Het Rode Kruis is bezorgd om Oekraïense vluchtelingen die in de knel zitten. Ze kiezen er steeds meer voor om terug te gaan naar hun land, omdat ze geen werk hebben, niet de juiste zorg krijgen of geldproblemen hebben. Vaak gaan ze dan ook nog eens naar gebieden waar het niet veilig is, zo meldt het Nederlandse Rode Kruis.

Het Rode Kruis ondervroeg 5400 mensen die vanuit een buurland - niet Nederland - terug naar huis gingen. 42 procent van de mensen gaf werk op als reden om terug te keren. Vooral mensen die sterk afhankelijk zijn van overheidssteun beslissen om terug te gaan, zoals ouderen. 54 procent van de gevluchte ouderen is afhankelijk van overheidssteun.

Oekraïners die terugkeren wacht thuis opnieuw ellende omdat huizen, scholen en ziekenhuizen zijn verwoest. Brandstof is schaars en duur en dat zorgt in de winter voor extra problemen. Volgens het Rode Kruis heeft 23 procent van de teruggekeerde mensen niet genoeg te eten.

6,8 miljoen Oekraïners zijn volgens de organisatie hun land ontvlucht. 3,7 miljoen Oekraïners zijn vluchteling in eigen land.

Oekraïne is bereid snel en onvermoeibaar te werken aan een sterke en nuttige overeenkomst met de Verenigde Staten over investeringen en veiligheid, zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky na een gesprek met de Amerikaanse Oekraïne-gezant Keith Kellogg in Oekraïne. De ontmoeting was in een periode van spanningen tussen de Amerikaanse president Donald Trump en het door Rusland aangevallen Oekraïne.

Oekraïne is klaar voor een sterke, effectieve investerings- en veiligheidsovereenkomst met de president van de VS, aldus Zelensky op X. Van Oekraïense kant was eerder gemeld dat de Amerikanen een persconferentie hadden afgezegd die na afloop van de ontmoeting was gepland.

Zelensky had al een verzoenende toon aangeslagen nadat hij Trump had beschuldigd van het herhalen van Russische desinformatie. De Amerikaanse president had beweerd dat Oekraïne de inmiddels drie jaar durende oorlog met Rusland was begonnen. Trump noemde Zelensky zelfs een dictator, omdat de bevolking niet meer achter hem zou staan.

Ruggensteun van de Verenigde Staten is nodig voor Europese bondgenoten om Oekraïne na een bestand met Rusland te beschermen. Daarover is de NAVO het eens. „Niet met Amerikaanse militairen ter plaatse, maar we hebben nog altijd in algemene zin achtervang van de VS nodig”, zei Rutte op bezoek in Slowakije.

De VS hebben duidelijk gemaakt dat hun Europese bondgenoten en eventueel ook andere landen een toekomstige vrede in Oekraïne moeten bewaken. Maar die stellen als voorwaarde dat hun troepen die met die taak worden belast zo nodig op de Amerikanen kunnen rekenen. Dat is voor voortrekkers als het Verenigd Koninkrijk en ook voor het welwillende Nederland een harde voorwaarde.

Die noodzaak zien alle NAVO-landen, zei Rutte in gesprek met studenten op de Comenius-universiteit in Bratislava. Daaruit zou volgen dat ook de VS instemmen. „Wij allen zijn het erover eens dat, om ervoor te zorgen dat een vredesakkoord doorgaat, er krachtige veiligheidsgaranties moeten zijn. We zijn het ook eens dat krachtige veiligheidsgaranties, als Europese landen die leveren, een achtervang door de VS vereisen.” Dat is nodig om te verzekeren dat Rusland het uit zijn hoofd laat om toch weer aan te vallen, legde Rutte uit. „Maar ook omdat de VS bepaalde mogelijkheden leveren die noodzakelijk zijn om Europese landen in staat te stellen daar te helpen.” Inlichtingeninformatie en logistiek bijvoorbeeld, zeggen deskundigen.

Rutte was „een beetje geïrriteerd” over de ontsteltenis en verontwaardiging van Europese landen nadat de VS in hun eentje vredesonderhandelingen met Rusland aanknoopten, zei hij. „Maar het gedrein is nu gelukkig voorbij en heeft plaatsgemaakt voor actie.”

De Amerikaanse vicepresident J.D. Vance zegt dat de hechtheid van de relatie tussen de Verenigde Staten en Europa afhangt van de vraag of de Europeanen hun samenlevingen „de juiste richting” opsturen. Hij deed die uitspraak terwijl hij op de conservatieve conferentie CPAC in de VS terugblikte op zijn speech in München, waarmee hij in Europa voor veel onrust zorgde.

„De hele verdediging van Duitsland wordt gesubsidieerd door de Amerikaanse belastingbetaler”, zei de vicepresident. „Er zijn vele duizenden Amerikaanse militairen in Duitsland. Denk je dat de Amerikaanse belastingbetaler dat accepteert als je in Duitsland de gevangenis in kunt draaien als je een gemene tweet post?” Hij trad niet detail over waar hij specifiek op doelde.

Vance had Europese landen tijdens de veiligheidsconferentie in München beschuldigd van het uithollen van de democratie door onder meer radicaal-rechts de mond te snoeren. Hij zei op CPAC dat de vriendschap tussen Europa en de VS is gebaseerd op gedeelde waarden. „Je hebt geen gedeelde waarden als mensen worden opgesloten omdat ze zeggen dat de grenzen dicht moeten. Je hebt geen gedeelde waarden als je verkiezingen annuleert als de uitslag je niet bevalt, zoals in Roemenië.”

De vicepresident verwees naar het terugdraaien van de uitslag van de Roemeense presidentsverkiezingen vorig jaar. Toen was de eerste verkiezingsronde gewonnen door een relatief onbekende pro-Russische kandidaat. Hij profiteerde volgens de autoriteiten van een beïnvloedingscampagne op sociale media en daarom moest van het Constitutioneel Hof opnieuw worden gestemd. Dat leidde tot protesten van Roemenen die dat ondemocratisch noemden.

De Verenigde Staten weigeren bij de Verenigde Naties een conceptresolutie over Oekraïne te steunen, zeggen diplomaten tegen persbureau Reuters. In de tekst wordt de Russische agressie tegen het land veroordeeld en steun uitgesproken voor „de soevereiniteit, onafhankelijkheid, eenheid en territoriale integriteit van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen”.

De stemming wordt gezien als een maatstaf voor de steun die Oekraïne internationaal geniet. „In voorgaande jaren heeft de Verenigde Staten consequent dergelijke resoluties gesteund voor een rechtvaardige vrede in Oekraïne”, zegt een diplomaat tegen Reuters. Een andere bron zegt dat de resolutie in de Algemene Vergadering wel de steun heeft van vijftig andere landen.

NAVO-topman Mark Rutte maakt zich „absoluut” geen zorgen over Slowakije, dat welwillender tegenover Rusland staat dan de meeste leden van het bondgenootschap tot voor kort. Andere Europese landen beschouwen Slowakije en buur Hongarije als dwarsliggers of zelfs handlangers van Moskou, al richt hun ongerustheid zich inmiddels vooral op hun belangrijkste bondgenoot de Verenigde Staten.

Rutte erkent dat Slowakije en andere leden van de westerse militaire alliantie zo hun meningsverschillen hebben. De omgang met Rusland voorop. De regering in Bratislava verzet zich met haar geestverwant in Boedapest steevast tegen hulp aan Oekraïne en tegen strafmaatregelen voor Rusland. De twee NAVO- en EU-lidstaten zijn niet uitgenodigd voor het Europese overleg over vredesplannen voor Oekraïne. De voortrekkers hebben daarvoor een kleiner, eensgezinder en daadkrachtiger gezelschap gekozen.

Op bezoek in Slowakije wuifde Rutte vragen daarover weg. Er zullen nog veel meer besprekingen volgen en dan worden weer andere landen uitgenodigd, verzekerde hij. „Misschien organiseert Slowakije wel iets.” De Nederlandse secretaris-generaal is „absoluut niet bezorgd over Slowakijes rol in de NAVO of de EU”.

Oekraïne moet volgens de Amerikaanse adviseur Nationale Veiligheid Mike Waltz zijn toon matigen en akkoord gaan met een deal waarmee Amerikanen toegang krijgen tot waardevolle mineralen. De adviseur van president Donald Trump stelt in een interview met Fox News dat de regering in Kyiv te veel kritiek heeft op Trump. Toch zei hij ervan uit te gaan dat de landen er uiteindelijk wel uit komen.

„Ze moeten op hun woorden passen en eens goed nadenken over die deal en hem tekenen”, aldus Waltz. Met de deal bedoelt hij het voorstel waarmee de VS kunnen investeren in Oekraïense mineralen die belangrijk zijn voor de energietransitie. Het voorstel had Kyiv afgewezen omdat veiligheidsgaranties geen onderdeel waren van de overeenkomst.

De banden tussen de VS en Oekraïne zijn op dit moment gespannen. Trump heeft een hardere houding ten opzichte van het land aangenomen dan zijn voorganger Joe Biden. Hij vindt dat er een einde moet komen aan de oorlog en dat Europa op veiligheidsgebied meer op eigen benen moet staan. Ook wil hij in Oekraïne geld verdienen omdat alle steun die de VS de laatste jaren leverden zoveel geld gekost heeft.

Voorzitter van de EU-leiders António Costa gaat maandag samen met voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen naar Kyiv. Het is dan precies drie jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Met het bezoek willen Costa en Von der Leyen „onze steun aan het heldhaftige Oekraïense volk en aan de democratisch gekozen president Zelensky bevestigen”, schrijft hij op X.

De Europese Unie vindt de kritiek van de Amerikaanse president Donald Trump op Oekraïne en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky onterecht. „President Zelensky is legitiem gekozen in vrije, eerlijke en democratische verkiezingen. Oekraïne is een democratie, Poetins Rusland niet”, zei een woordvoerder van de Europese Commissie donderdag.

De Europese Commissie zegt dit in reactie op de uitspraken van Trump van woensdag, die zei dat Zelensky „een dictator zonder verkiezingen” is.

Op de vraag wat deze uitspraak van Trump betekent voor eventuele vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne gaf de woordvoerder geen direct antwoord. De Europese Commissie is met diverse partijen en lidstaten in overleg, zei hij. Dit is een „doorlopend proces”.