Grote schokken uit de VS hebben altijd blijvende gevolgen in Europa
In tijden van grote spanningen in de wereld en forse turbulentie daardoor en door aanzienlijke veranderingen, proberen we in te schatten wat de langdurige gevolgen kunnen zijn.
Zo ook nu, naar aanleiding van het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. Om vooruit te kijken moeten we echter eerst terúgkijken, naar de historie, om te zien of er eerder soortgelijke gebeurtenissen plaatsvonden en wat ervan te leren valt.
Kijken we terug, dan zien we dat de Verenigde Staten regelmatig een schok veroorzaakten in de wereld. In 1928 beloofde de latere Amerikaanse president Herbert Hoover hogere invoerheffingen op landbouwproducten als hij zou winnen. Op 17 juni 1930 werd de wet van Smooth en Hawley van kracht, die Amerikaanse boeren en bedrijven moest beschermen tegen concurrentie uit het buitenland. Daartoe verhoogden de VS de invoertarieven. De gemiddelde invoerheffing ging met 20 procent omhoog. Andere landen sloegen terug met hun eigen hogere invoerheffingen.
Die wet promoveerde een gewone recessie tot de Grote Depressie. De Grote Depressie zorgde onder meer voor een nieuw geldstelsel. De eeuwenoude geldstandaard, waarbij geld was gekoppeld aan goud, verdween en maakte uiteindelijk plaats voor de eerste versie van het huidige vertrouwde geldstelsel.
Een kleine veertig jaar later, in 1971, kwam er weer een dreun uit de VS, in de vorm van de Nixonschok. De Amerikaanse president Richard Nixon ontkoppelde op 15 augustus 1971 de dollar van het goud. Daarnaast verhoogde hij onder meer de invoerheffingen. In de VS en een groot deel van Europa leidde de Nixonschok tot een lange periode van zeer hoge inflatie.
Na de Nixonschok kreeg de wereld te maken met zwevende wisselkoersen, tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld maar destijds een ingrijpende verandering die zorgde voor veel onzekerheid.
Dat op zijn beurt leidde ertoe dat de Europese landen gingen praten over hoe de wisselkoersen van hun eigen munten zo stabiel mogelijk te houden. Vrij snel werd duidelijk dat de enige manier om te zorgen voor stabiele wisselkoersen het afschaffen van de nationale valuta’s was. De Nixonschok zorgde ervoor dat Europese landen een gemeenschappelijke munt begonnen te bespreken.
Hoewel de euro in 1999 daadwerkelijk werd ingevoerd, is de definitieve beslissing daartoe over te gaan genomen in 1992 en stamt het idee uit 1971, als gevolg van een schok afkomstig uit de VS. Wat tegenwoordig de Europese Unie heet, werd uitgebreid met onder meer het Verenigd Koninkrijk (Frankrijk liet in de nasleep van de gevolgen van de Nixonschok zijn veto vallen).
De economische schokken in de VS in 1930 en 1971 leidden tot blijvende veranderingen in Europa
De grote (economische) schokken, veroorzaakt door de VS in 1930 en 1971, leidden tot blijvende veranderingen in Europa. Anno 2025 zorgt een Amerikaanse president opnieuw voor een schok. Wat zullen deze keer de veranderingen in Europa zijn?
De auteur is econoom en beheerder bij Hoofbosch Beleggingsfonds.
