Water is een kostbare gave van God. Zonder water hebben mensen geen toekomst. Toch is de beschikking hebben over water geen vanzelfsprekendheid. Wereldwijd kampen miljoenen mensen met ernstige waterschaarste, een probleem dat verergert door klimaatverandering. De gevolgen zijn groot.

Zo kwam ik in West-Afrika eens Stella tegen, een moeder die dagelijks met een baby op haar rug, een peuter aan de hand en vijf jerrycans van elk 25 liter een urenlange tocht aflegt om water te halen voor haar gezin. Eens te meer besefte ik hoe bevoorrecht ik ben, ook als moeder: ik kan mijn dochtertje moeiteloos van schoon drinkwater voorzien.

Het zoeken naar schoon water kost miljoenen gezinnen zo veel tijd dat hun kinderen niet naar school kunnen

De signalen over waterschaarste wereldwijd zijn verontrustend. De Verenigde Naties melden dat ongeveer 2,2 miljard mensen geen toegang hebben tot veilig beheerd drinkwater. Het zoeken naar schoon water kost miljoenen gezinnen zo veel tijd dat hun kinderen niet naar school kunnen. Vooral vrouwen en meisjes zijn daarvan de dupe. De internationale klimaatwaakhond IPCC rapporteerde in 2021 dat de beschikbaarheid van waterbronnen vermindert door stijgende temperaturen, droogte en extreme weersomstandigheden. De Wereldbank waarschuwt niet zonder reden dat waterschaarste tegen 2050 tot meer conflicten en nog grotere migratie kan leiden.

Tekort en verspilling

Veranderende neerslagpatronen en stijgende temperaturen leiden tot droogtes en een afname van zoetwatervoorraden. We zien de gevolgen nu al om ons heen. Rivieren en grondwaterbronnen drogen op, terwijl vervuiling en ontbossing de beschikbaarheid van schoon water laten afnemen. Unesco, de culturele en wetenschappelijke afdeling van de VN, luidde in 2019 de alarmklok door erop te wijzen dat ontbossing leidt tot minder wateropslag in de bodem en een toename van overstromingen en erosie.

Zonder maatregelen kan er in 2030 in heel Nederland een watertekort ontstaan

Tegelijkertijd verspillen we in westerse landen dagelijks liters water zonder erbij stil te staan. Gemiddeld gebruikt een Nederlander 127 liter water per dag, becijferde het CBS in 2023, terwijl in veel Afrikaanse landen mensen met minder dan 20 liter per dag moeten zien te overleven. Naast verspilling zorgen lekkages en inefficiënte omgang met water voor enorme verliezen: bijna een derde (30 procent) van het drinkwater loopt letterlijk weg, constateerde het Europese milieuagentschap in 2018.

Ook in ons land wordt de situatie zienderogen urgenter. Zonder maatregelen kan er in 2030 in heel Nederland een watertekort ontstaan, zo becijferde het Drinkwaterplatform Nederland vorig jaar. Waterschappen riepen afgelopen zomer op om ook zuiniger te doen met water, bijvoorbeeld door gazons tijdens warme dagen niet te besproeien.

Handelen

Biddag herinnert ons aan onze afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen én de noodzaak om deze met zorg te beheren. Duurzaam beheer van water is behalve een technische of publieke uitdaging ook een morele verantwoordelijkheid. Hoe kunnen wij bidden om Gods zegen en tegelijk onverschillig blijven tegenover de uitputting van waterbronnen? Hoe kan het dat we als rentmeesters over deze aarde nauwelijks stilstaan bij de gevolgen van ons eigen watergebruik?

In veel Afrikaanse landen moeten mensen met minder dan 20 liter water per dag zien te overleven

Laten we op biddag niet alleen bidden maar ook handelen. Ingewikkeld hoeft het niet te zijn. We kunnen bewuster omgaan met water in ons dagelijks leven door waterbesparende maatregelen te nemen: van korter douchen en het opvangen van regenwater tot innovatieve, slimme oplossingen. We kunnen steun geven aan initiatieven voor onze naasten ver weg, die ook in dit opzicht het hardst geraakt worden.

Zo zet Woord en Daad zich in voor toegang tot schoon drinkwater voor kwetsbare gemeenschappen in landen als Ethiopië en Uganda, voor het behoud van die toegang door te voorzien in onderhoud en ook voor duurzaam waterbeheer van bijvoorbeeld rivieren. Voor Stella en haar gezinsleden, die met schoon drinkwater niet alleen minder dorst hebben en minder vaak ziek zijn, maar daarmee ook toegang hebben tot onderwijs, omdat water dan dichtbij beschikbaar is. Waar water is, komen mensen en hun leefomgeving tot bloei!

De auteur is programma- en projectleider Duurzaam Water bij Woord en Daad.