Wie een tuin of balkon heeft, weet: alle oppervlakken kleuren na verloop van tijd onbedoeld groen. In zwarte grond schiet onkruid op. In de voegen van het tuinpad verschijnen grasjes en mos. En op de tegels van het terras, het beton van het balkon en de planken van de schutting verschijnt een laagje groene aanslag die onder vochtige omstandigheden gevaarlijk glibberig is.

Het heeft wel iets bewonderenswaardigs: een viooltje dat wortel schiet in de krappe voeg tussen twee straatklinkers en daar zelfs manhaftig gaat bloeien. Of de uitloper van een framboos die, meters van de moederplant verwijderd, in het terras zijn kopje boven het straatwerk uitsteekt en probeert tot wasdom te komen. Maar als je dergelijke groeiers hun gang laat gaan, transformeert een keurige tuin na verloop van tijd in een groene jungle.

Badkamer

Wie dat niet wil, zal zijn handen uit de mouwen moeten steken. Al dat ongeplande en ongewenste groen verdwijnt namelijk niet vanzelf. Alhoewel: soms wel. Als de zon aan kracht wint en het weer droger wordt, lijkt de groene aanslag op gedeelten van het straatwerk die veel in het licht liggen wel op te lossen. Heel anders gaat het met bemoste tegels die zich permanent in de schaduw bevinden.

Sowieso is een tuin met veel verharding –vanwege de altijd weer oprukkende mossen en algen– niet per se een onderhoudsarme tuin. Tenminste: als je eraan hecht dat het straatwerk jaar in, jaar uit net zo grijs of zwart blijft als toen het werd gelegd – een beetje alsof het een badkamer is. Het is een serieuze en terugkerende klus om een groot oppervlak met tegels of straatstenen van groen te ontdoen.

Wie deze vorm van tuinwerk wil minimaliseren kan volgens voorlichtingsinstantie MilieuCentraal beter kiezen voor niet te veel verharding in de tuin. Hoe meer tegels, hoe meer water er blijft liggen, hoe meer algengroei. Straatwerk waar regelmatig mensen over lopen, wordt in de regel minder (snel) groen. Beter gezegd: het groen krijgt door slijtage niet de kans om ongebreideld te groeien. Een terras dat goed afloopt, en waar dus geen water op blijft staan, zal ook minder snel last krijgen van algengroei. Zoals gezegd: een zonnige ligging helpt ook.

Hogedrukspuit

Er zijn verschillende apparaten die een hobbytuinier ter hand kan nemen om het ongewenste groen in de tuin te lijf te gaan. De meest ingeburgerde is waarschijnlijk de hogedrukspuit. Die weet wel raad met de groene aanslag, sprietjes en plantjes die op het terras of tussen de kieren van de vlonder groeien. Maar spuiten met een hogedrukspuit is ook een vrij agressieve methode. Niet alle tegelsoorten zijn tegen de kracht van de waterstraal bestand en hout wordt er gemakkelijk door beschadigd – waarna zo’n oppervlak nog sneller door een groene waas wordt bedekt. Nog een nadeel: het zand wordt uit de voegen van het straatwerk gespoten en moet dus wellicht na zo’n behandeling worden aangevuld. Bovendien maakt zo’n hogedrukreiniger veel kabaal – wat de buren mogelijk tot ergernis drijft. En: het apparaat gebruikt stroom en veel water.

Wie regelmatig zijn straatje veegt, voorkomt dat onkruiden of mossen zich vestigen

MilieuCentraal adviseert met al deze redenen in het achterhoofd om een hogedrukreiniger te reserveren voor echt lastige klusjes en liever te kiezen voor een eenvoudig gereedschap dat iedereen wel in de schuur heeft staan: een bezem. Wie regelmatig zijn straatje veegt, voorkomt dat onkruidzaden, zaailingen of mosjes zich op of tussen het straatwerk vestigen.

Groene aanslag kun je aanpakken door de aangedane plekken eerst te begieten met kokend water en daarna stevig te schrobben. Als dat niet afdoende is, kun je in tweede instantie alsnog kiezen voor een goedgekeurd middel uit een tuincentrum.

Verder is het slim om vroeg in te grijpen. Wacht niet tot onkruid flink uit de kluiten is gewassen, maar trek ongewenste plantjes zo snel mogelijk uit de voegen. Dat gaat in die fase ook het gemakkelijkst omdat de wortels nog niet zo diep zitten.

MilieuCentraal is een pleitbezorger van het ouderwetse voegen krabben. Moest je dat vroeger –als je je in de vakantie verveelde – met een oud aardappelschilmesje doen: het kan ook met een voegenborstel of een haakvormig krabbertje. Als daar een lange steel aan zit, hoef je er niet voor op de knieën.

Stomen of branden

Minder ingeburgerde apparaten om straatwerk onkruidvrij te maken zijn stomers en branders. In het groot zijn die al jaren in gebruik bij plantsoenendiensten. Maar voor de hobbytuinier zijn er ook kleinere versies beschikbaar.

Stomen werkt grondiger dan afbranden

Een onkruidplantje dat met stoom is behandeld zal door de hitte afsterven. Dat gebeurt bij branders niet. Die verschroeien het plantje, maar de wortels ervan blijven intact. Na verloop van tijd zal het onkruid wellicht dus weer de kop opsteken, zegt MilieuCentraal. Stomen werkt dus grondiger dan afbranden.

De in het Verenigd Koninkrijk bekende tuin- en landschapsadviseur Bob Flowerdew adviseert om die reden in zijn boek ”Natuurlijk tuinieren” om een sessie met een brander na een week te herhalen, in ieder geval bij volgroeid onkruid. Flowerdew is sowieso nogal enthousiast over het met behulp van vuur in toom houden van onkruid. Bijvoorbeeld om zaaibedden mee te behandelen voor ze worden ingezaaid. Ook voor grote oppervlakken als een oprit met grind vindt hij een onkruidbrander een handig hulpmiddel. Zo’n brander kan ook onder bomen en sommige stevige heesters worden gebruikt. Maar opgepast met coniferen, groenblijvende heesters en hagen (met dor blad): die vatten gemakkelijk vlam.

Azijn

Als vegen, krabben en schrobben niet voldoen, zijn er nog allerlei middeltjes in de strijd tegen groen. Al enige jaren mogen particulieren geen producten op basis van de werkzame stof glyfosaat meer gebruiken voor het ontgroenen van hun terras en tuinpad. Daarvoor in de plaats zijn er alternatieve producten op de markt gekomen, sommige op basis van azijnzuur. Dus je zou kunnen denken: dan kun je net zo goed gewoon (schoonmaak)azijn gebruiken. Maar dat blijkt genuanceerder te liggen.

Azijn wordt best veel gebruikt als middel om ongewenst groen van verharding te verwijderen. Online worden daarvoor ook allerlei tips gedeeld, maar formeel is het gebruik van azijn niet toegestaan. De reden: overdosering heeft mogelijk een schadelijk effect op planten, dieren en oppervlaktewater. Wat veilig wordt geacht: maximaal 10 ml verdunde huishoudazijn (6 procent azijnzuur) per vierkante meter.

Dat azijn gebruiken voor het bestrijden van groene aanslag en onkruid in straatwerk een breed ingeburgerde bezigheid is, blijkt uit een RIVM-rapport uit 2019. Hierin is onder andere informatie uit een enquête onder consumenten opgenomen. Van de ondervraagden zei 90 procent werk te maken van het bestrijden van onkruid in verharding. Van hen gebruikte 34 procent daarbij schoonmaakazijn en 26 procent huishoudazijn. Groene aanslag verwijderen heeft in Nederlandse tuinen een iets lagere prioriteit: 70 procent van de geënquêteerden doet dat. Van hen gebruikt 30 procent daarbij schoonmaakazijn en 21 procent huishoudazijn.

Het verschil met toegelaten middelen zoals je die bij het tuincentrum koopt, is dat daarin het azijnzuurpercentage maximaal 6 procent is. En dat er op de verpakking staat dat je het moet gebruiken om specifiek plantjes te bestrijden. Een ferme scheut schoonmaakazijn (met een veel hoger azijnzuurgehalte) over het terras gieten: dat is van een heel andere orde.

MilieuCentraal adviseert om voor gebruik in de tuin de fles schoonmaakazijn sowieso dicht te laten. Wie toch met azijn aan de slag wil, kan huishoudazijn gebruiken. En dan verdund: op 60 ml azijn 40 ml water. Vervolgens dien je die vloeistof dan druppelsgewijs, plantje voor plantje, te verdelen. Een plantenspuit gebruiken is dus niet de bedoeling.

Zand

En hoe zit het met andere min of meer voor de hand liggende huismiddeltjes als zout, soda en groene zeep? Net als voor azijn geldt dat er op internet soms nogal lovend over deze opties wordt gesproken. Maar als onkruid doodgaat nadat je het met zout bestrooit, zal het de planten die in de grond naast het terras staan waarschijnlijk ook geen goed doen. Zout kan trouwens ook het straatwerk aantasten.

Dat laatste geldt ook voor soda, dat ook nog eens schadelijk is voor het bodemleven, omdat het de zuurgraad van de grond verstoort. Daar ondervinden planten en bomen hinder van. Een sopje met groene zeep dan om groene aanslag weg te schrobben? Tja. Groene zeep is óók zeep: de bestanddelen ervan zijn niet per se gunstig voor planten en dieren.

Wat vast geen kwaad kan: schrobben met wat scherp zand. De korrels zorgen voor wrijving. En als er her en der wat blijft liggen is een straatje gelijk minder glibberig.