„Alle mensen hebben gezondigd en derven de heerlijkheid van God.” Die woorden uit Romeinen 3 schalden in augustus over straat bij een hotel in Zwolle, uitgesproken door evangelist Robbie Smitskamp. In dezelfde maand preekte hij op zondag bij een Zeeuwse gereformeerde gemeente. De vrijmoedige straatprediker schuwt weerstand niet.
Smitskamp verkondigt het Evangelie met geluidsversterking en draaiende camera in de metro, op stations en in winkelstraten. Op zondag is hij voor kerktijd soms bij een kerkgebouw te horen. De Bijbelgordel lijkt een speciale doelgroep voor Smitskamp. Barneveld, Goes, Kampen, Putten, Urk: in al die plaatsen heeft hij zijn boodschap al in de winkelstraat laten horen.
Zelf is Smitskamp niet christelijk opgevoed. „Mijn moeder komt uit de islam”, riep hij in de zomer, staand op een bankje op de markt in Voorthuizen. „Mijn vader komt uit Nederland. Ik was een zondaar en onderweg naar de hel. Ik was een drugsdealer, een dronkaard, een lasteraar. Ik was een vijand van God. Maar acht jaar geleden kwam Jezus in mijn leven. Hij heeft mijn leven gered. Ik wil u zeggen dat Hij uw leven ook kan redden.”
De Turks-Nederlandse Smitskamp woont inmiddels in Urk. Hij is niet bereid om voor het Reformatorisch Dagblad een toelichting te geven op zijn activiteiten als straatprediker; daar heeft hij „geen vrede mee”. Eerder deed hij dat wel bij de Evangelische Omroep (EO) in het programma ”De verandering”. Hij vertelde daar hoe hij na een moeilijke jeugd begon aan een carrière als chef-kok, waarbij hij in aanraking kwam met veel drugs en feesten. Toen hij in Australië woonde, voelde hij zich onder invloed van drugs door duistere machten gedwongen van een brugleuning te springen. Het kostte hem grote moeite hier niet aan toe te geven.
Visioen
Kort daarop werd hij door een meisje meegenomen naar een kerk. Daar kreeg hij naar eigen zeggen een visioen waardoor hij tot bekering kwam. „Ik heb ontdekt dat Jezus echt is”, zei hij erover tegen de EO. Hij keerde terug naar Nederland en werd actief als straatprediker. Zijn optredens legt hij vast met een camera en publiceert hij op zijn YouTubekanaal ”Dutch Streetpreacher”.
Hoe hij zijn boodschap verwoordt, wisselt per publiek. „Mensen in Dordrecht, neem de afslag naar Jezus Christus”, riep Smitskamp vanuit zijn auto in een file bij Dordrecht. In de metro in Amsterdam evangeliseerde hij in het Engels vanuit Johannes 3:16 en waarschuwde hij tegen dronkenschap.
Conflicten met luisteraars gaat Smitskamp niet uit de weg. „U haat mij omdat u de Vader niet kent”, zei hij in augustus tegen een boze man op de Vlissingse boulevard. Zijn boodschap is sowieso niet zoetsappig. Dat mensen buiten Jezus verloren gaan, maakt Smitskamp klip-en-klaar duidelijk. Dat iemand Jezus volgt, moet de hele week zichtbaar zijn, vindt hij. De oproep tot geloof en bekering ontbreekt niet. „We moeten aannemen wat de Heere voor ons aan het kruis gedaan heeft”, aldus de straatprediker.
Smitskamp is niet de enige straatprediker. In Leeuwarden preekt Daniël Kooij al wekenlang iedere dag bij Hogeschool NHL Stenden. Het heeft hem inmiddels een terreinverbod bij de hogeschool opgeleverd, meldde de Leeuwarder Courant vorige week.
„Straatprediking is niet on-Bijbels” - Ds. M. van Reenen, predikant
Radicaal
Ds. M. van Reenen, predikant in de hersteld hervormde gemeente Moria in Urk, spreekt zijn plaatsgenoot Smitskamp regelmatig. Hij merkt dat diens optreden zijn gemeenteleden bezighoudt. „Vorig jaar stond Smitskamp bij de intocht van Sinterklaas hier in Urk en hield hij de mensen voor dat ze de ene dag de leugen vertellen dat Sinterklaas bestaat en de volgende dag in de kerk horen dat je niet mag liegen. Dat had mijn catechisanten wel aan het denken gezet.”
De predikant waardeert het dat straatpredikers zo openlijk over het Evangelie spreken. „Het past bij de Bijbelse gedachten over de verkondiging, zoals ook de Wijsheid roept in Spreuken 8. Op straat preken is niet on-Bijbels.”
De radicaliteit van de boodschap houdt andere christenen daarbij een spiegel voor, stelt hij. „Wij zijn vaak te vriendelijk en laten mensen hun goddeloze gang gaan. Een radicale straatprediker laat zien dat het hem niet gaat om wat mensen vinden, maar wat God vindt. Dat waardeer ik erin.”
Wel vindt ds. Van Reenen het lastig dat er weinig correctie mogelijk is op de toespraak van een straatpredikant. „Als ik op zondag een preek houd, is dat ook een monoloog, maar daarna moet ik de gemeente in. Dan is er ruimte voor reflectie. Een straatpredikant heeft geen kerkenraad en gemeente die hem corrigeren. Dat moet voor terughoudendheid zorgen.”
„Preken is meer dan het aaneenrijgen van teksten via een microfoon” - Prof. dr. M.J. Kater, docent homiletiek
Onemanshow
Het gebrek aan correctie van een straatprediker baart ook prof. dr. M.J. Kater, rector aan de Theologische Universiteit Apeldoorn en coauteur van een handboek apologetiek, zorgen. „In een goede preek vindt communicatie plaats tussen de predikant en de gemeente. Een straatprediker zendt alleen maar. Het gevaar is dat het dan een ”onemanshow” wordt.”
Met de manier waarop een straatprediker opereert, heeft prof. Kater eveneens moeite. „Het klinkt vaak schreeuwerig en koud. Evangeliseren is goed, maar het moet wel met onderscheiding gedaan worden. Merken je toehoorders dat je bewogen met hen bent? Preken is meer dan het aaneenrijgen van teksten via een microfoon”, zegt de docent homiletiek (predikkunde).
„Het gevaar is daarbij dat het niet om de inhoud, maar om de persoon van de predikant zelf gaat”, aldus prof. Kater. „Zelfbevestiging noemt ds. Martyn Lloyd-Jones dat. Dan maak je je filmpjes voornamelijk om zelf status te krijgen.”
Maar, stelt prof. Kater, het is te makkelijk om alleen maar kritiek te leveren. „Als iemand door oprechte bewogenheid met zijn medemens zich gedrongen voelt om dit te doen, mogen we daar geen kwaad van spreken. Dan moet ik oppassen dat ik niet commentaar lever op de splinter in het oog van de straatprediker en de balk in mijn eigen oog mis.”
Wijsheid
Iemand die op straat preekt, heeft wijsheid nodig, stelt ds. Van Reenen. „Er is tegenwoordig een soort aversie tegen mensen die radicaal zijn. Die hypergevoeligheid is geen reden om je terug te trekken. Maar je moet je wel bewust zijn van wie je voor je hebt. Zonder de nodige wijsheid maak je snel iets stuk. Wees alert op je uitstraling. Bij het uitdragen van het Evangelie past een houding van zowel liefde als ernst.”
