Schip dopen bij Oranjes geliefd als eerste soloklus
Voor het eerst gaat prinses Amalia zaterdag alleen op pad voor een koninklijke verplichting. Ze is niet de eerste prinses die bij een solodebuut een schip doopt.
„Den Helder, ik doop u en wens u en uw bemanning een behouden vaart.” Als die woorden van de prinses in Vlissingen hebben geklonken, zal ze een fles champagne tegen de scheepsboeg stukslaan. En dan kan het nieuwe bevoorradingsschip van de marine de zee op.
Voor het eerst staat er zaterdag een koninklijke verplichting in Amalia’s agenda waar haar ouders niet bij zijn. Tot haar achttiende zag Nederland de kroonprinses nauwelijks. Daarna volgde het ene na het andere debuut: haar eerste vergadering van de Raad van State, eerste Prinsjesdag, persgesprek, staatsbanket, buitenlandse reis en bezoek aan de Cariben.
Haar eerste solo-optreden komt niet als een verrassing. Sinds 1 januari ontvangt de prinses een onkostenvergoeding van het Rijk. Voorheen stortte ze dat geld elke maand terug in de staatskas. Nu blijft ze dat alleen doen met haar inkomen. De 1,6 miljoen euro voor personele en materiële uitgaven is bestemd voor de invulling van haar functie. Het was daarom te verwachten dat we Amalia vaker zullen zien. Daarnaast legt de prinses een deel van het geld opzij voor een eigen secretariaat en een woon- en werkverblijf.
Aanstekelijke lach
Vergeleken met haar voorgangers is de 21-jarige Amalia er niet vroeg bij. Haar vader was 20 toen hij voor het eerst in zijn eentje een koninklijke klus klaarde. Grootmoeder Beatrix maakte vlak voor haar zeventiende verjaardag haar solodebuut al.
Beatrix debuteerde op een bitterkoude januaridag in 1955, ook bij de doop van een schip: de tanker Vasum in Amsterdam. „Vrolijk en onbeschroomd in het felle licht der publiciteit”, kopte het Algemeen Handelsblad boven een kleurrijk verslag van de plechtigheid. Volgens de krant wenste de prinses het tankschip „ernstig en duidelijk” een behouden vaart.
Met een hamertje gaf ze een kleine tik, waarna „een fleurig bestrikte fles tegen de boeg smakte, en donkergroene scherven en schuimend nat op de betonnen helling vielen”. Het hamertje had Beatrix kort daarvoor ook al in de lucht gehouden, „doch bij wijze van generale repetitie en speciaal voor de persfotografen. In plaats van te slaan was zij toen in de lach geschoten en iedereen lachte mee, omdat haar ongedwongenheid aanstekelijk werkte.”
Na de officiële handeling gleed het nieuwe schip onder gejuich van een menigte van vele duizenden het IJ op. Vanaf de tribune zwaaide de prinses „kinderlijk-geestdriftig” met haar boeketje orchideeën en lelietjes-van-dalen de Vasum uit.
Jongmeisje
Over de rondleiding op de werf merkte de verslaggever op dat Beatrix er „plezier in had precies te begrijpen wat er allemaal in die scheepsbouwloods en in die lashal gebeurde”. Het mooiste was, schreef de krant, dat de kroonprinses te midden van de schijnwerpers zichzelf bleef, een „sportief jongmeisje”. „Lichtvoetig stapte zij voort, en iedereen, zelfs de eenvoudigste werkman in z’n pasgestreken overall die onder haar ogen de een of andere werkzaamheid moest verrichten, moet het gevoel hebben gehad dat voor haar dit werkbezoek veeleer een prettig excursie dan een ceremonie betekende.”
Ook door het kwartier wachten op een eretribune vol voorname gasten sloeg de prinses zich heen met een „ontwapende vanzelfsprekendheid, die voor verlegenheid geen plaats bood”. Uiteindelijk reed de prinses in een hofauto door de sneeuwjacht terug naar Soestdijk, meldde Het Parool.
Hersenvliesontsteking
Dat Willem-Alexander op een koude en zwaarbewolkte augustusdag in 1987 zijn eerste zelfstandige handeling verrichtte, kreeg destijds weinig aandacht. Zijn optreden kwam dan ook onverwachts: de prins verving zijn moeder, die in het ziekenhuis lag. Twee dagen eerder bleek dat koningin Beatrix hersenvliesontsteking had opgelopen tijdens een cruise met het jacht van bierbrouwer Freddy Heineken op de Middellandse Zee.
Haar drie zoons waren niet aan boord, maar vierden vakantie in Porto Ercole, de Italiaanse vakantiestek van hun grootouders. In allerijl werden zij per auto opgehaald en naar het vliegveld in Nice gereden, om zich bij hun zieke moeder te voegen. Vanaf daar werd Beatrix naar het Haagse Bronovoziekenhuis vervoerd.
Het lijkt destijds velen ontgaan te zijn dat de kroonprins voor het eerst zonder zijn ouders op pad ging
Twee dagen later doopte niet de koningin, maar de kroonprins koelschip ”Prins Willem van Oranje” op de scheepswerf in Capelle aan den IJssel. Volgens de Telegraaf moest Willem-Alexander wat geduld hebben voordat hij met een „ferme” druk op de knop het schip te water kon laten gaan: de ceremonie werd met een halfuur uitgesteld om op hoger water te wachten. Na de officiële handeling en het weerklinken van het volkslied sprak de kroonprins nog even met een leerling van de bedrijfsschool van de IJsselwerf en diens leermeester.
Bijgeloof
Het lijkt destijds velen ontgaan te zijn dat de kroonprins voor het eerst zonder zijn ouders op pad ging, want over zijn solodebuut komt in krantenarchieven nauwelijks iets boven water. De pers leek met andere zaken druk te zijn. Zo werd premier Lubbers gevraagd of hij al een regentschap van de kroonprins ging voorbereiden. De minister-president sprak er telefonisch over met kabinetsleden, maar achtte een spoedberaad niet nodig. Hij verwachtte dat Beatrix op afzienbare termijn vanaf haar ziekbed weer een aantal essentiële staatsrechtelijke taken kon vervullen, zoals het tekenen van wetten, Koninklijke Besluiten en benoemingen. Het werk buiten de deur namen, naast Willem-Alexander, ook prins Claus en prinses Margriet in de tussentijd waar.
Schepen dopen is sinds de achttiende eeuw vrouwenwerk
Hoewel Willem-Alexanders optreden onverwachts was, is het bijzonder dat ook hij als eerste een schip doopte. Schepen dopen is sinds de achttiende eeuw iets voor dames. Rond die tijd deed ook de champagnefles zijn intrede.
Het dopen van schepen gebeurde vanouds door mannen. De oude traditie heeft zijn wortels in het bijgeloof. De oude Grieken geloofden dat een ongedoopt schip onheil zou overkomen en brachten bij de tewaterlating een drankoffer met wijn, olie of offerbloed om de zeegoden gunstig te stemmen.
Vrouwenwerk
Vermoedelijk was de eerste vrouw die het tewaterlatingsceremonieel verrichtte prinses Charlotte (1766-1828), dochter van de Britse koning George III. De koning wilde daarmee de representatieve activiteit van zijn dochters verhogen. Charlotte bracht haar taak er niet zo koninklijk van af: de fles die ze een slinger gaf, miste de boeg en raakte het hoofd van een toeschouwer. Sindsdien wordt daarom het hijstouw van een scheepstakel gebruikt.
Ook prinses Alexia doopte bij haar eerste zelfstandige verplichting een schip. Amalia’s jongere zus deed dat al in september 2023, toen ze net een paar maanden achttien was. „Echt heel spannend” vond de prinses het toen ze op het moment suprême in Rotterdam bij de Vox Alexia stond, een naar haar genoemde sleephopperzuiger. Voor haar is het vooralsnog bij dat ene optreden gebleven.
