Moet je een kant kiezen in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en in het conflict tussen Israël en Hamas? Niet als het aan de Arabische Golflanden ligt, zoals Saudi-Arabië, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten. Die laveren zó dat ze met iedereen in gesprek blijven.
Die balanceerkunst werpt vruchten af. Twee weken geleden werden de zes Golflanden, die zich verenigd hebben in de Gulf Cooperation Council (GCC) voor het eerst uitgenodigd om op hoog niveau in Brussel te praten met de Europese Unie. Dat is allerwegen als een groot succes gevierd.
Al veel langer bestaan die hechte banden tussen de landen van de GCC en de Verenigde Staten. Drie van die landen –Bahrein, Koeweit en Qatar– hebben de felbegeerde status van Major Non-NATO Ally: landen die niet bij de NAVO horen maar wel een strategisch partnerschap met de VS hebben.
Onder Amerikaanse druk hebben enkele Arabische Golfstaten de stap gezet om een normalisatieverdrag met Israël te sluiten. De Emiraten en Bahrein deden dat in 2020, Saudi-Arabië stond vorig jaar op het punt om hetzelfde te doen. Een van de redenen van de oorlog die Hamas op 7 oktober 2023 startte is om dat tegen te houden – vooralsnog met succes.
De Israëlische aanval op Iran werd door de Saudi’s veroordeeld, maar op zo’n manier dat Israël niet bij naam werd genoemd
Toch wedden de Golflanden niet alleen op het westerse paard. De laatste tien jaar is er een duidelijke tendens om veel breder te kijken. China is een van de belangrijkste economische partners van de Golf geworden en de Emiraten zijn zelfs lid geworden van het overwegend antiwesterse blok van BRICS-landen. Saudi-Arabië is daarvoor eveneens uitgenodigd.
En dan is er nog de relatie met Iran – óók een BRICS-lid. Het belangrijke Perzische land aan de overkant van de Golf is vanouds de grote regionale tegenstander van de Arabische Golflanden en dé aartsvijand van Israël. Maar zelfs met Iran is de relatie de afgelopen paar jaar beter geworden.
Terwijl een directe open oorlog tussen Israël en Iran dichterbij is dan ooit, ontving Bahrein vorige week voor de eerste keer in bijna twintig jaar tijd een Iraanse topdiplomaat. Rond dezelfde tijd ontmoette de president van de Emiraten zijn Iraanse ambtsgenoot. En Saudi-Arabië is in gesprek met Iran om een gezamenlijke militaire oefening te organiseren.
Dat alles vereist diplomatieke balanceerkunst van het hoogste niveau. De recente Israëlische vergeldingsaanval op Iran werd bijvoorbeeld door de Saudi’s veroordeeld, maar op zo’n manier dat Israël niet bij naam werd genoemd.
De Arabische Golfstaten, die nog niet zo lang geleden bekendstonden om hun uitgesproken opvattingen, laten zich de laatste tijd zien van hun meest diplomatieke kant. Maar wie denkt dat hij aan boord komt bij één bepaalde partij komt bedrogen uit. Vooralsnog is het voor deze landen voordeliger met iedereen in gesprek te blijven.