CGK spreken later over „controversiële” thema’s
Het moderamen van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) wil een aantal gevoelige onderwerpen, zoals hermeneutiek, „controversieel” verklaren en nog niet behandelen. Dat stuitte dinsdag op verzet in de synode. „Verwarrend.”
Een deel van de afgevaardigden was het dinsdag in Nunspeet beslist oneens met het voorstel van het moderamen. Zo voerden ds. J. Nutma, ds. E.B. Renkema en ds. M. Groen een pleidooi om vragen rond hermeneutiek (de uitleg en toepassing van de Bijbel in deze tijd) en ecclesiologie (de leer van de kerk) juist wel te bespreken vóór de synode besluiten neemt over een toekomstige nieuwe vormgeving van het kerkverband. Ds. Nutma: „Laten we niet, zodra we in onze kerk problemen zien, meteen in de modus van de oplossingen schieten. Principiële vragen moeten aan pragmatische vragen voorafgaan.”
Urgentie
Een geheel andere benadering koos afgevaardigde D. Schaafsma. Hij toonde zich er bezorgd over dat „het gevoel van urgentie weg lijkt te zijn”, ook al omdat het moderamen voor de bespreking van het meest heikele vraagstuk van de CGK, namelijk de toekomst van het kerkverband, „slechts één dag heeft uitgetrokken”. Wat Schaafsma betreft mag deze synodeweek „niet worden afgesloten zonder dat moderamen en synode een richting hebben gewezen voor wat betreft de kant die we als kerkverband nu op willen”.
Afgevaardigde W. Hijmissen zag dat heel anders. Hij diende ’s morgens al een ordevoorstel in, dat inhield de synodevergadering deze dag te sluiten. Zijns inziens is uit het convent van april 2024 duidelijk gebleken dat de overgrote meerderheid van de plaatselijke kerken in het kerkverband van de CGK „bij elkaar wil blijven”. Voor het idee om het kerkverband te ontvlechten was op het convent nagenoeg geen steun, betoogde Hijmissen. Volgens hem gaat de synode „haar mandaat te buiten” en „overspeelt zij haar hand” als zij nu bewegingen maakt die gaan leiden tot ontvlechting.
Consultatieronde
Volgens Hijmissen is er een „consultatieronde” in de kerken nodig. „We moeten de kerken nu vragen of men nog voldoende vertrouwen in deze synode heeft. Laten we daar ook de tijd voor nemen, bijvoorbeeld tot december dit jaar. En laten we onze vergadering dan nu conditioneel sluiten. Blijkt begin 2026 dat we als synode onvoldoende vertrouwen hebben, dan sluiten we, nadat we gedaan hebben wat we moesten doen, deze synode.”
Na rijp beraad besloot het moderamen dit ordevoorstel niet in stemming te brengen. Preses ds. P.D.J. Buijs: „Volgens ons kan dit voorstel kerkrechtelijk niet. Het zou ook tot bestuurlijke wanorde leiden.”
Overigens nam de synode dinsdag nog geen definitief besluit over de thema’s die het moderamen als controversieel bestempelde, zoals een instructie over kind en avondmaal, een instructie over genderdysforie en een instructie over eenparigheid van stemmen. Naar de mening van het moderamen is behandeling van deze thema’s op dit moment niet dienstig voor de situatie in het kerkverband.
Omdat er echter veel kritische opmerkingen en vragen uit de vergadering kwamen, kondigde het bestuur van de synode dinsdagavond aan nog een keer naar de lijst met thema’s te zullen kijken om er later deze week een oordeel van de vergadering over te vragen. Ook deelde het moderamen –na kritiek op deze term– mee het woord ”controversieel” niet meer te zullen gebruiken, maar in plaats daarvan te zullen spreken over ”prioritering” van onderwerpen.
TUA
Een ander thema dat dinsdag uitvoerig werd besproken, was de financiële bijdrage die jaarlijks van elk kerklid wordt gevraagd om de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) draaiende te kunnen houden. In een rapport pleitten deputaten en commissieleden voor verlaging van die bijdrage van 9,48 euro naar 6,68 euro. „Dat verschil is wel heel erg groot”, vond ds. F.W. van der Rhee. „De TUA is niet zomaar een deputaatschap.”
De predikant wees onder meer op bezuinigingen van de overheid op het wetenschappelijk onderwijs. „Tegelijk zien we de verheugende trend van een toenemend aantal studenten en de verdrietige trend van een afnemend ledental van ons kerkverband.” Ook wordt de helft van de studenten van de TUA niet bekostigd door de overheid, omdat het om zogenoemde late roepingen gaat.
Afgevaardigde J. Mauritz wees onder andere op de financiële reserves van de TUA, waardoor het volgens hem mogelijk is om de beoogde afdracht te laten dalen naar 6,68 euro. Ook heeft de synode in het verleden „eigenlijk te veel” geld aan de TUA toegekend. Voor het bedrag van 6,68 euro is onder meer gekeken naar de zogenoemde solvabiliteitsfactor, een term die vaak wordt gebruikt om aan te geven of een instelling financieel gezond is.
De vergadering nam hierover dinsdag nog geen beslissing. De deputaten en de commissie financiële zaken gaan er samen nog naar kijken. Het punt komt later deze week terug op de synodetafel.
Mandaat
De woensdagvergadering is geheel gewijd aan de bespreking van een rapport van het moderamen over de toekomst van het kerkverband. Daarin weerspreekt het moderamen de kritiek dat het geen „mandaat” zou hebben om stappen te nemen die tot een ander kerkmodel gaan leiden, aangezien –aldus de critici– dit vraagstuk niet „van onderop”, dus vanuit de plaatselijke kerken, op de agenda is gezet.
Dat laatste is wel degelijk gebeurd, betoogt het moderamen. Het wijst onder meer op een „noodsignaal” dat de classis Zwolle richting de synode van Rijnsburg-Nunspeet uitzond. Deze classis is volledig vastgelopen door onoverbrugbare verschillen van mening over vrouwelijke ambtsdragers en over homoseksualiteit.
