Een optocht van honderden tractoren in de buurt van een gebouw met vergaderende politici. Na Den Haag, Zwolle en Den Bosch begint dat ook in Brussel in rap tempo een traditie te worden. Terwijl de EU-ministers van landbouw in het gebouw van de Europese Raad vergaderden, klonk buiten het getoeter. Er vlogen strobalen in brand, politieagenten kregen mest, eieren en vuurwerk om de oren.

„Dit kan gewoon niet”, zei de Nederlandse minister Piet Adema in Brussel tussen de vergaderingen door. „Deze boeren verliezen ook mijn sympathie. Ik heb bij boeren aan de keukentafel gezeten die emotioneel waren vanwege de administratieve lastendruk. Dat maakt veel meer indruk op mij dan wat hier gebeurt op straat.”

Aardappels

Precies aan die hoeveelheid regels willen de ministers - mede ingegeven door de vele Europese protesten - onmiddellijk wat doen. En dus stemden ze in met een pakket aan maatregelen dat anderhalve week geleden in allerijl werd vastgesteld. Daarmee worden diverse milieuregels flexibeler. Zo is er bijvoorbeeld makkelijker een uitzondering mogelijk als een gewas niet voor de voorgeschreven datum gezaaid of geoogst kan worden omdat het weer tegenzit. Een situatie die vorig najaar behoorlijk prangend was; toen waren de aardappels op de deadline van 1 oktober nog niet oogstrijp.

Oppervlaktewater

Over die spoedsteun is Adema gematigd positief. Het verlicht de regeldruk ook voor de Nederlandse boer. Maar in de agrarische sector speelt momenteel nog een veel grotere zorg: de mestcrisis die door de melkveehouders wordt veroorzaakt. Omdat de kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland onvoldoende is, heeft de Europese Commissie de maximale hoeveelheid mest die boeren mogen uitrijden op meerdere manieren teruggeschroefd.

Deze protesterende boeren verliezen ook mijn sympathie

Fors overschot

Daardoor hebben de boeren –ook als ze voorheen hun mest op eigen grond kwijt konden– een fors overschot. Het kost veel geld om de mest alsnog kwijt te raken, als dat überhaupt al lukt. Boerenorganisatie LTO stelde eerder dat een koude sanering dreigt. Als de maatregelen onverkort van kracht blijven, zouden er in twee jaar tijd zeshonderdduizend koeien verdwijnen, ruim een derde van de veestapel.

Wat dat betreft kreeg Nederland na jaren lobbyen vorige week wél een belangrijke toezegging. De Europese Commissie komt versneld met een voorstel om het gebruik toe te staan van renure, een kunstmestvervanger die van natuurlijke mest wordt gemaakt. Maar of dat ook een oplossing voor de acute crisis van nu is?

„Voor mij gaat de toelating van renure vooral over verduurzaming”, reageert Adema. „Het biedt boeren de kans om minder kunstmest te gebruiken. Daarnaast hebben we het acute probleem van bedrijven die nu tegen een muur aan lopen.” Renure kan daarbij helpen, zegt Adema, maar op de heel korte termijn maar beperkt.

Een oplossing voor bedrijven die dreigen om te vallen is nog niet in zicht, erkent de minister. „Vorige week hebben we nog een gesprek gehad met de Eurocommissaris. Of er voor kleine, extensieve bedrijven geen ruimte was om extra mest te plaatsen.”

Renure biedt boeren de kans om minder kunstmest te gebruiken

Vogelbescherming

Natuurorganisaties hekelen toezeggingen aan boeren. Ook vanuit heel andere hoek klinkt kritiek. LandschappenNL, Natuurmonumenten, de Vogelbescherming en het Wereld Natuur Fonds vinden dat de versoepelingen de Europese afspraken over verduurzaming van de landbouw juist ondermijnen. „Het gemak waarmee nu in een hoog tempo wijzigingen worden voorgesteld en doorgevoerd is voor ons onbegrijpelijk en onacceptabel”, schrijven zij in een brief.

In reactie daarop benadrukt Adema nog steeds vierkant achter de doelen te staan op het gebied van biodiversiteit en schoon water. „Maar de weg daarnaartoe gaat misschien via een andere route. Daar moeten we het met elkaar over hebben.”