Alarmsignaal over explosieve groei Chinese webshopbestellingen: „Onze uitdaging is 1200 pakketjes per minuut”
De consument raakt meer en meer verslingerd aan spotgoedkope Chinese webshopbestellingen. De stroom aan buitenlandse pakketjes is in korte tijd explosief gegroeid. Toezichthouders geven een alarmsignaal af. „Onze uitdaging is 1200 pakketjes per minuut.”
Vertegenwoordigers van de Douane, de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) brachten woensdag in de Tweede Kamer hun zorgen over. Het is niet meer te doen om effectief toezicht te houden op de enorme aantallen bestellingen bij Temu, Shein en AliExpress, zoals de Chinese webshops heten. Individuele pakketjes controleren is naar zijn aard vele malen intensiever dan een steekproef.
Uit de cijfers blijkt dat er met recht gesproken wordt over een „explosieve” groei. In korte tijd nam het aantal buitenlandse pakketjes toe van 172 miljoen in 2021, 341 miljoen in 2022 naar 718 miljoen in 2023. Naar verwachting zijn er in 2024 om 1,4 miljard bestellingen gedaan.
„Onze uitdaging is 1200 pakketjes per minuut”, vatte Roel van ’t Veld, coördinerend adviseur bij de Douane, de opgave treffend samen. Lang niet al deze pakketjes zijn bestemd voor de Nederlandse consument. 80 procent wordt doorgesluisd naar andere EU-lidstaten.
Medicijnen
Wat bestellen mensen zoal bij Temu en diens concurrenten? Het gaat om veel meer dan alleen producten die bij de Action te koop zijn, verduidelijkt Mattheus Wassenaar, inspecteur-generaal bij de ILT. Hij somt op: vuurwerk, fatbikes, medicijnen die in Nederland alleen op doktersrecept te verkrijgen zijn, kleding, elektronische apparatuur. „Zelfs koelkasten worden vanuit China rechtstreeks aan de consument geleverd.”
Als effectief toezicht op deze enorme diversiteit aan producten ontbreekt, krijgt de consument vaker te maken met onveilige producten. Te denken valt aan kinderspeelgoed dat stikgevaar oplevert, producten die verboden stoffen, zoals lood, bevatten en elektronica die in brand vliegt.
Bovendien staan Nederlandse of Europese webshops die zich netjes aan de regels houden op achterstand. „Dit is in zekere zin een handelsoorlog”, zegt Wassenaar. „Dat gebeurt feitelijk al. Er worden producten ingevoerd die niet-compliant zijn (niet voldoen aan de geldende wet- en regelgeving, HK). Dat levert een enorm concurrentienadeel op voor het Nederlandse en Europese bedrijfsleven.”
„Ik denk dat jullie proeven dat de Kamer écht bereid is om hier iets aan te doen”, merkt SGP-Kamerlid –en initiatiefnemer van het rondetafelgesprek– André Flach op.
Muizen op toonbank
De moeilijkheid is echter dat er niet één eenvoudige oplossing is. Dat blijkt wel als GL/PvdA-Kamerlid Joris Thijssen de situatie vergelijkt met een snackbar waar de muizen over de toonbank lopen. „Als de NVWA dat voor de derde keer constateert, gaat de tent dicht. Kan een van de toezichthouders een Chinese webshop sluiten als er muizen over de toonbank lopen”, wilde Thijssen weten.
Nee, reageerde ILT-inspecteur-generaal Wassenaar. Hij legt uit dat Chinese webshops niet in Europa vertegenwoordigd zijn. „We kunnen niemand aanspreken. Dat is het grote probleem.” Het maximale wat een toezichthouder dan nog kan doen is een pakketje uit de markt halen als die niet aan de eisen blijkt te voldoen.
Dat Chinese webshops niet in Europa vertegenwoordigd zijn is een groot verschil met bijvoorbeeld het Amerikaanse Amazon. Als daar producten niet in de haak blijken te zijn, kunnen Nederlandse toezichthouders dat aankaarten, waarop het bedrijf maatregelen neemt.
En de site blokkeren, probeerde Thijssen in tweede instantie. Daar wordt op dit moment in Europees verband aan gewerkt, gaf Wassenaar aan.
Al lijkt hij zijn twijfels te hebben of een dergelijke maatregel het probleem oplost, blijkt uit de anekdote die hij vervolgens deelt. „Naast de pakketstroom uit Luik en Rotterdam komt er een aantal keer per week een Boeing 747 vanuit China voor Temu. Op een zeker moment hebben de toezichthouders gezegd: we gaan zo’n vliegtuig stevig aanpakken, alle pakketjes eruit. Daarop sloegen consumenten aan het klagen. Een dag later stond er eenzelfde 747, vol met Temu-rommel. Die kon niet gecontroleerd worden, omdat alle inspecteurs nog met hun vorige klus bezig waren.”
Wassenaars conclusie: „De agressie aan de Chinese kant is heel groot. Ik weet zeker dat als de Shein-website op zwart gaat, er de volgende dag een nieuwe website in de lucht is.”
Blij
„Tegelijkertijd”, bracht PVV-Kamerlid Rachel van Meetelen voorzichtig in, „zijn heel veel mensen er blij mee dat ze bij Chinese webshops kunnen bestellen. Het scheelt zo ontzettend veel geld.”
„Veiligheid en duurzaamheid heeft een prijs”, reageerde Wassenaar. „Ik denk dat we het erover eens zijn dat consumenten moeten weten welke risico’s ze lopen. En beschermd moeten worden tegen onveilige en niet-duurzame producten. Dat geldt ook voor bedrijven.”
De oplossing zal uiteindelijk hoofdzakelijk uit Europa moeten komen, betogen de toezichthouders. De Europese Commissie heeft onlangs een breed maatregelenpakket bekend gemaakt. Onderdeel daarvan is een heffing op alle pakketjes van buiten de EU die rechtstreeks aan consumenten geleverd worden.
Andere mogelijke oplossingen zijn: betere scantechnologie, intensievere samenwerking tussen toezichthouders en het bewustzijn bij consumenten vergroten.
