Nu ligt er nog een klein grasveldje, straks staan er drie wooneenheden. Vastgeplakt aan een rijtje eengezinswoningen waarvan er in Nederland honderdduizenden staan. Op de begane grond komt een woning voor een oudere, daarboven twee woningen voor jongere huurders. Kleinere wooneenheden, die in deze buurt in het Gelderse Elst met vrijwel alleen eengezinshuizen in een grote behoefte voorzien.

Het is daarom een belangrijke pilot, zegt Alfred van den Bosch, directeur van woningcorporatie Vivare. „Veel ouderen die nu in een grote woning leven, willen best naar een kleinere woning, maar niet als die drie buurten verderop staat. Dan verliezen ze hun sociale netwerk, ze blijven dan liever zitten. En veel jongeren wonen nu noodgedwongen bij hun ouders. Dit soort buurten heeft hun weinig te bieden.”

Landelijk bouwden de Nederlandse corporaties de afgelopen jaren hoogstens 20.000 woningen per jaar, maar vanaf 2029 –en indien mogelijk eerder–  moeten dat er 30.000 zijn. Voor het Gelderse Vivare komt dat neer op zo’n 2000 woningen tot 2030, vooral sociale huur (tot 900 euro) en daarnaast middenhuur (tot 1185 euro).

Maar waar zet je die neer, als er zo’n felle strijd woedt om de ruimte, en grondprijzen vaak te hoog zijn om sociale huurwoningen rendabel te bouwen?

Op, in of bij het bestaande corporatiebezit, luidt een belangrijk deel van het antwoord volgens Peter van Antwerpen. Hij is conceptontwikkelaar bij Vivare, wat wil zeggen dat hij nieuwe oplossingen zoekt voor de bouwopgave waar de corporatie voor staat. „Als je gebruik kunt maken van de grond naast rijtjeshuizen die je al bezit, of van een bestaande flat om er iets bovenop te zetten, dan creëer je nieuwe wooneenheden én maak je de bevolkingssamenstelling in de wijk diverser. Deze wijk in Elst stamt uit de jaren vijftig, zestig en zeventig, toen we hier uitsluitend voor gezinnen bouwden. Nu zijn er veel meer een- en tweepersoonshuishoudens die ook een woning zoeken.”

Aanplakken

Het grasveldje in Elst is zo’n stukje eigen grondbezit. Geschikt voor ‘aanplakken’, zoals dat in het jargon heet. De eenheden worden 42 of 60 vierkante meter groot; die keuze moet Vivare nog maken. Bouwbedrijf Thimo365 zet ze in elkaar in een fabriek en monteert ze af op locatie. Van den Bosch: „We willen dat dit soort verdichting de mensen uit de buurt helpt, maar ook dat de overlast voor hen beperkt blijft.”

De wijk Elst-Noord is zonder meer geschikt voor het proefproject. De gemiddelde leeftijd ligt rond de zestig jaar en een op de zeven huurders overweegt binnen een jaar te verhuizen. Driekwart van de mensen die willen verhuizen, zijn 65 jaar of ouder en leven in een een- of tweepersoonshuishouden. Als zij verhuizen, komen hun woningen vrij voor nieuwe gezinnen.

In dit geval was er een grasveldje beschikbaar, maar als dat er niet is, kan een van de hoekhuizen worden gesloopt en vervangen door nieuwe wooneenheden. Dan win je dus netto twee woningen en krijg je veel meer variatie in je voorraad, zegt Van den Bosch. „Door iedere keer dezelfde eenheden neer te zetten, kan het bouwbedrijf ze goedkoper produceren, zeker als we ze met alle corporaties in de regio gezamenlijk afnemen. Het zou de bouw enorm versnellen als dit soort units tegelijk voor alle potentiële locaties een vergunning krijgen; nu moet dat per project worden geregeld.” Over zo’n ‘type-goedkeuring’ denkt het ministerie momenteel na.

Bezwaren

Voor de buren verandert hun uitzicht nogal, maar dat lijkt niet op veel bezwaren te stuiten. „We proberen heel erg duidelijk te maken dat we dit voor de mensen in de buurt zelf doen”, zegt Van den Bosch. „Voor de ouderen, maar ook voor de inwonende kinderen. Al kijken we voor hen nog hoe we de toewijzing gaan regelen, want jongeren hoeven niet per se uit de buurt zelf te komen. Die zijn veel minder buurtgebonden dan ouderen.”

Vivare creëert het draagvlak voor de aanbouwplannen door overleg met huurdersverenigingen en door voorlichting in de wijk met de Vivare-bus, een soort camper. De grootste aarzeling onder bewoners betreft –enigszins onverwacht– de extra auto’s die de nieuwe bewoners mogelijk willen parkeren.

„Daar moeten we dus speciaal naar kijken, maar ik denk dat we dat wel kunnen oplossen”, zegt Van den Bosch. Goed overleg met de gemeente, verantwoordelijk voor de openbare ruimte en het parkeerbeleid, is dan ook onmisbaar.

Er loopt nog een vergunningsprocedure, maar de verwachting is dat de nieuwe appartementen er in het najaar staan. Van den Bosch is optimistisch. „Als deze pilot slaagt, kunnen we dit alleen al in deze buurt in Elst nog op meerdere plekken doen. We hopen 30 procent van onze bouwopgave op deze manier te realiseren.”