De toenemende dreiging van een grootschalig conflict zet het dilemma weer volop in de schijnwerpers, ziet ds. Van der Ende, hoofdkrijgsmachtpredikant bij defensie. „De krijgsmacht is een bedrijf dat traint in het uitoefenen van geweld. Militairen leren schieten met de modernste wapens. In die wereld loopt de dominee rond met deze Bijbeltekst uit Zacharia, een tekst die zegt dat we op een andere macht vertrouwen dan de macht van wapens.”

De boodschap die predikanten brengen kan volgens de krijgsmachtpredikant dus wrijving geven met datgene waar de krijgsmacht voor staat en zich op voorbereidt: het uitoefenen van geweld. „Maar we brengen die boodschap vanuit de overtuiging dat onze perspectieven en woorden heilzaam zijn voor de mensen die we ontmoeten.”

„Wie geweld helemaal nooit wil toepassen onderschat de slechtheid waartoe mensen in staat zijn” - Reinhold Niebuhr, Amerikaans theoloog

Christenen moeten „kritisch zijn vanwege het problematische van geweldsuitoefening, maar loyaal aan de militair die zich wil inzetten voor vrede en veiligheid”.

Kwaad

Defensie probeert de krijgsmacht op niveau te brengen. Ds. Van der Ende kent geen predikanten die om die reden hun werkzaamheden bij het leger staken. „Hun overwegingen om te blijven gaan terug op Ambrosius en vooral Augustinus, bisschoppen uit de vierde eeuw. Augustinus stelt dat er sprake kan zijn van een kwaad dat zo groot is dat ertegen gestreden moet worden. We leven namelijk in een gebroken, zondige wereld.”

Nieuws in beeld

Impressie van de jaarlijkse Protestantse Lezing. beeld Dirk Hol

Deel van Van der Endes uniform. beeld Dirk Hol

Ds. G.J. van der Ende. beeld Dirk Hol

Bezoekers van de jaarlijkse Protestantse Lezing van de PKN. beeld Dirk Hol

De dreiging van een oorlog heeft zelfs pacifisten als Dietrich Bonhoeffer en Reinhold Niebuhr overtuigd van het standpunt van een ‘rechtvaardige oorlog’, merkt de predikant op. „Niebuhr zei: „Wie geweld helemaal nooit wil toepassen onderschat de slechtheid waartoe mensen in staat zijn.” Dat is in lijn met wat Augustinus in de vierde eeuw schreef in zijn boek ”De Stad Gods”. Maar het blijft een uiterste noodmaatregel, om kwaad in toom te houden en om erger te voorkomen.”

Belofte

Als geestelijke verzorgers geen nee zeggen tegen het gebruik van wapens, wat betekent hun motto ”Niet door kracht of geweld, maar door Mijn Geest” dan wel? „Ik lees deze tekst als een belofte, vergelijkbaar met de prachtige teksten van de profeet Jesaja, waarin we lezen dat de dag komt dat geen volk het zwaard meer zal trekken tegen een ander volk. Maar tot die dag moet er soms gevochten worden voor vrede.”