Er zijn nog geen onlinegroepen voor mensen die minder willen vliegen, ontdekte Paul Konijnendijk. „Er zijn al langer groepjes voor mensen die duurzamer willen eten en voor mensen die elektrisch rijden, maar ik kon geen groep vinden voor mensen die vakanties met beide benen op de grond willen doorbrengen.” Hij begon daarom de groep NL VliegVakantieVrij op LinkedIn, die bedoeld is om elkaar te informeren en te inspireren. Deze groep bedacht de ”no fly pledge 2025” ofwel de belofte om in 2025 niet te vliegen.

Belofte

Eric Stam is een van de mensen die deze belofte hebben gedaan. „Goede voornemens zijn makkelijker te halen als je er mensen deelgenoot van maakt”, leerde hij op de opleiding klimaatpsychologie en klimaatgedrag, waarmee hij dit jaar begon. „Je hebt dan meer kans dat je geholpen wordt of een beetje wordt opgejut. Vreemde ogen dwingen.”

Stam werkte tot vorig schooljaar op een mbo-luchtvaartcollege. Daar werd hij zich bewust van de ernst van de klimaatontwrichting. Hij gaf er de vakken Nederlands en burgerschap. Voor dit laatste vak verdiepte hij zich in het klimaatprobleem. Hij ontdekte dat de luchtvaart moet krimpen om de klimaatdoelen van Parijs te halen. De technologie gaat het namelijk niet oplossen. Duurzaam vliegen is nog ver weg.

Trein

Stam zette zijn studenten aan het denken hierover. Hij probeerde op deze school ook te bereiken dat de studiereizen niet meer alleen met het vliegtuig worden gemaakt. „Er stond vorig jaar een studiereis gepland in Barcelona. Ik heb toen besloten er met de trein naartoe te gaan en uit te leggen waarom ik dat deed.”

„Je hoeft niet meteen te beloven nooit meer te vliegen” - Eric Stam, voormalig leraar luchtvaartcollege

Hij heeft de treinreis naar Barcelona uiteindelijk alleen gemaakt; alle studenten en andere docenten gingen met het vliegtuig. Toch heeft hij hoop dat scholen die studiereizen aanbieden rekening gaan houden met de niet-vliegers. „Ik denk dat de niet-vliegers nu vaak op hun lip bijten en met gewetensbezwaren het vliegtuig in stappen, omdat ze niet de deuger of spelbederver willen zijn.”

Alternatief

Hij vindt dat de knuppel wel iets vaker in het hoenderhok gegooid mag worden. „Als we het er niet over hebben, blijft het patroon in stand. Ik maak vaak de vergelijking met vegetarisch of veganistisch eten. Als je vroeger geen vlees at, keken mensen je raar aan en vonden ze het maar lastig. Als je nu naar een kerstdiner gaat of naar een etentje van je werk, wordt er rekening met je gehouden.”

Hij adviseert mensen die (liever) niet willen vliegen, om het bespreekbaar te maken. „Vraag om een alternatief. Dat is een moeilijk gesprek. In het begin vinden mensen je misschien irritant, maar het kan zijn dat zij er na een jaar al iets anders over denken en dat ze je over twee jaar tegemoetkomen.”

Stam kiest er bewust voor om te beloven één jaar niet te vliegen. „Je hoeft niet meteen te beloven nooit meer te vliegen. Door één jaar niet te vliegen verandert er al wat. Je dwingt jezelf om na te denken over alternatieven voor jouw vliegreizen. In beperking schuilt de creativiteit.”

Paul Konijnendijk heeft op de groep NL VliegVakantieVrij weleens vakantiefoto’s uit Europa gedeeld waarop ongeveer hetzelfde te zien is als op vakantiefoto’s uit andere werelddelen. „Europa is een buitengewoon mooi werelddeel”, vindt hij. „Alles is te vinden hier.”

Is dat echt zo? In bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland zie je toch heel andere natuur dan in Europa? „Het lijkt daar erg op Noorwegen”, stelt Konijnendijk. „Je hebt in Nieuw-Zeeland ook een vulkanisch deel. Vulkanen heb je in Noorwegen niet, maar die hebben we elders in Europa.”

Als je op Google zoekt naar foto’s van Nieuw-Zeeland en Noorwegen, dan valt inderdaad de gelijkenis op. En de Nieuw-Zeelandse vulkanen lijken erg op de Europese vulkanen. Noorwegen is best ver om met de auto naartoe te rijden, maar volgens Konijnendijk is zo’n roadtrip juist fantastisch. „De reis is onderdeel van de beleving. En met die ene vakantie vliegen naar Nieuw-Zeeland zou mijn CO₂-uitstoot net zo groot zijn als mijn totale uitstoot in drie tot vier jaar.”