Dat blijkt uit de woensdag door landbouwcommissaris Christophe Hansen in Brussel gepresenteerde visie op landbouw en voedsel voor de periode tot 2040.

Een sterke eigen landbouw is volgens de visie cruciaal voor de productie van voldoende veilig en kwalitatief hoogwaardig voedsel voor Europese consumenten. Daarom moet het concurrentievermogen van de sector worden verbeterd.

De visie spreekt van een niet eerder vertoonde inzet op vereenvoudiging van regelgeving. Brussel vindt het niet haar taak om boeren in detail voor te schrijven hoe ze hun werk moeten doen. Daarom komt er een realitycheck van bestaande en nieuwe wetgeving. Nationale koppen op EU-beleid moeten vermeden worden.

Import

De Commissie wil ook strengere eisen stellen aan import: daarvoor gaan dezelfde kwaliteits- en veiligheidsnormen gelden als voor producten van de eigen Europese boeren en tuinders. De visie legt hierbij de nadruk op bestrijdingsmiddelen en dierenwelzijn.

Een belangrijk detail is dat Europa minder afhankelijk moet worden van de import van meststoffen

Een voor Nederlandse boeren belangrijk detail is dat Europa minder afhankelijk moet worden van de import van meststoffen. In dit verband breekt Hansen een lans voor het gebruik van renure, dat is groene kunstmest die gewonnen wordt uit dierlijke mest. Nederland pleit al langer voor toelating daarvan, omdat dit kan helpen om het mestoverschot te verkleinen.

De landbouw, inclusief toeleverende en afnemende bedrijven, is in de Europese Unie in economisch opzicht een factor van belang. De branche is goed voor 900 miljard euro toegevoegde waarde.

De EU is de grootste voedselexporteur ter wereld. Het handelsoverschot groeit gestaag en bedroeg in 2023 zo’n 70 miljard euro.

Vergrijzing

In de agrifoodsector werken 30 miljoen mensen, oftewel 15 procent van de beroepsbevolking. Maar onder boeren en tuinders is vergrijzing een ernstig probleem; slechts 12 procent van de ondernemers is jonger dan veertig jaar. Jongeren willen nog wel boer worden, maar lopen ertegenaan dat het inkomen onzeker is en beduidend lager dan het gemiddelde in andere branches.

De EC wil daar verandering in brengen. Boeren moeten een eerlijk inkomen kunnen verdienen. Brussel wil hun positie in de keten versterken en oneerlijke handelspraktijken aanpakken. Daartoe stelt de Commissie voor om de vorig jaar opgerichte Europese toezichthouder op dit gebied (AFCO) te versterken.

Bij dit alles blijft de duurzaamheidsambitie overeind. De klimaatdoelen voor 2040 moeten gehaald worden en dat moet hand in hand gaan met versterking van het concurrentievermogen. Bodem, water en lucht moeten beschermd worden, de biodiversiteit moet hersteld worden. Brussel wil in dit verband de toelating van groene gewasbeschermingsmiddelen versnellen. Boeren die CO₂ vastleggen moeten daarvoor worden beloond.

Een laatste speerpunt in de visie is bevordering van leef- en werkomstandigheden in de sector en verbetering van de band tussen burgers en het platteland.

Toekomstperspectief

SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen is „blij dat de EC eindelijk de regeldruk aanpakt. Er moet weer ruimte komen voor ondernemerschap.” Positief is hij ook over de aandacht voor renure en groene gewasbeschermingsmiddelen.

Ruissen: „Het is hoog tijd dat we in Europa weer beseffen dat boeren en tuinders onmisbaar zijn voor onze voedselzekerheid. Bovendien hebben we in Nederland, en elders in Europa, bijzonder vruchtbare grond, de vakkennis en goede producten. Daar moeten we zuinig op zijn. Het is hard nodig dat er weer toekomstperspectief komt voor boeren en tuinders.”

De intenties van de Commissie zijn goed, vindt Ruissen, maar ze moeten nu nog handen en voeten krijgen in de vorm van concrete wetgeving. „Ik hoop dat Hansen zo snel mogelijk met voorstellen komt.”

Volgens BBB-Europarlementariër Jessika van Leeuwen erkent de EC dat boeren in Nederland niet dezelfde uitdagingen hebben als hun collega’s in bijvoorbeeld Roemenië of Portugal. „Maatwerk is essentieel en we zijn blij dat de Commissie die richting inslaat. Ook de focus op voedselzekerheid als prioriteit is een langverwacht signaal van realiteitszin.”

Bas Eickhout, Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA, is kritisch over het voornemen om duurzame productie te stimuleren via subsidies en minder via regels. „Na de boerenprotesten snap ik dat de Commissie meer wil werken met stimulering, maar juist dan moet je heel duidelijk zijn over de maatschappelijke doelen. Het grote risico is anders dat we harde regelgeving overboord kieperen, maar de miljarden nog steeds naar intensivering stromen. Dan ploegen we ons nog dieper vast in een systeem waarvan iedereen ziet: dit kan niet langer.”

Boeren- en tuindersorganisatie LTO benadrukt dat de uitwerking van de voorstellen van Hansen cruciaal gaat zijn. Voorzitter Ger Koopmans zinspeelt op „mogelijkheden om Nederlands beleid aan te passen”.