Waarom een brochure over machtsmisbruik in de kerk?

„Omdat het een actueel thema is. De Bijbel roept christenen op om zichzelf de spiegel van Gods Woord voor te houden. Machtsmisbruik komt in de hele maatschappij voor en is van alle tijden. Denk maar aan de misstanden bij de NPO of in de zorg die recentelijk in het nieuws kwamen. Overal waar mensen samenkomen, vinden verkeerde dingen plaats, zoals machtsmisbruik. Ook in de kerk. Die zondigheid zit in ons allen. Daarom is het goed om je als kerkgenootschap of christelijke organisatie te bezinnen op de vraag hoe je met macht omgaat. En dat is niets nieuws: ook in de formulieren voor de bevestiging van ambtsdragers staat dat heerszucht tegengegaan moet worden.”

Welke vormen van machtsmisbruik komen jullie het vaakst tegen?

„Twee vormen van machtsmisbruik vielen ons het meest op. Enerzijds zie je soms dat voorgangers of ouderlingen van bepaalde kerken op een verkeerde manier met macht omgaan, bijvoorbeeld wanneer ze geen tegenspraak dulden. Maar aan de andere kant vindt er ook onder gemeenteleden machtsmisbruik plaats. We leven in een tijd waarin gezag onder druk staat. Mensen die het gezag willen ondermijnen, kunnen dus schuldig staan aan deze vorm van misbruik. Gemeenteleden zijn het bijvoorbeeld niet eens met de kerkenraad over jeugdwerk of het financiële beleid. Zij kunnen een groep gaan vormen en onrust gaan stoken. Als zij niet de geëigende kanalen om hun doel te bereiken gebruiken, zoals het kerkrecht van een kerkverband of het bestuur van een koor, maar door middel van roddel en achterklap hun zin doordrijven, kun je zeggen dat ze hun invloed misbruiken.”

In de brochure staat dat mensen soms onterecht beschuldigd worden van machtsmisbruik. Hoe kun je zien of iemands gedrag machtsmisbruik is of niet?

„Er is een aantal kenmerken waaraan je kunt merken dat iemand zijn of haar machtspositie misbruikt. Soms voel je het als het ware aan. Dit komt best nauw. Daarom geven we in de brochure een aantal signalen weer waaraan je machtsmisbruik kunt herkennen. Als iemand gaat schreeuwen of een Bijbeltekst uit zijn verband rukt om mensen onder druk zetten, is dat geen goed teken. Maar er zijn ook twijfelgevallen: voorgangers die dicht bij de Heere leven, maar toch enige kenmerken van machtsmisbruik tonen, bijvoorbeeld dat zij alléén het voor het zeggen hebben, zonder dat gemeenteleden een tegengeluid durven te laten horen.”

Machtsmisbruik komt al zo lang voor in de kerk. Hoeveel zin heeft het uitgeven van een brochure?

„Het komt inderdaad voor dat het misbruik niet wordt aangekaart. De situatie loopt uit de hand en er ontstaan sektarische trekjes in de gemeente. Dan zie je weleens dat gemeenteleden hun verhaal bij de media of een vertrouwenspersoon gaan doen. En dan ben je te laat geweest. Dergelijke situaties willen we voorkomen.”

En hoe voorkom je deze situaties?

„Als kerkenraad, schoolbestuur of christelijke organisatie moet je met elkaar daarover het gesprek aangaan. Machtsmisbruik is iets wat ons allemaal kan overkomen en soms vindt machtsmisbruik in kleinere mate of subtiel plaats. In die gevallen zijn deze zaken relatief makkelijk te corrigeren. Met deze brochure willen we het gesprek hierover op gang brengen.”

Woordvoerder Saskia de Graaf, woordvoerder MissieNederland, over de brochure Machtsmisbruik