Hamas in de Gazastrook? Gedecimeerd wat vuurkracht en mogelijkheden betreft. Hezbollah in Libanon? Net zo. Het Assadregime in Syrië? Bestaat niet meer.

Wat hebben deze drie spelers gemeen? Het antwoord is dat ze alle drie belangrijke schakels waren in de zogenaamde As van Verzet, de coalitie die door Iran geleid wordt en die het gemunt heeft op Israël en haar bondgenoten in de regio, met name de Amerikanen.

Toch is die As van Verzet nog niet dood. De twee belangrijkste overgebleven spelers zijn de Houthirebellen in Jemen en natuurlijk het regime van de ayatollah in Iran zelf.

Die laatste blijft vooralsnog ongemoeid, maar als het aan Israël en de Amerikanen ligt, is het met de Houthi’s snel afgelopen. Daarom hebben de VS hun aanvallen op Houthidoelen in Jemen opgevoerd. Een grootscheepse aanval op leiders van de Houthi’s in Sanaa, de hoofdstad van Jemen, moet de rebellen op andere gedachten brengen.

Poort der Tranen

Daarmee slaat de Amerikaanse president Trump twee vliegen in één klap: hij rekent niet alleen af met een pion binnen de gehate As van Verzet, maar zorgt er ook voor dat het scheepvaartverkeer op de Rode Zee weer vrij baan krijgt.

Een deel van de scheepvaart in dit gebied lag in de achterliggende anderhalf jaar regelmatig stil doordat de Houthi’s vanuit Jemen schepen beschoten en zelfs enterden. Dat deden ze vooral in de nauwe doorgang die de Golf van Aden scheidt van de Rode Zee. Deze doorgang, de Bab al-Mandab ofwel Poort der Tranen, is economisch gezien enorm belangrijk omdat al het scheepvaartverkeer van of naar het Suezkanaal hier doorheen moet. Vooral schepen die op een of andere manier met Israël in verband konden worden gebracht, werden door de Houthi’s op de korrel genomen.

Dat de Houthi’s tegenwoordig wél aanvallen op zee kunnen uitvoeren, komt door de steun van Iran.

Vroeger was er geen sprake van dat de Houthi’s op zee zulke acties zouden kunnen uitvoeren. Daarvoor hadden ze simpelweg het materieel niet. Zelfs droneaanvallen waren tot een aantal jaren geleden uitzonderlijk.

Dat de Houthi’s dit nu wél kunnen, komt door de hulp van Iran. Al jaren steunt het regime in Teheran de Houthirebellen, omdat die net als de andere spelers van de As van Verzet passen in het grote plaatje dat de ayatollah voor zich ziet: een zich steeds verder uitbreidende sjiitische invloedssfeer.

Vliegdekschip

De Amerikaanse aanval op de Houthi’s is dus niet alleen op de rebellen gericht; het is indirect ook een waarschuwingssignaal naar Iran: dat land moet per direct stoppen met het steunen van de rebellen in Jemen.

Zijn de Houthi’s hiervan onder de indruk? Nou nee. De Houthirebellen hebben als antwoord raketten afgeschoten op de USS Harry Truman, het Amerikaanse vliegdekschip dat in de Rode Zee patrouilleert. En daar gaan ze mee door totdat de VS stoppen met hun luchtaanvallen op Jemen, zeggen ze.

Het verleden leert dat dit waarschijnlijk geen loze kreten zijn. De Houthi’s en hun voorvaderen, de sjiitische stroming van de zaidieten, hebben door de eeuwen heen een uitzonderlijk krachtige nationale identiteit ontwikkeld. Die staat voor hen bovenaan; al het andere doet er minder toe. Tien jaar lang bombardeerde Saudi-Arabië deze rebellen, maar dat heeft weinig geholpen. Zelfs Iran, de grote steunpilaar, heeft maar tot op zekere hoogte invloed op de Houthi’s.

Druk

Het is dus onwaarschijnlijk dat de Houthi’s gaan stoppen met hun acties, maar het is ook onwaarschijnlijk dat Trump zich gewonnen gaat geven. De meest kansrijke optie is dat Trump de druk op Iran nog verder opvoert, om zo de Houthi’s via Teheran alsnog tot stoppen te dwingen. Hij is al volop bezig met die tactiek. Maandag zei Trump dat hij Iran verantwoordelijk zal houden „voor ieder afgevuurd schot” van de Houthi’s.

Mogelijk is Iran daar, in tegenstelling tot de Houthi’s, wél van onder de indruk. Eerder al bleek het regime zijn andere bondgenoten gemakkelijk in de steek te laten. Toen Hamas en Hezbollah werden aangepakt door Israël en toen een regimewisseling in Syrië plaatsvond, deed Iran hoegenaamd niets.

Het is nog steeds niet uitgesloten dat Trump groen licht geeft aan het rechtstreeks aanpakken van Teheran

Maar zelfs al zou Iran toegeven aan de Amerikaanse druk en zijn wapenleveranties aan de Houthi’s opschorten, dan nog is de vraag of de Houthi’s zullen luisteren naar hun broodheren in Teheran. Ook zonder nieuwe aanvoer zijn er in Jemen genoeg wapens voorhanden om het de internationale economie nog een tijdje heel lastig te maken.

In dat geval ligt het speelveld open. Het is nog steeds niet uitgesloten dat Trump dan groen licht geeft aan de uitvoering van de grote wens van de Israëlische regering: het rechtstreeks aanpakken van het regime in Teheran zelf.