Ik ga niet negatief doen over mijn fantastische woonplaats, maar velen hier ter plaatse zullen dit herkennen: vooral als je door de overdekte delen van onze winkelcentra wandelt, valt je de trieste aanblik van bijna compleet lege gangen op. De etalages zijn afgedekt met grote foto’s van allerlei heerlijke producten, nieuwe winkelinterieurs en grote plannen, maar het zijn etalages van karton. Ze zijn voorzien van een oproep voor de belangstellende huurder om zich te melden.

De zorgwekkende trend is al jaren aan de gang: winkelketens houden het hoofd nauwelijks boven water in de keiharde strijd met ofwel de online winkels, ofwel de koopjesketens met hun vooral Aziatische producten. Veel bekende winkelketens hebben de afgelopen jaren hun deuren definitief gesloten. Even opfrissen? V&D, De Schoenenreus, Halfords, College Style, BCC, en nu dreigt ook Blokker om te vallen. Maar niet alleen de grote ketens hebben het zwaar. Wanneer lege winkelpanden het straatbeeld gaan bepalen en steeds minder mensen die winkelstraat opzoeken, heeft dat ook gevolgen voor de kleinere detailhandelaren: zij overleven veelal met moeite.

Dit alles gaat niet buiten ons als consumenten om. Natuurlijk spelen veel economische omstandigheden mee –denk aan vastgoedprijzen, gemeentelijk beleid als het gaat om winkelvastgoed, loonontwikkeling, concurrentie– maar laten we ons er bewust van zijn dat ook u en ik in deze ontwikkeling een actieve rol spelen. Natuurlijk brengen nieuwe tijden nieuwe behoeften met zich mee, maar ons gedrag is ook bepalend. Ik ga even overdrijven en de boel plat slaan, dan weet u in ieder geval wat ik bedoel. U en ik kiezen vaak voor gemak: shoppen met een app vanuit de luie stoel, met een paar klikken prijzen vergelijken en eindeloos producten retourneren, totdat we de perfecte match in huis hebben.

Lege winkelstraten zijn een teloorgang, vanzelf voor de ondernemer en de mensen die hun baan verliezen. Maar er is meer. Het is ook een trieste aanblik van verlatenheid. Het centrum van onze stad of ons dorp is méér dan een plek om inkopen te doen: het is ook de plaats waar mensen samenkomen, elkaar ontmoeten, waar de levendigheid van de gemeenschap zich manifesteert, zeg maar de hartslag van onze woonplaats. Het wegvallen van die hartslag raakt de leefbaarheid. En dan kom je er zelf ook niet meer, en krijgen nog meer winkels het moeilijk.

Wat nu? Voor mijzelf betekent dit: bewuster gaan aankopen. Elk boek dat ik bij een grote onlinegigant bestel en niet bij mijn lokale boekhandelaar, is voor die laatste weer een boek minder. Simpel maar waar. En dat geldt dus voor alle lokale winkels. De jacht naar een prijs van een paar euro’s minder is kortetermijndenken en ook egocentrisch. Want op het moment dat die lokale winkel de deuren sluit, is dat niet alleen een drama voor de ondernemer en zijn gezin, maar doet ook de hele gemeenschap weer een stapje achteruit.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU.