Misschien nooit bij stilgestaan, maar waarom is Filips officiële titel eigenlijk niet koning van België, maar koning der Belgen? Willem-Alexander is toch ook geen koning der Nederlanders? Inderdaad, Filips titel is verbonden met een volk, niet met een land. Het maakt België vandaag de dag tot de enige overgebleven volksmonarchie ter wereld, schrijft royaltydeskundige Wim Dehandschutter in ”Achter de muren van het paleis”.

Een volk dat verdeeld is, zo komt steeds naar voren in het boek dat deze maand verscheen. De taal die de koning spreekt, de schrijfwijze van zijn naam, zijn handtekening, de schoolkeuze voor zijn kinderen: alles ligt gevoelig. Elke vermeende voorkeur ondermijnt immers Filips samenbindende rol als koning van álle Belgen.

De eerste indruk is allesbepalend, daarom denken Belgen dat hun koningin minder goed Nederlands praat dan Máxima

Voor het tekenen van documenten heeft de koning een slimme oplossing gevonden. In zijn handtekening, die meer een collage van lijntjes is, kun je zowel zijn Franstalige als Nederlandstalige naam ontwaren.

Filip heeft dan ook wat goed te maken. Zijn moeder Paola spreekt nauwelijks Nederlands, en dat verwijten Vlamingen haar. Ook vinden zij dat koningin Mathilde hun taal niet goed beheerst. Máxima zou het Nederlands beter onder de knie hebben. Volgens Dehandschutter niet terecht, al begrijpt hij waar dat gevoel vandaan komt. De eerste indruk is allesbepalend, stelt hij.

Een interessante analyse. Want inderdaad, waar Máxima bij haar verlovingsaankondiging vriend en vijand verraste met haar Nederlands, bleek Mathilde bij haar introductie de taal minder goed machtig dan gedacht. Tegenwoordig maakt Mathilde echter nauwelijks grammaticale fouten. De constatering dat dit van Máxima niet gezegd kan worden, laat de auteur achterwege, maar is voor een goed verstaander helder.

Dominant

Vergelijkingen met de Oranjes maakt de auteur veelvuldig. Dat maakt zijn boek juist ook boeiend voor een Nederlands publiek dat geïnteresseerd is in het koningshuis. Zo krijgt Dehandschutter „opmerkelijk vaak” de vraag of Filip en Mathilde een gelukkig huwelijk hebben, terwijl bij Willem-Alexander en Máxima niemand daarover bedenkingen lijkt te hebben.

De royaltyexpert vermoedt dat de gereserveerdheid van het Belgische paar die vraag opwerpt. Maar toch: „Ze stralen aan elkaars zijde – dat kun je niet jarenlang faken”, stelt hij. Mathilde kent volgens hem haar plaats als echtgenote van de koning. „Komen ze een ruimte binnen, dan zal zij nooit één stapje voor hem lopen. Eerder één stapje achter hem, zodat eerst en vooral Filip alle aandacht krijgt. In gesprekken laat ze hem ook altijd eerst praten en zal ze zijn woorden beamen met een hoofdknik of knipoog.”

Máxima vindt hij „nogal dominant. Ze onderbreekt haar man tijdens gesprekken, duwt hem door haar ruimte vullende aanwezigheid en mondelinge geweld vaak op de achtergrond.” Daarin schuilt volgens hem juist een gevaar voor een gelukkig huwelijk; ook prinses Diana overschaduwde toenmalig kroonprins Charles, waardoor hij gefrustreerd raakte en zijn vrouw haar succes niet gunde. Die stelling is wel wat kort door de bocht: bij Charles en Diana was überhaupt geen sprake van echte liefde, en dan is het logisch dat jaloezie de kop opsteekt.

Rolmodel

In vergelijkingen tussen de Nederlandse en de Belgische vorst lijkt het alsof Filip altijd minder goed uit de verf komt dan zijn collega, constateert Dehandschutter. Hij zou minder sociaal, goedlachs, volks, snugger en charismatisch zijn dan Willem-Alexander. Terecht stelt de auteur dat beide buurlanden de koning hebben die het beste bij hun volksaard past. „De wat brute Willem-Alexander rijmt met het ruwe en directe Nederland, de minzaamheid en zachtheid van Filip symboliseren het bescheiden en ingetogen België.”

Filips imago hangt volgens Dehandschutter „aan elkaar van clichés. Achter die stugge, wat mensenschuwe vorst zit een veel belezener en intelligenter man dan we allemaal denken.” Zo leest de Belgische koning graag filosofische werken en kan hij scherpzinnige opmerkingen maken.

Elke Europese kroonprins(es) die na Elisabeth achttien werd, zag ook af van een uitkering van de staat

De auteur ziet kroonprinses Elisabeth als rolmodel voor andere troonopvolgers. Dat blijkt ook wel. Met haar keuze om af te zien van een uitkering van de staat zette zij een trend: elke Europese kroonprins(es) die na haar achttien werd, deed hetzelfde.

Spannende vraag is of de Belgische troonopvolger zal breken met de traditie om te trouwen met blauw bloed. In Laken zal de keuze voor een echtgenoot van adel worden aangemoedigd, schrijft Dehandschutter. Tegelijkertijd verwacht hij dat koning Filip mild zal zijn als zijn dochter met een gewone burgerman thuiskomt. Zelf verbrak hij onder druk van zijn familie de relatie met burgermeisje Barbara Maselis.

Lees ook

Zo ziet het studentenleven van jarige prinses Elisabeth eruit

Fort

In ”Achter de muren van het paleis” ligt de focus soms net wat te veel op triviale thema’s. Zo beantwoordt de auteur maar liefst acht vragen over sport, en slechts één over de benoeming van de (in)formateur. Terwijl je als lezer graag zou willen weten wat nu precies de rol en invloed van de koning „achter de muren van het paleis” is, in een zoveelste vastgelopen en eindeloos durende kabinetsformatie waar België om bekendstaat.

Ook een inhoudsopgave waarin alle vragen op een rijtje staan, was wel handig geweest. Nu moet de lezer het boek helemaal doorbladeren om iets terug te vinden.

Het valt niet mee om een koninklijke familie goed te leren kennen, geeft Dehandschutter aan in het slotwoord. Het koningshuis is als een „moeilijk doordringbaar fort” en het heeft hem „jaren gekost” een correct beeld van de familie te vormen.

Cruciaal waren daarbij de talloze ontmoetingen die de journalist met de koninklijke familie had. Hij put daar in zijn boek dan ook rijkelijk uit. Zoiets kan snel rieken naar zelfingenomenheid, maar Dehandschutter fietst zichzelf in het verhaal als dat relevant of interessant genoeg is. Neem de vraag of het koningspaar kroonprinses Elisabeth anders behandelt dan de rest van hun kinderen. Dan haalt hij zijn ervaring erbij: dat Mathilde in een antwoord op een vraag over haar oudste dochter altijd de andere kinderen betrekt.

Met zijn boek wilde de auteur zowel nieuwsgierige lezers als doorgewinterde royaltyfans verrassen. Dat is gelukt. Ooit geweten dat de koning zegt dat hij zijn handen wil wassen als hij naar het toilet moet? Dat de familienaam Van Saksen-Coburg een eeuw lang taboe was vanwege wandaden van de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog? En dat in België gewoon openbaar is welke bedrijven bier en chocolade aan het hof leveren, ja, zelfs welke firma de ratten en muizen in het paleis vangt?

Achter de muren van het paleis. Een unieke inkijk in het leven van koning Filip en zijn familie, Wim Dehandschutter; uitg. Borgerhoff & Lamberigts, 2025; 320 blz.; € 29,99.