Veel mensen verlangen terug naar winkels als V&D: „Vroeger kende je vaak degene die achter de toonbank stond”
Zeker mensen die al wat ouder zijn hebben in hun leven heel wat winkels zien verdwijnen. Soms roept dat nostalgische gevoelens op. Consumenten verlangen regelmatig terug naar bedrijven als V&D, Bart Smit en De Harense Smid.
Het zal voor velen gelden: als kind werden ze aangetrokken door de roltrappen in Nederlands bekendste warenhuis Vroom & Dreesmann, kortweg V&D. Heen en weer tussen verdiepingen met kleding, boeken, speelgoed en nog veel meer. Vanuit de koffiecorner drong de geur van vers gebak door; verderop rook het naar parfum. Mensen die dat wilden konden urenlang in de winkel ronddwalen.
Voorbije glorie, en dat vinden veel mensen jammer, blijkt uit allerlei berichten op internet. De herinneringen aan het warenhuis en aan andere winkels zijn soms nog bijzonder levendig.
Toch roepen volgens Peter de Waard, journalist en columnist bij de Volkskrant, lang niet alle teloorgegane bedrijven sentimentele gevoelens op. Sommige zaken zijn zelfs door bijna iedereen vergeten.
„Vroeger kende je vaak degene die achter de toonbank stond” - Peter de Waard, auteur ”Alles moet weg!”
De Waard schreef een boek over 25 winkelketens die korter of langer geleden de deuren moesten sluiten. De veelzeggende titel luidt: ”Alles moet weg!”
Volgens De Waard was de tweede helft van de vorige eeuw de bloeitijd voor de Nederlandse winkelstraten. Na de Tweede Wereldoorlog kregen mensen steeds meer te besteden en dat deden ze graag bij allerlei nieuwe ketens. „We gingen funshoppen, want het was een tijd van ongekende welvaart. In tegenstelling tot daarvoor winkelden mensen soms puur voor hun vermaak.”
Webwinkels
Inmiddels neemt het aantal winkels in ons land al jaren gestaag af. Volgens de Kamer van Koophandel bestonden er in 2023 nog ongeveer 83.000 stenen winkels, terwijl dat er in 2010 nog bijna 100.000 waren. Vooral schoenenzaken en kleding- en sportwinkels sloten massaal hun deuren.
De Waard: „Een van de redenen is ongetwijfeld de opkomst van de webwinkels.” Daarvan zijn er inmiddels zo’n 95.000. Mensen willen volgens de journalist tijd besparen. „Met name vrouwen werken alsmaar meer en kiezen daarom voor Bol of Amazon.”
Ook de vergrijzing speelt volgens de journalist een rol. „Mensen verwisselen na hun zeventigste jaar minder vaak het servies of hun meubels dan tussen hun dertigste en veertigste.”
Nagelstudio
Volgens De Waard betekent dit echter niet dat de winkelstraat geen toekomst heeft. „Leeg gekomen winkelruimtes worden vaak opgevuld door fastfoodzaken, koffieketens en nagelstudio’s.” Niettemin treedt er steeds vaker leegstand op. Lokale overheden proberen die te bestrijden door winkelpanden te laten ombouwen tot woningen.
Volgens De Waard veranderden winkels voor veel mensen „van een goede buur in een verre vriend”. Daarmee bedoelt hij dat consumenten in het verleden vaak een veel sterkere band ervoeren met plaatselijke winkeliers. „Vroeger kende je vaak degene die achter de toonbank stond. Als je nu in de supermarkt komt, is de kans groot dat je nauwelijks winkelpersoneel spreekt. En ga je nog langs de caissière, dan is dat vaak een scholiere die niet echt een band heeft met de winkel.”
Make-up verboden
In zijn boek schrijft De Waard behalve over bekende bedrijven ook over winkels die voor veel mensen geen herinneringen zullen oproepen. Over de modezaken van Gerzon bijvoorbeeld, die al in 1973 de deuren moesten sluiten. Winkels die zich destijds vooral richtten op welgestelde dames. Het waren andere tijden, zo blijkt. Wat te denken van de regels die golden voor de verkoopsters? Die moesten zwarte kleding dragen, terwijl sieraden en make-up verboden waren. Dat maakte hen volgens de directie anders opzichtig, en dat kon de veelal deftige clientèle afschrikken.
De winkelstraten maakten een metamorfose door. Zo kwam er steeds minder plaats voor grote warenhuizen. Wie herinnert zich Hirsch, Metz & Co en Ter Meulen? Eigenlijk is in dit segment alleen De Bijenkorf overgebleven.
In de elektronicasector bleek overleven eveneens lastig. De Harense Smid was eens een begrip, maar in 2017 viel voor het bedrijf het doek. Kledingzaken hadden het vaak ook moeilijk, van Hans Textiel tot Miss Etam.
Zondag
Niet alleen grote ketens waren het slachtoffer van veranderingen. Voor kleinere winkels, zoals de bakker, slager, groenteman en tijdschriftenhandel, zorgde de concurrentie van supermarkten voor een kaalslag.
Die werd versterkt doordat de openingstijden voor de detailhandel vanaf de jaren tachtig werden verruimd. Toen winkels ’s avonds en daarna vaak ook op zondag de deuren mochten openen, gingen consumenten hun winkelmomenten over steeds meer uren en dagen spreiden, schrijft De Waard in zijn boek. Talrijke eenmanszaken konden het daardoor niet langer volhouden.
Mensen met een hang naar het verleden kunnen treurig worden als ze ”Alles moet weg!” lezen en zich hun bezoeken aan zaken als Kreijmborg, Maison de Bonneterie of Piet Kerkhof herinneren. Steeds weer zullen winkelketens hun deuren moeten sluiten. Het boek van De Waard kwam uit voordat Blokker in de problemen raakte. Opnieuw een iconisch bedrijf dat het niet heeft gered.
„Stenen winkels moeten zich specialiseren in producten die je niet zo makkelijk via het web kunt kopen”
Hoe kunnen winkels zich wel staande houden? De Waard: „Stenen winkels kunnen niet tegen de prijzen op internet op. Daarom moeten ze zich specialiseren in producten die je niet zo makkelijk via het web kunt kopen. Daarnaast is aandacht voor de klant heel belangrijk. Personeel in de detailhandel moet vaker een leuk praatje maken met de klant. Zorg ervoor dat mensen voor hun plezier naar je zaak komen.”
