„Als iemand in grote nood verkeert en jouw hulp nodig heeft, ga je daar niet op afpingelen.” Carlos Mazón, de 50-jarige premier van de autonome gemeenschap Valencia, weet hoe hij zijn gehoor moet bespelen.

De herinnering aan de overstromingsramp van eind oktober, die vooral zijn regio trof en waarvan het dodental inmiddels is opgelopen tot 222, ligt nog vers in het geheugen als hij het Europees Comité van de Regio's per videoconferentie toespreekt. Na een minuut stilte voor de slachtoffers neemt Mazón het woord. Hij doet een beroep op „de solidariteit die kenmerkend is voor Europa”. En hij spreekt de hoop uit dat deze hulp de Valencianen snel zal bereiken na „een van de ernstigste natuurrampen die Spanje in zijn recente geschiedenis heeft gekend”.

Te laat

Maar Mazón houdt het niet bij hoop; hij eist het bijna. „Er is geen alternatief voor deze solidariteit, de grootmoedigheid die zin geeft aan het Europese project”, vervolgt hij. „Het is geen optie, het is een wezenlijk bestanddeel van Europa.” En dus vraagt hij Europa „alle beschikbare middelen” in te zetten, opdat het herstel „zo snel en rechtvaardig mogelijk” zal plaatsvinden. Valencia mag zich op dit moment niet in de steek gelaten voelen, want „de noodsituatie duurt voort”.

Mazón, lid van de conservatieve Partido Popular (PP), wekte de suggestie dat de linkse regering in Madrid de Valencianen in de steek had gelaten. In de Spaanse media had hij dat verwijt al meer dan eens gemaakt.

Toch had het kabinet van de sociaaldemocratische premier Pedro Sánchez op dat moment al twee forse hulppakketten voor de slachtoffers van het noodweer goedgekeurd. Hun gezamenlijke waarde: 14,3 miljard euro. Vorige week kwam daar nog 2,3 miljard bij, wat het totaal bracht op ruim de helft van het jaarbudget van de regio Valencia. Volgens Sánchez zou de hulp ten goede komen aan 400.000 werknemers, 30.000 bedrijven en 100.000 huishoudens.

„Als iemand in grote nood verkeert en jouw hulp nodig heeft, ga je daar niet op afpingelen” - Carlos Mazón, premier Valencia

Mazón vond het allemaal te weinig en te laat. Critici zagen daarin een afleidingsmanoeuvre voor zijn eigen falen: op de dag van het fatale noodweer had de Valenciaanse leider tal van waarschuwingen van het waterschap en een rood alarm van de Spaanse meteorologische dienst in de wind geslagen. Hij had het niet nodig gevonden zijn agenda te onderbreken om als hoofdverantwoordelijke van de burgerbescherming in zijn regio leiding te geven aan het crisisoverleg. Terwijl de rivieren buiten hun oevers traden en grote verwoestingen aanrichtten, was Mazón urenlang onbereikbaar. Achteraf bleek dat hij aan het lunchen was met een journaliste in de vip-ruimte van een luxerestaurant in Valencia.

Corruptie

Intussen zijn de herstelwerkzaamheden aan de infrastructuur in volle gang. En opnieuw klinkt er kritiek, nu vanwege de zweem van corruptie die om de wederopbouw hangt. Volgens onthullingen in de Spaanse pers heeft de Valenciaanse overheid de voorbije weken een reeks overheidsopdrachten ter waarde van zeker 62 miljoen euro verleend aan bedrijven die betrokken zijn geweest bij twee grote corruptieschandalen, de zaak-Gürtel en de zaak-Taula.

Zo mochten de bouwbedrijven CHM en Becsa voor 20 miljoen euro aan de slag met de reparatie van wegen, bruggen en viaducten. Beide bouwers kregen, samen met twee andere bedrijven, daarnaast voor 9 miljoen aan opdrachten voor reparaties aan infrastructuur die onder verantwoordelijkheid valt van de provinciale overheid – ook in handen van de PP. De bouwondernemingen in kwestie hebben in het verleden de zwarte partijkas van de conservatieven gespekt met grote geldsommen, stelde de rechter vast. In ruil kregen ze lucratieve overheidscontracten toegeschoven.

Zes bedrijven die de PP op deze manier illegaal gefinancierd hebben, mogen nu aan de slag om de waterzuiveringsinstallaties te repareren die door de overstromingen zijn beschadigd. Het is een klus van 34 miljoen euro. Al deze recente overheidsopdrachten hebben één ding gemeen: ze werden toegekend door middel van de spoedprocedure voor noodgevallen. Daardoor kon de regionale regering zonder openbare aanbesteding en naar eigen goeddunken de begunstigde ondernemingen aanwijzen.

Protest

Intussen is duidelijk dat Mazón niet van plan is af te treden. Ook niet na de massale demonstratie van afgelopen zaterdag in Valencia, waarbij een groot deel van de 100.000 manifestanten zijn aftreden eiste. Drie weken eerder gingen ook al 130.000 mensen de straat op uit protest tegen „nalatigheid” van de politieke leiding bij de aanpak van de ramp. Ook toen was Mazón het voornaamste doelwit, hoewel er eveneens kritiek klonk op de Spaanse regering van Pedro Sánchez.

Vorige week presenteerde Mazón zijn nieuwe kabinet, dat vorm zal moeten geven aan de wederopbouw.

Eerste maatregel: de bovengrens aan het salaris van regeringsleden werd afgeschaft. Volgens Mazón (91.000 euro per jaar) was dat nodig om „talent aan te trekken” voor de zware taak die het regionale bestuur te wachten stond. Menigeen herinnerde zich hoe Mazón –vóór hij in juli 2023 aan de macht kwam– stelselmatig tekeerging tegen de „veel te hoge” salarissen van zijn sociaaldemocratische voorganger Ximo Puig en diens kabinet. En hoe Mazón meteen na zijn aantreden zijn eigen loon en dat van zijn ministers ook al verhoogd had.

Als hoofd van de wederopbouw stelde Mazón een militair aan. De gepensioneerde generaal Francisco José Gan Pampols mag zich in de rang van vicepremier wijden aan die taak. Pampols was in 2007 betrokken bij de wederopbouw in Afghanistan. Toch is het een omstreden benoeming. Zo zei Pampols „geen politieke bemoeienis” te zullen dulden bij de uitoefening van zijn nieuwe –politieke– functie. En het is voor het eerst sinds de dood van dictator Franco dat een militair een hoge politieke post in Spanje bekleedt.