, de populaire Beetle van Volkswagen, het ouderwetse schooluniform en de zieligheid van workaholics. Sibranda Haitsma moest tekst 5, ”Zerknittert”, wel drie keer lezen. „Ik snapte er niets van.” Gelukkig bracht het woordenboek uitkomst. „Maar daar moet je niet te vaak in kijken, want dan kom je in tijdnood.”

Tekst 3, ”Klatschen schadet”, was oppassen geblazen. „Je bent direct geneigd het woord klatschen te vertalen met roddelen, maar het kan ook het aanmoedigen van fans betekenen. Daar ging het verhaaltje over”, zegt Arianne Schouten.

„Ze luizen je erin”, reageert Sibranda. „Kijk maar naar tekst 7.” De kandidaten moesten in een soort Gouden Gids opzoeken bij welke adverteerder ze terechtkonden voor „bijzondere cd’s met popmuziek.” Arianne koos www.cd-hotel.com -„daar zit het woord cd in”- maar Sibranda weet zeker dat het www.notimemusic.de moet zijn.

Ook de vwo’ers deden donderdagmorgen aardrijkskunde. Onderdeel 1, migratie en mobiliteit, kostte net zo veel tijd als de beide andere onderdelen -politiek en ruimte, en mens en milieu- samen, aldus Harmen van Dam, Elias van der Plicht en Bastiaan Buijs. De jongens staan er allemaal goed voor. Zorgen over hun cijfer maken ze zich niet. Hoewel. „Ik had mezelf tot doel gesteld met een negen voor aardrijkskunde te eindigen, maar of dat gaat lukken, betwijfel ik”, zegt Bastiaan.

De vbo-/mavo-kandidaten bogen zich ’s middags over Engels. „Het C-examen was relatief moeilijker dan het D-examen”, concludeert docent H. van ter Meij. „Dat kwam vooral door de vele woorden in het slang-Engels.” Hij leest voor uit opgave 2, ”Dirt diary”, over liefdesrelaties van tv-helden: „Bullock drinks fizzy pop through liquorice straws if she’s got a real sugar craving.” „Populaire taal. Zo spreken jongeren in Engeland. Wij leren standaardengels.”

Kwalijk vindt Van ter Meij tekst 10. „Daarin wordt gesuggereerd dat christenen per definitie harde lijfstraffen geven.” De Driestardocent begrijpt niets van zo’n stereotiep. „En dat voor een kwaliteitskrant als The Independent.”

Claudia Schilperoord en Janneke Landwaart hebben „niets geleerd en veel geraden.” Luisteren naar de BBC, een advies van hun leraar, doen ze niet. „Je verstaat er toch niets van.”

Ook de vwo’ers deden Engels. Weinig interessante teksten en zeker niet voor jongeren, oordelen Marinka Stam, Jomina van Dam en Patrick Koudstaal. Het nut van de gatentekst -op de stippeltjes moet een woord worden ingevuld- ontgaat het trio. „Je kunt de tekst begrijpen, maar toch het juiste woord niet weten te verzinnen.”

Marinka vindt Engels niet moeilijk. „Ik heb een vriendin in Canada met wie ik correspondeer.” Ze heeft, net als Patrick, een talenknobbel en doet het staatsexamen Spaans erbij. „Een hobby van me.” Jomina is „juist exact” aangelegd. Vrijdag is háár dag: op het vwo-rooster staat wiskunde.

De havisten kreunden en steunden donderdagmiddag over wiskunde. „Onwijs moeilijk.” „Weinig weggevertjes.” „Ik werd helemaal depri.” De kreten vliegen over de gang. Vrijwel alle kandidaten hadden de volle tijd nodig. Rieke van Putten heeft „dingen afgeraffeld.” Petra Boswijk -„ik heb er dagen aan gezeten”- vreest een 1. „Als het meer is, bel ik.”