Voluit heet de vorst Johannes Adam Ferdinand Alois Josef Maria Marko d’Aviano Pius. Hij is Fürst von und zu Liechtenstein en daarnaast ook nog Herzog zu Troppau und Jägerndorf en Graf zu Rietberg.

In de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog werd hij in de Zwitserse stad Zürich geboren. Zijn vader, Frans Jozef II –die overigens wel veertien voornamen had–, was maar liefst 51 jaar vorst van Liechtenstein.

Hans Adam verbleef jarenlang in het buitenland: hij studeerde in Oostenrijk en Zwitserland en werkte bij een Londense bank. In 1984 werd hij echter vertegenwoordiger voor zijn vader en na diens overlijden op 13 november 1989 volgde hij hem op als vorst.

Dat is hij nog steeds, maar hij regeerde nog geen vijftien jaar. Op 15 augustus 2004 –hij was toen 59– droeg hij de regeringsverantwoordelijkheid over aan erfprins Alois, zijn oudste zoon. Officieel bleef Hans Adam echter vorst. Hij overwoog af te treden toen hij 65 werd, maar het is er niet van gekomen. Zijn vader en zijn grootvader deden dat net zo: ze droegen bijtijds bevoegdheden over, maar bleven officieel wel aan. „Zodra de opvolger bereid en gereed is de taken van de vorst waar te nemen, is het tijd om terug te treden”, zei Hans Adam toen hij zijn besluit in de tuin van slot Vaduz bekendmaakte. Zijn familie vindt dat je daarmee niet moet wachten tot je vanwege leeftijd of gezondheid niet meer goed kunt functioneren. Hans Adam had zich zelfs al eerder willen terugtrekken, maar stelde dat uit vanwege de politieke situatie.

Johannes de Goede regeerde zeventig jaar

Meer macht

Het Huis Liechtenstein behoort tot de oudste adellijke families van Europa. Hans Adam II is de zeventiende vorst sinds 1608. Van deze vorsten zat Johannes II, bijgenaamd de Goede, het langst op de troon: maar liefst zeventig jaar, van november 1858 totdat hij in februari 1929 op 88-jarige leeftijd stierf.

De vorst van Liechtenstein heeft bepaald niet een uitsluitend ceremoniële functie. Hij mag het parlement ontbinden en verkiezingen uitschrijven als hem dat goeddunkt. Twintig jaar geleden werd zijn macht verder uitgebreid. Aanvankelijk sprak een meerderheid van de bevolking zich daartegen uit, maar toen de vorst dreigde naar Oostenrijk te verhuizen, stemde twee derde van de Liechtensteiners alsnog in met de grondwetswijziging. Sindsdien mag de vorst zijn veto uitspreken over wetten die het parlement aanvaardde, hij mag het kabinet ontslaan en hij heeft ook invloed op de benoeming van rechters.

Voor Europese begrippen heeft het staatshoofd daarmee ongekend veel macht. Het was vooral erfprins Alois die daarvan profiteerde, want de wet werd aanvaard in de periode dat Hans Adam de regeringsverantwoordelijkheid aan zijn zoon overdroeg.

Alleen mannen

De 80-jarige vorst is weduwnaar. Hij was vanaf 1967 getrouwd met een ver familielid, gravin Marie Aglaë Kinsky von Wchinitz und Tettau (1940-2021). Ze kregen drie zoons en een dochter: Alois (1968), Maximilian (1969), Constantin (1972-2023) en Tatjana (1973).

Prinses Marie overleed op 81-jarige leeftijd, drie dagen nadat ze door een beroerte was getroffen. Op 5 december 2023 stierf haar jongste zoon plotseling. Hij was nog maar 51 jaar. Een doodsoorzaak werd niet bekendgemaakt.

Alleen mannen komen in aanmerking voor de troonopvolging

Prins Alois is getrouwd met hertogin Sophie uit het Duitse Beieren. Ook zij kregen drie zoons en een dochter. Oudste zoon Joseph Wenzel is voorbestemd om de opvolger van zijn vader te worden. In het miniatuurlandje in de Alpen komen overigens alleen mannen in aanmerking voor de troonopvolging. Zo staat het in de Huiswet en de familie is niet van plan die te veranderen, zei Alois in 2019, toen het vorstendom drie eeuwen bestond. De regel zorgt voor stabiliteit en voorspelbaarheid, stelde de prins toen Zwitserse journalisten hem ondervroegen.

Ook hun kritische kanttekeningen bij de macht en zeggenschap van de vorst pareerde hij. Volgens Alois biedt de grondwet het volk de mogelijkheid het staatshoofd naar huis te sturen. Hij stelde ook dat de vorst weinig mogelijkheden heeft tegen de wil van de bevolking in te gaan.

Overigens dreigde Alois in 2011 wel zijn vetorecht te gebruiken als de kiezers tijdens een referendum voor legalisering van abortus zouden kiezen. Dat deed de bevolking –70 procent is rooms-katholiek, slechts 7 procent niet-religieus– overigens niet. Abortus is nog steeds alleen toegestaan als het leven van de moeder in gevaar is.

Homohuwelijk

Een wetsverandering kwam er wel in de discussie over homorechten. In 2016 verklaarde vorst Hans Adam nog het onverantwoord te vinden dat paren van het gelijke geslacht dezelfde adoptierechten krijgen als heteroseksuele paren. In juni 2021 sprak het hoogste gerechtshof van Liechtenstein echter uit dat homoseksuele koppels kinderen mogen adopteren. In 2022 werd dat bij wet vastgelegd.

Aartsbisschop wist invoering homohuwelijk niet tegen te houden

In augustus 2022 zei erfprins Alois invoering van het homohuwelijk niet als een groot probleem te zien. Prompt vroegen 23 van de 25 parlementsleden de regering met een wetsvoorstel te komen dat het huwelijk voor paren van gelijk geslacht mogelijk maakt. De aartsbisschop van Vaduz, Wolfgang Haas, vond dat besluit principieel verwerpelijk. Daarom gelastte hij de openingsmis van het parlementair jaar af. Dat hield de wetswijziging echter niet tegen: sinds 1 januari dit jaar kunnen homoparen in Liechtenstein in het huwelijk treden.

Ook in het tegengaan van gokverslaving vaart het land een liberale koers. In januari 2023 sprak 73 procent van de bevolking zich uit tegen een verbod op casino’s. Het land had destijds zes gokpaleizen en werd het Las Vegas van de Alpen genoemd.

fuerstenhaus.li/en/