Ondanks de brandende zon hebben tienduizenden Hongaren –enthousiast zwaaiend met nationale vlaggen– zich op 8 juni op het Heldenplein in Boedapest verzameld. „We gaan ons land mooier, vreedzamer en gelukkiger maken”, klinkt het uit de speakers. Op het podium staat een jonge, charismatische man met de handen in de lucht. „Ik ben de vonk die de motor van verandering in gang zette. De toekomst is nu aan jullie.”

Het is één dag voor de Europese verkiezingen. Nooit spannend in Hongarije. Altijd wint regeringspartij Fidesz de stemronde. Nu haalt Tisza met Péter Magyar (43) –letterlijk: Peter Hongaar– een topresultaat. Vanuit het niets haalt de oppositiepartij 30 procent van de stemmen en krijgt het zeven zetels in het Europees Parlement.

Een slag voor Orbán en zijn partij Fidesz, die met 45 procent van de stemmen alsnog de grootste wordt. Lange tijd kon de premier straffeloos de Hongaarse democratische rechtsstaat afbreken. En bijna vijftien jaar lang bleef Orbán even populair. Fidesz heeft een tweederdemeerderheid in het 200 zetels tellende Hongaarse parlement. Maar bij de volgende parlementsverkiezingen –misschien al dit voorjaar, maar waarschijnlijk in 2026– is er een serieuze uitdager.

„Ons land wordt bestuurd door corrupte lieden die publiek geld gebruiken voor hun eigen gewin” - Zoltan Tarr, Europarlementariër voor Tisza

Pedofielenschandaal

De ontevredenheid groeit in Hongarije. De economie stagneert al twee jaar, het inflatiecijfer is met bijna 4 procent een van de hoogste in de EU en de nationale munt, de forint, is zwak. Bovendien is Boedapest al 1 miljard euro aan EU-financiering kwijtgeraakt en Brussel heeft nog voor 19 miljard euro bevroren, omdat de Europese Commissie ervan overtuigd is dat het geld wegens corruptie en fraude wordt misbruikt.

Om het geld toch te krijgen, moet Hongarije aan 27 door de EU gestelde voorwaarden voldoen – onder meer de eis om een onafhankelijke anticorruptiewaakhond op te richten.

Bron van ergernis is voor veel Hongaren de vriendjespolitiek en corruptie, waarmee Orbán vertrouwelingen al vijftien jaar bevoordeelt. Zo verdween een EU-aanbesteding ter waarde van 40 miljoen euro voor straatverlichting in de zakken van Orbáns schoonzoon István Tiborcz.„Vertrouwelingen van de regering krijgen veel geld. De corruptie is alom merkbaar”, zegt Zoltan Tarr, delegatieleider van Tisza in het Europees Parlement.

Magyar, de leider van de oppositiepartij, lijkt de ideale persoon die verandering kan teweegbrengen.

Zijn voornaamste belofte is om de geblokkeerde EU-financiering weer terug te brengen naar Boedapest. Ook wil hij sterke anticorruptieregels invoeren, onder meer een maximumaantal termijnen voor de premier.

„Wij willen het verrotte Hongaarse systeem veranderen”, zegt Tarr. „Ons land wordt bestuurd door corrupte lieden die publiek geld gebruiken voor hun eigen gewin. Orbán is er niet voor het volk, maar voor het groepje vertrouwelingen om hem heen.”

Hij noemt de noodtoestand die sinds 2019 van kracht is als voorbeeld: die werd ingesteld wegens de migratiecrisis, daarna verlengd om de pandemie en toen nogmaals vanwege de oorlog in Oekraïne. De regering neemt op dit moment beslissingen zonder inspraak van het parlement.

In 2023 eindigde Hongarije op plek 76 van de corruptie-index van ngo Transparency International, het laagste van alle EU-landen. Nederland stond op plek 8.

Smeercampagne

Tot een jaar geleden had vrijwel niemand van Magyar gehoord. Hoewel getrouwd met oud-justitieminister Judit Varga, met wie hij drie kinderen heeft, verscheen de advocaat zelden in het openbaar. Zijn vrouw, toen nog minister van Justitie, werd beschouwd als Orbáns rechterhand. Maar nadat president Katalin Novák moest aftreden wegens een presidentieel pardon aan een man die was veroordeeld vanwege zijn betrokkenheid bij het verdoezelen van kindermisbruik door een directeur van een kindertehuis, viel ook Varga –die het pardon had ondertekend– uit de gratie.

Enkele dagen daarvoor maakte Magyar –die zelf aan zijn loyaliteit aan Fidesz diverse functies bij overheidsinstanties dankte– op sociale media zijn ontevredenheid over het regime kenbaar. „Ik besef nu dat dit (de regering van Orbán, CB) alles slechts een politiek product is, een suikerlaagje, dat twee doelen dient: het verdoezelen van de werking van het machtsapparaat en het vergaren van onmetelijke fortuinen.”

In maart nam Magyar het leiderschap over van Tisza, een in 2021 opgerichte micropartij die andere kleine oppositiepartijtjes opslokt. Sindsdien groeit de populariteit van de oppositiepartij exponentieel. Aanvankelijk was Tisza vooral populair onder jongeren, maar Magyars anticorruptieboodschap vindt ook steeds vaker weerklank bij conservatieve plattelandsstemmers.

Veel Hongaren geven hem bovendien het voordeel van de twijfel. Hoewel er vraagtekens gezet kunnen worden bij de geloofwaardigheid van Magyar –hij gaf pas kritiek op het Orbánregime nadat zijn vrouw in ongenade viel– is hij voor velen de beste keuze. Buiten Tisza is er namelijk alleen de optie om op het corrupte Fidesz en op het extreemrechtse Ons Vaderland te stemmen.

In de begindagen negeerde Orbán zijn uitdager. Maar toen Magyar snel populairder werd, schakelden de autoriteiten over naar een smeercampagne die de door de overheid gecontroleerde media gretig overnamen. Ook is er een strafzaak tegen Magyar geopend vanwege een incident, waarbij hij naar verluidt een telefoon afpakte van een man die hem filmde in een nachtclub in Boedapest.

Favoriet

Maar niets lijkt de reputatie van Magyar te kunnen schaden. Hoewel traditionele media hem geen podium bieden en zelfs tegenwerken, weet de raspoliticus naar 21e-eeuwse maatstaven zijn aanhang via Facebook (een half miljoen volgers), Instagram (150.000 volgers) en TikTok (80.000 volgers) te bereiken met filmpjes over zijn kookkunsten, tuinieren en fitnessoefeningen, en ook met campagnevideo’s waarin hij Orbán afkraakt.

Magyar is dynamisch, sportief en stijlvol. Zijn communicatie is een mix van theatraal, absurdistisch, arrogant en geestig. Hij is niet bang om Orbán „de Al Capone van de Karpaten” te noemen en loopt weg uit tv-studio’s als het hem niet zint.

Toen Tamás Menczer, de communicatiedirecteur van Fidesz, in december voor de camera’s tegen hem schreeuwde dat hij klein is en liegt, schrok Magyar er niet voor terug tegen Menczer te zeggen dat hij zijn tanden moet poetsen vanwege zijn slechte adem.

Zijn campagnestijl slaat aan. In een peiling uit november stond Tisza voor het eerst meer dan 10 procentpunten –meer dan de foutenmarge– voor op Fidesz bij een opiniepeiling van Medián, het meest geloofwaardige peilingsinstituut in Hongarije. Op dit moment gaat Tisza in vrijwel alle peilingen fors aan kop.

Goud

Tisza mag dan populair zijn, het is niet alles goud wat er blinkt. De partij is een onemanshow, zeggen critici: alles draait om Magyar. Een enorm risico. Mocht Magyar wegvallen, dan kan de gehele partij uit elkaar vallen.

Al zegt Tarr dat daar een strategie achter zit. „Magyar is een politiek product en is zeer populair op sociale media. Bovendien is de lastercampagne van de overheid nu alleen op hem gericht. Zo minimaliseren we het risico dat ook andere personen in de problemen komen.”

En er is nog een risico. Voor de Hongaarse parlementsverkiezingen moet Magyar 106 kandidaten in 106 kiesdistricten vinden, zo vereist het complexe kiessysteem van Hongarije. Daarbij moet Tisza nog 94 extra kandidaten voor de lijst benoemen. Orbán heeft eindeloos veel opties om dat proces te ruïneren.

Voor de machthebbers in Boedapest staat er bij de verkiezingen onnoemelijk veel op het spel. Als Tisza wint, verliezen Orbáns vriendjes niet alleen hun topfuncties, maar kunnen ze ook strafrechtelijk worden vervolgd. Al zou het constitutioneel hof –in handen van Fideszloyalisten– een nieuwe regering kunnen dwarszitten.

De situatie in Polen laat zien dat het bijna ondoenlijk is alle obstakels voor de opbouw van een goede rechtsstaat weg te nemen, vanwege de hervormingen die door de vorige regering zijn opgelegd. En in vergelijking met Polen is de situatie in Hongarije stukken ernstiger.

Interessant is de vraag hoe vertrouwelingen van Orbán zullen reageren als het regime omvalt. Analisten denken dat systeemverandering mogelijk is als de top van Fidesz wordt geruimd. Tegelijk zijn er twijfels of Magyar de aangewezen persoon is om daarna systeemverandering te bewerkstelligen. Het is al niet zeker of het hem lukt het regime omver te werpen, laat staan dat te vervangen door een pluralistisch systeem.

Zover is het echter nog niet. Magyar heeft eerst anderhalf jaar oppositie te voeren.