Een absurditeit uit de lange periode dat de Sovjet-Unie zuchtte onder het communistisch bewind. Het voorval kwam woensdag aan de orde tijdens het geschiedenisexamen van vbo en mavo.

Een historische dag overigens, woensdag. Zowel bij vbo/mavo als bij havo en vwo werd geschiedenis geëxamineerd. In al die examens werden de leerlingen bevraagd op hun kennis van Nederlands-Indië en het stalinistische Rusland.

Het vbo/mavo-examen was zowel op C- als op D-niveau goed te doen, zegt docent M. de Visser op het Goese Calvijn College. „Het examen deed heel evenwichtig een beroep op kennis, inzicht en vaardigheden van de leerlingen. Eerst dacht ik even dat ze het C-examen even moeilijk gemaakt hadden als het D-examen, maar dat gold alleen voor de eerste paar opgaven.” De kwaliteit van de foto’s in de opgavenboekjes is soms niet om over naar huis te schrijven.

Woensdagmiddag stond Nederlands (leesvaardigheid) bij vbo en mavo op het programma. De teksten bevatten deze keer niets aanstootgevends, zegt docente R. Vastenhuis. „Het is moeilijk iets in maar honderd woorden samen te vatten”, vindt Ella de Kok. „Ik kwam uit op 160.”

Zo stil mogelijk verlaten de leerlingen de immense zaal waar ze zojuist hun kennen en kunnen hebben vertoond. Buiten de zaal gaat de rem eraf. Joelend stormen ze de gang op, waar een van hen uitglijdt en op de tegels klettert. Met het schaamrood op de kaken krabbelt hij overeind.

Van de havo-leerlingen zijn Rolf Paauwe uit ’s-Gravenpolder en Anita van der Heijden uit Vlissingen ruim op tijd klaar met hun economie-examen. „Het ging best goed. Onverwachte dingen zaten er niet in. Alleen de vraag over het berekenen van een handelsquote wisten we niet.”

Meer leerlingen blijken daar moeite mee te hebben gehad. „Het begrip handelsquote als zodanig hebben we nooit behandeld, maar de definitie ervan stond op het examen aangegeven: de optelsom van export- en importquote. Die onderdelen zijn wel in de les aan de orde geweest”, zegt docent C. J. Ruissen.

Volgens Ruissen bevatte het examen behoorlijk wat rekenwerk. „Daar ben ik blij mee. Positief vond ik ook dat er twee opgaven over economie op microniveau, over de prijsvorming van goederen en over het gedrag van producenten en consumenten in zaten, want dat sneeuwt vaak wat onder. Die opgaven hadden van mij wel wat meer diepgang mogen hebben.”

Als volgend pluspunt noemt Ruissen de open vragen die een beroep deden op de kennis van de leerlingen. „De leerlingen die niet zo rekenvaardig zijn maar hun stof wel hebben geleerd, hebben daar profijt van. Vorig jaar had ik het idee dat iemand die niets had geleerd het examen toch nog wel kon maken. Het was toen echt een cadeautje; veel te gemakkelijk. Nu gaat het de goede kant op.”

Het economie-I-examen was volgens de docent nog wel „erg gemakkelijk. Soms werd bijvoorbeeld alleen gevraagd of iets juist of onjuist was, zonder dat de leerlingen het antwoord hoefden te motiveren.” Het examen bevatte „een slordige fout: er zijn geen elf, maar twaalf landen die de euro hebben ingevoerd.”

Arno Witsel vond het economie-examen een weggevertje, maar een van zijn medeleerlingen klaagt dat het vanaf opgave 6 niet meer ging. Verderop in de gang ontstaat een heftige discussie over de juiste antwoorden. Een paar jongens verheffen hun stem alsof ze ter plekke hun punten moeten bevechten: „Jáhaa!” „Nééhee!” „Wacht toch gewoon effe tot de antwoorden bekend zijn, simpeltjes”, vermaant een jongedame vanaf de zijlijn.

De vwo-leerlingen kregen woensdagmiddag natuurkunde voorgeschoteld. Ook dat examen was goed te doen en ook daarbij werd er behoorlijk wat rekenwerk gevraagd, zegt docent J. A. van Steensel. „De afgelopen jaren waren er steeds meer uitlegvragen en dat past ook in de ontwikkeling van de tweede fase. Vroeger werden er alleen maar berekeningen gevraagd, maar nu probeert men het examen meer in de context van proefjes en experimenten te plaatsen. Dit jaar zit er toch weer meer rekenwerk in; dat had ik niet zo verwacht. Van de 83 punten gaan er maar 30 naar vragen zonder rekenwerk. De leerlingen vinden dat overigens wel prettig.”

Het examen begon moeilijk, vond Van Steensel. „Bij de eerste opgave konden de leerlingen met name bij de vraag over de richting van de Lorentz-kracht op zo veel manieren de fout in, dat ik deze opgave liever wat verderop in het examen zou hebben geplaatst. De rest van het examen was niet spectaculair lastig. Soms proberen ze het lastig te maken door er een instinkertje in te stoppen, van die addertjes onder het gras, maar dat mag ook wel in een vwo-examen.”

Meer moeite had de docent met vragen waarbij hij zich afvroeg „of het nog wel natuurkunde was of dat iedereen ze met wat logisch denken kon oplossen.”

De leerlingen blijken hun tijd ten volle te benutten. „Dat is echt vwo-mentaliteit”, zegt Van Steensel. „Ik adviseer het ook altijd: Doe rustig aan, kijk eerst even het hele examen door, plan je tijd en gebruik gewoon die drie uur die je ervoor krijgt.”