Ze delen hun liefde voor de Verenigde Staten. Alle drie volgen ze de Amerikaanse politiek op de voet. En als christen hechten ze aan Bijbelse waarden en normen. Maar rond de vraag welke leider het beste is voor het Amerikaanse volk scheiden zich hun wegen.

John W. Kirpestein (61), Bart Bolhuis (25) en Jonathan de Koeijer (21) kruisen de degens over de race tussen de Republikeinse kandidaat Trump en zijn Democratische tegenstrever Harris. De drie gaan aan de hand van stellingen in debat.

Trump is een gevaar voor de democratie, denk aan zijn rol bij de Capitoolbestorming op 6 januari 2021.

Kirpestein: „Trump zou zich ontwikkelen tot een dictator. Ik denk echter dat de soep niet zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend. Aanklager Jack Smith onderzoekt Trumps rol tijdens de Capitoolrellen. Het moet nog maar blijken of Trump tot in hoogste instantie wordt veroordeeld. Zolang die veroordeling er niet ligt, ga ik uit van iemands onschuld. Trump riep zijn publiek op naar het Capitool te gaan. Maar daarmee wilde hij nog niet de democratie omverwerpen. Al kun je best bedenkingen hebben over zijn optreden.

Ik heb het idee dat de Democraten via het ministerie van Justitie politieke tegenstanders aanpakken, onder wie Trump. Dat baart me zorgen. Ik hoor verhalen dat conservatieve Amerikanen extra door de belastingdienst worden gecontroleerd. Zo’n ontwikkeling vind ik meer een gevaar voor de democratie.”

Bolhuis: „Formeel is Trump inderdaad nog niet veroordeeld voor zijn rol bij de Capitoolbestorming.  Maar ik heb de speech van Trump op 6 januari 2021 gezien. Hij is wel degelijk een gevaar voor de democratie. Hij hitste de boel op en zette nota bene de meute op tegen zijn toenmalige vice-president Mike Pence, een vroom christen.”

„Trump zette nota bene de meute op tegen zijn toenmalige vice-president Mike Pence, een vroom christen” - Bart Bolhuis, zou Harris stemmen

Kirpestein: „Trump is niet mijn ideale kandidaat. Hij opereert op het scherp van de snede en is niet gericht op verzoening. Dat is de aard van het beestje. Maar ik heb altijd Republikeins gestemd. Ik koos bijvoorbeeld Ronald Reagan. Hij kon in het Congres ook overweg met Democraten. Nu ben ik gecharmeerd van Ted Cruz, de Republikeinse senator uit Texas. Hij is net als ik een conservatief in hart en nieren.”

Bolhuis: „Het baart mij zorgen dat nogal wat Amerikaanse gelovigen bereid zijn om veel fouten van Trump door de vingers te zien. Om zo maar de macht te behouden. Waar trek je de grens?”

Kirpestein: „Ik snap je punt. Maar de politieke situatie is in Amerika heel anders dan in Nederland. In Amerika heb je twee keuzes, in Nederland wel twintig. Stel dat je zou moeten kiezen tussen Femke Halsema, leider van een links blok, en Geert Wilders, voorman van een rechts blok. Dat kan voor christenen een ingewikkeld vraagstuk zijn.”

De Koeijer: „Ik maak me ook zorgen over Trumps democratische gezindheid. Niet alleen rond de Capitoolbestorming. Ik denk aan zijn beruchte telefoontje in 2020 naar een verkiezingsfunctionaris van de staat Georgia. Trump vroeg hem zo’n 12.000 stemmen te vinden, zodat hij alsnog Georgia zou winnen.

Anderzijds is het team van Harris ook gevaarlijk bezig. Dat team probeert via rechtszaken bepaalde kleine partijen van het stembiljet te krijgen, in de hoop zo meer kans te maken op de verkiezingsoverwinning. Harris is dus ook niet vrij van antidemocratische acties, zij het in mindere mate dan Trump.”

Christenen moeten zich verre houden van Harris vanwege haar strijd voor abortusrechten.

De Koeijer: „Abortus is voor mij zeker een groot punt. Het leven is door God gegeven. Abortus druist in tegen de grondprincipes van het christelijk geloof. Rond het thema abortus voel ik me thuis bij de Republikeinen. Democraten willen abortus mogelijk maken tot de 24e week van de zwangerschap, vergelijkbaar met de Nederlandse praktijk. Daar heb ik grote moeite mee.”

Bolhuis: „Ik snap dat veel christenen het abortusstandpunt van de Democraten een minpunt vinden. Ik heb bezwaren tegen zowel het Democratische als het Republikeinse kamp. Moeite heb ik met het vieren van abortus, zoals je dat bij Democratische politici ziet. Tegelijkertijd vind ik de Republikeinse benadering van abortus vaak erg zwart-wit, er is te weinig gevoeligheid voor de complexiteit van ethische kwesties. Gesteld dat ik een keus zou hebben, dan zou ik persoonlijk om financiële redenen niet kiezen voor abortus. Maar het wordt een ander verhaal als een jonge vrouw is verkracht of als er sprake is van incest.”

Kirpestein: „Voor mij is het leven heilig. Het stemgedrag van Harris rond abortus vind ik heel bezwaarlijk. Ze steunt late abortussen, tot in de achtste en negende maand. Verder stemde ze tegen de Infants Protection Act. Die wet voorziet in de bescherming van kinderen die na een mislukte abortus alsnog levend ter wereld komen. Veelzeggend vind ik ook dat Tim Walz, de running mate van Harris, 100 procent steun krijgt van Planned Parenthood, de Amerikaanse organisatie die abortus propageert.”

„Voor mij is het leven heilig; het stemgedrag van Harris rond abortus vind ik heel bezwaarlijk” - John W. Kirpestein, Trumpstemmer

Bolhuis: „Ik heb er moeite mee dat Republikeinen soms losjes omgaan met de feiten, om zo Harris in een kwaad daglicht te kunnen stellen. Harde feiten over de abortuspraktijk in Amerika zijn lastig te achterhalen. Ik heb gehoord, ik wil er niet te stellig over zijn, dat in Amerika twéé gevallen bekend zijn van abortus in de achtste, negende maand. Toen ging het om voorvallen waarbij de kans bestond dat de moeder zou sterven. De hoofdlijn is dat Democraten níét voor abortus in de achtste of negende maand zijn. Wel is het een feit dat Democraten meer gewicht hangen aan het leven van de vrouw, inclusief vrouwenrechten, en minder aan het leven van de baby.”

De Koeijer: „Ik vertrouw Trump niet volledig meer op het gebied van abortus. Het onderwerp is bij hem minder veilig dan tien jaar geleden. In Florida, de thuisstaat van Trump, wordt op de verkiezingsdag op 5 november ook een referendum over abortus gehouden. Trump was in de media niet eenduidig in zijn standpunt. Bij de ene zender uitte hij zich minder conservatief dan bij de andere. En Trump zet zich in het openbaar niet af tegen zijn vrouw Melania, die onlangs in een boek schreef dat ze voorstander is van abortusrechten.”

Kirpestein: „Ik vraag me af of Trump persoonlijk tegen abortus is. Maar ik kijk naar de partij achter de kandidaat. Democraten willen veel meer dan Republikeinen abortusrechten bevorderen. Bij Republikeinen is het leven belangrijker. Dus stem ik op een Republikein.”

„Ik vertrouw Trump niet volledig meer op het gebied van abortus” - Jonathan de Koeijer

Bolhuis: „Democraten willen graag dat het deze campagne veel over abortus gaat, want daar kunnen ze mee scoren bij kiezers. Daar voel ik me ongemakkelijk bij. Ook Trump is opportunistisch. Als hij denkt dat hij kiezers wint op het moment dat hij zich minder stellig uitspreekt tegen abortus, dan zal hij die route kiezen.”

De Koeijer: „Dat klopt. Voor Trump staat voorop dat hij in het Witte Huis wil komen. Misschien ook omdat hij vreest anders in de gevangenis te belanden, gezien de rechtszaken die tegen hem lopen.”

Harris heeft te weinig oog voor de financiële noden van de Amerikaanse burger.

Kirpestein: „De vraag voor Amerikanen is: ben ik beter af sinds Biden aantrad? Dat is natuurlijk best een moeilijk punt voor Harris. Zo’n 3,5 jaar geleden betaalden mensen 2 procent hypotheekrente, nu is dat 7,5 procent. Voor gewone mensen is het leven moeilijker geworden. Harris heeft te weinig oog voor Joe Sixpack.”

Bolhuis, lachend: „Ah, Jan Bierkrat.”

Kirpestein: „Historisch gezien was de Democratische Partij de partij van de arbeiders, van de immigranten. Dat is omgedraaid. Nu stemmen veel blue collar workers (arbeiders, red.) op Trump. Liberaal links, de westkust en de oostkust, zijn de bolwerken van de Democraten.”

Bolhuis: „Ik denk dat de Amerikaanse burger zich meer zorgen moet maken over Trump. Hij wil megahoge tarieven instellen op import uit China. Dat heeft in ieder geval tot gevolg dat de kosten van de gewone Amerikaan de lucht in gaan.”

Kirpestein: „Onder Biden steeg de inflatie hard.”

Bolhuis: „Ik word er moe van dat beide partijen elkaar de schuld geven van de gestegen prijzen in de supermarkt. Dat heeft geen zin. De vraag is: wat ga je daartegen doen? Dan zie ik dat Trump zich associeert met heel rijke mensen, denk aan Elon Musk, en die mensen allerlei belastingvoordelen belooft. Dan zou ik als gewone arbeider groot wantrouwen krijgen.”

Kirpestein: „Door wie wordt Kamala Harris gesponsord? Door Google en Microsoft, door big tech. Daar zit het echte grote geld.”

Bolhuis: „Die megabedrijven geven geld aan Trump én Harris. In ieder geval zijn we het erover eens dat het in Amerika schort aan een goed sociaal beleid. Ik vertrouw sociaal beleid, denk aan het opknappen van achterstandswijken, meer toe aan Democraten.”

De Koeijer: „Ik ben het niet helemaal met je eens. Trump doet bijvoorbeeld voorstellen om belasting op fooien en overwerk af te schaffen. Dat soort maatregelen pakken goed uit voor de gewone man. Trouwens, als de financiële noden van de Amerikanen ter sprake komen, zie je altijd dat presidentskandidaten en vicepresidentskandidaten erg hun achtergrond benadrukken. Zo van: „Jongens, wij hebben het ook zwaar gehad.” Harris zegt in talkshows vaak: „Ik kom uit de middenklasse.” Ik denk echter dat ze een probleem heeft om haar achtergrond goed te vertalen naar Amerikanen die de eindjes nauwelijks aan elkaar kunnen knopen.”

Bolhuis: „Maatregelen rond afschaffing van belasting op fooien en overwerk wil Harris net zo goed. Maar als er iemand geen kaas heeft gegeten van wat het betekent om elk dubbeltje om te moeten draaien, dan is het Donald Trump. Hij kreeg van zijn vader een miljoen als startkapitaal.”

De Koeijer: „Eens, maar ik heb er wel respect voor dat hij dat bedrag heeft omgezet in ongeveer 7 miljard dollar. Hij weet wat werken is.”

Bolhuis: „Trump benoemt vooral de woede en onvrede die er leeft onder de Amerikanen met lage lonen en in de middenklasse. Hij weet een gevoelige snaar te raken. Maar hij biedt geen oplossingen.”

Kirpestein: „Trump is natuurlijk een politiek dier. Hij rekent genadeloos met je af als je een fout maakt.”

Bolhuis: „Voor mij is duidelijk dat onder leiding van de Republikeinen de ongelijkheid in de maatschappij zal groeien. Juist de mensen aan de onderkant van de samenleving worden daarvan de dupe. Daarom zou ik op Harris stemmen. Juist vanuit een christelijk perspectief zou je moeten zeggen: Wij willen ook omzien naar de mensen aan de rand van de samenleving.”

„Voor mij is duidelijk dat onder leiding van de Republikeinen de ongelijkheid in de maatschappij zal groeien” - Bart Bolhuis

Trump zaait verdeeldheid, gezien zijn leugenachtige uitspraak dat immigranten in het stadje Springfield katten en honden eten.

Bolhuis: „Ik schoot in de lach om die uitspraak. Maar als christen wil ik verder kijken. Want in werkelijkheid zet Trump een groep medemensen weg. Dat raakt me diep. Hij maakt migranten tot zondebok. Het gaat dan om mensen in moeilijke economische omstandigheden. Juist politici zouden een voorbeeld moeten zijn wat betreft de wijze waarop ze over anderen spreken.”

De Koeijer: „Hoewel ook ik eerst moest lachen om Trumps opmerking, kon ik er toch niet goed van slapen. Trump zet mensen op een lelijke manier weg. Een groot deel van zijn aanhang gaat daarin mee. Dat vind ik gevaarlijk.”

„Trump zet mensen op een lelijke manier weg en een groot deel van zijn aanhang gaat daarin mee” - Jonathan de Koeijer

Kirpestein: „Ik dacht na Trumps opmerking: wat moet ik hier nou weer mee? Hij verbindt een groep mensen met negatieve connotaties. Dat zagen we eerder. Hillary Clinton noemde Trumpstemmers „deplorables”, wanhopigen.

De Amerikaanse verkiezingsstrijd wordt op het scherp van de snede uitgevochten. Bij veel verkiezingsfilmpjes kunnen we ons in Nederland niks voorstellen. Rijdt in zo’n tv-spotje een lokale politica in een grote pick-uptruck rond. Pakt die mevrouw een geweer: „Vote for me!” (Stem op mij!)  En dan: Beng! Ik denk dan: dit kan alleen in Amerika. We moeten misschien niet te veel vanuit Nederlands perspectief naar Amerika kijken. Amerika is weliswaar westers, maar is tegelijk een totaal ander land dan Nederland.”

Bolhuis: „Ik zeg niet dat Democraten zich niet schuldig maken aan het zwartmaken van de tegenstander. Maar ik vind het te makkelijk om over Trump en Harris te zeggen: Waar twee kijven, hebben twee schuld. Harris bepleit beschaving en waardigheid. Ik heb haar niet kunnen betrappen op het wegzetten van minderheden.”

De Koeijer: „Harris slaat inderdaad over het algemeen een waardiger toon aan. Toch valt daar meer over te zeggen. Zo herhaalde haar running mate Tim Walz op een rally het bizarre verhaal dat J.D. Vance, de running mate van Trump, het met een bank zou hebben gedaan. Ik ben daar niet gelukkig mee. En Harris viel Trump in een tv-debat persoonlijk aan. Ze noemde hem een disgrace, een schande, op het wereldtoneel.”

Bolhuis: „Maar die bewering over Trump klopt toch?”

De Koeijer: „Daar ben ik het niet mee eens.”

Bolhuis: „Ik vond het opvallend hoe Vance sprak over Trumps uitspraak dat immigranten honden en katten eten. Vance betoogde min of meer: „We weten ook wel dat die beschuldiging niet klopt, maar je moet het grotere plaatje bekijken. Immigranten brengen een andere cultuur naar Amerika. Met zo’n verhaal over honden en katten zet je immigratie op de kaart.””

Kirpestein: „Intussen is migratie voor veel Amerikanen een grote zorg. Je hoort verhalen over immigranten die bendes vormen en appartementencomplexen overnemen.”

De Koeijer: „Ik zag beelden van een geëmotioneerde Amerikaanse vrouw die immigranten in haar tuin vond. Die gedroegen zich niet al te netjes. Amerikanen hebben op dit dossier meer vertrouwen in Trump dan in Harris.”

Kirpestein: „Toen Trump in 2020 als president vertrok, stond de migratie op een laag peil. Biden voerde het zogeheten ”catch and release”-beleid in. Migranten die op illegale wijze Amerika binnenkwamen werden opgepakt, geregistreerd én weer in Amerika vrijgelaten. Dat heeft bij veel Amerikanen kwaad bloed gezet. Sommige migranten vermoordden Amerikaanse jonge vrouwen. Duizenden migranten zijn veroordeeld voor ernstige misdrijven.”

Bolhuis: „Migranten leven meestal in een omgeving met weinig sociaal-economisch perspectief. Sociologisch onderzoek toont aan dat mensen dan vaker misdrijven plegen. Al blijft eenieder wel zijn verantwoordelijkheid behouden. Hoe dan ook vind ik het kwalijk dat er een koppeling wordt gemaakt tussen iemands etnische afkomst en criminaliteit. Ik zie ook op dit punt dat Trump de boel aan het verdraaien en ophitsen is.”

Kirpestein: „Het punt is toch gewoon dat illegale migranten in groten getale Amerika binnenkomen, problemen veroorzaken en zich niet aan de regels houden? Zeker in de zuidelijke staten ervaren ze migratie als een fors probleem, zeker wat betreft huisvesting. Duizenden migranten bivakkeren onder bruggen.”

Bolhuis: „Het bijvoeglijk naamwoord ”illegale” voor ”migratie” is heel omstreden. Want als iemand zich bedreigd voelt vanwege oorlog of geweld, dan heeft die persoon het recht om een grens over te steken. Bedenk verder dat Trump door Biden voorgestelde strengere maatregelen, bedoeld om de grensproblemen het hoofd te bieden, eerder dit jaar heeft getorpedeerd. Dat deed Trump puur uit electorale motieven.”

De Koeijer: „Feit is dat er tijdens de regering-Trump veel minder migranten naar Amerika kwamen dan tijdens de regering-Biden.”

Bolhuis: „Dat zou kunnen, maar dat heeft ook te maken met ontwikkelingen in andere landen, zoals een uitbrekende oorlog. In ieder geval heb ik het idee dat Harris migratie fatsoenlijk en menswaardig wil regelen. Bij Trump ben ik daar niet van overtuigd.”

De Koeijer: „Illegale migranten kunnen ook leden van drugskartels zijn, die allerlei gevaarlijke drugs Amerika binnensmokkelen. De Democratische gouverneur van de zuidelijke grensstaat Arizona, Katie Hobbs, smeekte Joe Biden om inzet van de nationale garde om migratieproblemen aan te pakken. De lokale grenspolitie kon het niet meer aan. Biden weigerde echter de inzet van die nationale garde. Die weigering pleit niet in het voordeel van Harris.”

Bolhuis: „Wil je wat aan de migrantenproblematiek doen, dan zie ik vooral heil in het opknappen van achterstandsbuurten. Daar steken de Democraten veel meer energie in dan de Republikeinen.”

Met Harris aan het roer wordt het Witte Huis progressiever.

De Koeijer: „Dat denk ik wel. Tim Walz spreekt zich duidelijk uit voor geslachtsveranderende operaties voor jongeren. En in 2020, na de dood van George Floyd, sympathiseerde Harris met de Defend the Police-movement, een beweging die minder politie wil. Ook is Harris voorstander van de Equality Act. Zo’n wet verplicht bedrijven met onder meer een orthodox-christelijke signatuur min of meer om bijvoorbeeld transgenders in dienst te nemen. Ik maak me daar zorgen over. Zo komen de geloofsvrijheid en de vrijheid van meningsuiting steeds meer onder druk te staan.”

Bolhuis: „Ik vind dit wel een lastige kwestie. Sollicitanten weigeren op grond van bijvoorbeeld hun seksuele identiteit is gewoon bij wet verboden. Intussen is het een zoektocht om te bepalen wat progressief is. Zaken als zorg voor de schepping, gastvrij zijn richting vreemdelingen en zorg bieden aan kwetsbaren worden te pas en te onpas genoemd als horend in het progressieve kamp. Terwijl je die zaken juist prima conservatief en vooral christelijk kunt noemen.”

„Met Harris als president wordt het Witte Huis een stuk progressiever” - John W. Kirpestein, Trumpstemmer

Kirpestein: „Met Harris als president wordt het Witte Huis een stuk progressiever, al helemaal als de Democraten erin zouden slagen om een meerderheid te veroveren in het Huis van Afgevaardigden. Harris zal tegemoet moeten komen aan het links-progressieve deel binnen de Democratische Partij, denk aan iemand als Alexandria Ocasio-Cortez, lid van het Huis van Afgevaardigden. Dat alles vind ik een gevaarlijke ontwikkeling. Bijvoorbeeld omdat er binnen de Democratische Partij plannen leven om het hooggerechtshof te hervormen, oftewel progressiever te maken.”

Trump wil zich minder hechten aan de NAVO. Daarmee is hij een gevaar voor de wereldvrede.

Kirpestein: „Trump was natuurlijk heel kritisch ten opzichte van de NAVO en ik ben blij dat hij het vuur heeft opgepord. Europese landen willen wel van de NAVO genieten, maar er niet voor betalen. Door de Oekraïneoorlog is die situatie natuurlijk veranderd. Nu voelen we de hete adem van Rusland in onze nek.

Ik denk dat we Oekraïne volop moeten steunen. Daarin ben ik het eens met linkse mensen. Dat is me nog nooit overkomen. Ik krijg er geen hoogte van hoe Trump staat tegenover Oekraïne. Ik maak me daar zorgen om, omdat ik zelf redelijk bevreesd ben voor Rusland. Ik heb de Koude Oorlog meegemaakt, daar zal het mee te maken hebben.”

De Koeijer: „We moeten af van het narratief dat Trump slechter zou zijn voor de wereldvrede. Hij heeft wel door dat Rusland gevaarlijk is. Verder waren er onder Trumps regering geen grote oorlogen. Nu mist Amerika een duidelijke leider op het wereldtoneel. Je kunt soms vraagtekens zetten bij Trumps manieren. Maar ik denk dat Amerika onder hem meer serieus genomen werd. Ik denk dat Trump inziet dat de NAVO ook goed is voor Amerika. De VS hebben het bondgenootschap nodig en kunnen niet zonder internationale samenwerking.”

Bolhuis: „Trump had volkomen gelijk dat hij de Europese landen aan de afspraak rond financiering van de NAVO hield. Verder vind ik het niet onduidelijk wat Trump gaat doen richting Oekraïne. Het is vrij simpel. Voor die hele oorlogsvoering zit Oekraïne aan het infuus van Amerika. Trump gaat naar Oekraïne toe en zegt tegen Zelensky: Je krijgt wel geld maar dan geef je de Donbas en de Krim aan Poetin. Vrede. Klaar. Trump gaat terug met de boodschap dat hij vrede heeft gesticht. Maar dat is een vrede ten koste van het recht.

Bedenk dat Trump gecharmeerd is van autocraten. Hij heeft zelfs gepocht dat hij, toen hij president af was, nog contact heeft gehad met Poetin. Orbán vindt hij ook een interessant figuur. Voor Xi Jinping heeft hij respect; Kim Jong-un was een grote vriend. Als er dan geen rode lampjes gaan knipperen, weet ik het ook niet meer.”

Trump stelt zich vierkant achter Israël op; onder Harris komt Israël alleen te staan.

Bolhuis: „In Amerika geldt een simpele wetmatigheid: wil je president worden, dan moet je achter Israël staan. Of je nou Democraat bent of Republikein. Harris zal daar niet anders in staan dan Trump. De vraag is wel: hoe ver laten de VS Netanyahu nog gaan? Ik denk dat Harris eerder een streep trekt dan Trump.”

De Koeijer: „Ik vind het te zwaar aangezet dat Israël alleen komt te staan onder Harris. Toch zijn er tekenen dat zij minder uitgesproken pro-Israël is. Haar electoraat is voor een deel pro-Palestijns. Tekenend is dat Harris niet naar de recente toespraak van Netanyahu in het Congres ging. Uiteindelijk is Israël beter af met Trump.”

Kirpestein: „Ook ik vind het veelzeggend dat Harris niet bij die toespraak van Netanyahu was. Verder was haar keus voor Walz als vicepresidentskandidaat opvallend. Aanvankelijk gooide de Joodse Josh Shapiro, de populaire gouverneur van de staat Pennsylvania, hoge ogen. De linkerflank van de Democratische Partij vond hem echter te pro-Israël.”

Bolhuis: „Trump is niet altijd even duidelijk geweest over Israël. Onder Amerikaanse extreemrechtse groepen die pro-Trump zijn, zoals de Proud Boys, vind je absoluut neonazistische en antisemitische figuren. Trump flirtte indertijd nog weleens met die extreemrechtse groepen.”

De Koeijer: „De Amerikaanse autoriteiten, zeker in Democratisch georiënteerde steden, moeten harder optreden tegen pro-Palestijnse demonstranten. Joodse studenten werden afgelopen jaar uitgescholden en bedreigd. Ze voelen zich niet meer veilig. Er mag aandacht voor de lijdende bevolking in Gaza worden gevraagd, maar het gaat wel om de manier waarop dat gebeurt. De overheid moet keihard optreden tegen antisemitisme.”

Bolhuis: „Antisemitisme en het afbreken van universiteiten kunnen niet en moet je aanpakken. Pro-Palestijnse studenten zijn een grens over gegaan. Dat zou ik eerst tien keer willen benadrukken. Maar daarna zou ik zeggen: Het demonstratierecht mag niet onder druk komen te staan. Kritiek op de staat Israël is geen antisemitisme.”

Kirpestein: „Het antisemitisme onder pro-Palestijnse betogers in Amerika en ook in Nederland schokte me. Mensen demonstreerden niet alleen maar tegen het politieke beleid van de staat Israël. Ze gingen verder: het was antizionisme en antisemitisme. Daar moeten de autoriteiten tegen optreden.”