Economische geletterdheid zeer belangrijk
Het was deze week de jaarlijkse Week van het Economieonderwijs. Ik probeer elke week een bijdrage te leveren aan het vergroten van economische geletterdheid.
Dat vind ik belangrijk, enerzijds omdat we regelmatig besluiten nemen die ermee te maken hebben – bijvoorbeeld besluiten die te maken hebben met sparen of beleggen of het aangaan van een lening. Anderzijds is economische geletterdheid belangrijk om uitspraken van onze beleidsmakers op waarde te kunnen schatten. Slaan die ergens op of zijn het gewoon goed gecamoufleerde onjuistheden? Onlangs kwam ik een mooi voorbeeld tegen van dat laatste.
Jerome Powell, de topman van de Amerikaanse centrale bank, omschreef in een interview inflatie als „een sociaal fenomeen”. Hij bedoelde dat als mensen hogere inflatie verwachten, de werkelijke geldontwaarding daadwerkelijk hoog zal zijn omdat men hogere lonen eist, wat prijzen verhoogt.
Door inflatie weg te zetten als een „sociaal fenomeen” impliceert Powell dat hoge inflatie nooit de schuld is van een centrale bank maar dat het ligt aan bijvoorbeeld oorlogen, vakbonden, oliesjeiks, het weer of wat dies meer zij. En dát is gewoonweg onjuist.
Op lange termijn is te veel geld in omloop dé bron van inflatie. Als iets minder schaars wordt, dan wordt dat mínder waard; dat is het grondprincipe van de economie. In geval van geld noemen we dat minder waard worden: inflatie. En het zijn de centrale banken die gaan over de geldhoeveelheid. Alleen in een omgeving van economische ongeletterdheid kan Powell met zo’n uitspraak wegkomen.
Een ander voorbeeld, van deze week. De Europese Centrale Bank (ECB) waarschuwt voor een nieuwe schuldencrisis. Veel eurolanden hebben hoge en stijgende schulden, doen er vrijwel niets aan en de economische groei is laag. Die waarschuwing is terecht, maar de bank ‘vergeet’ te melden dat zij daar zelf fors aan bijgedragen heeft.
Hoe? Door bijvoorbeeld in 2012 te beloven „alles eraan te doen” de euro te redden. Daarmee gaf ze een vrijbrief aan regeringen van eurolanden om schulden verder te stapelen. Immers, zij wisten dat áls dat ooit een gevaar voor de euro zou vormen, de ECB hen zal helpen want ja, er is beloofd om de euro te redden. Dat gebeurt eigenlijk al, nu de ECB de rente verlaagt, terwijl inflatie nog niet is verslagen. De bank heeft zelfs instrumenten ontworpen om, mochten de rentes om wat voor reden dan ook wél stijgen, die omlaag te kunnen knuppelen!
Economische geletterdheid is zeer belangrijk. Alleen dan kunnen we bijvoorbeeld inzien dat inflatie een asociaal fenomeen is, omdat te lang te hoge inflatie onder meer economische groei verlaagt en ongelijkheid verhoogt.
De auteur is econoom en beheerder bij beleggingsfonds Hoofbosch.
