Italianen die naar het buitenland gaan om een kind te krijgen via draagmoederschap, riskeren vanaf nu boetes en gevangenisstraf. „We willen dat draagmoederschap wordt gezien voor wat het is: iets extreem slechts.”
Woensdag nam de Italiaanse senaat een wetsvoorstel aan dat werd ingediend door de regerende partij van premier Giorgia Meloni, Broeders van Italië. In totaal stemden 84 senatoren voor, terwijl 58 tegen het wetsvoorstel stemden. Het parlement keurde het voorstel in juli vorig jaar al goed. Met de goedkeuring door de senaat is de laatste horde genomen, en wordt het voorstel wet.
Draagmoederschap, waarbij een vrouw een kind draagt voor een ander, is sinds 2004 verboden in Italië. Mensen die van de praktijk gebruik maken, riskeren tot twee jaar gevangenisstraf en boetes die kunnen oplopen tot een miljoen euro. Geërgerd door wat ze „voortplantingstoerisme” noemen, willen de initiatiefnemers van het wetsvoorstel het ook strafbaar maken voor Italianen om via draagmoederschap kinderen te krijgen in landen waar de praktijk legaal is.
„Draagmoederschap is een vernederende praktijk die vrouwen treft die vaak in economische moeilijkheden verkeren”, zegt Carolina Varchi, een senator van Broeders van Italië en initiatiefnemer van het wetsvoorstel. „Deze wet wil vrouwen beschermen tegen degenen die hun lichaam willen veranderen in handelswaar en kinderen in producten.”
Deze wet wil vrouwen beschermen tegen degenen die hun lichaam willen veranderen in handelswaar - Senator Carolina Varchi, initiatiefnemer van de wet
De wet maakt deel uit van het gezinsvriendelijke beleid van premier Giorgia Meloni. Het aannemen van het wetsvoorstel is een overwinning voor Meloni, die in april 2022 als parlementslid een soortgelijk voorstel indiende. Dat wetsvoorstel werd afgewezen, maar Meloni bleef ageren tegen draagmoederschap, dat ze een „onmenselijke praktijk” noemt „waarbij kinderen worden behandeld als supermarktproducten.”
Het standpunt van de regering-Meloni over draagmoederschap weerspiegelt het standpunt van het Vaticaan. In april gaf het Vaticaan een verklaring af waarin werd gesteld dat draagmoederschap de waardigheid van zowel de draagmoeder als het kind schendt. De verklaring verwees daarnaast naar uitspraken van paus Franciscus, die draagmoederschap „verachtelijk” noemt en in januari opriep tot een wereldwijd verbod.
Vincenzo Bassi, een Italiaanse advocaat, is voorzitter van de Federatie van Katholieke Gezinsverenigingen in Europa (FAFCE). Hij zegt dat de wet een stap vooruit is in de strijd tegen draagmoederschap, wat hij beschouwt als een vorm van mensenhandel. „Ik waardeer het doel dat de Italiaanse regering probeert te bereiken: een universeel verbod op draagmoederschap.”
Praktisch
Kritiek op de wet is er echter ook. De Luca Coscione-vereniging, een organisatie die onder andere opkomt voor het recht op draagmoederschap en euthanasie, noemt de wet een „politiek manifest” en ziet de wetgeving als praktisch onuitvoerbaar. „De wet zal onmiddellijk worden aangevochten omdat het juridisch niet toepasbaar is, aangezien het het principe van dubbele strafbaarheid negeert. En dat vormt de basis van het strafrecht.”
Het vereiste van dubbele strafbaarheid houdt in dat een verdachte alleen kan worden uitgeleverd om terecht te staan voor het overtreden van de wet van het tweede land, als er een vergelijkbare wet bestaat in het land dat uitlevert.
Volgens Bassi van FAFCE is het echter onmogelijk om vooraf te stellen dat dingen praktisch onuitvoerbaar zijn. „Dit is de eerste keer dat een dergelijke wet wordt aangenomen. Zoals bij alle eerste keren moet je afwachten hoe iets in de praktijk werkt.”
Geboorteaktes
De nieuwe wet zal ook voorkomen dat wensouders op Italiaanse geboorteaktes ingeschreven kunnen worden. Aangemoedigd door verschillende rechtelijke uitspraken hebben lokale burgemeesters de afgelopen jaren zowel biologische als niet-biologische ouders geregistreerd op deze aktes. In 2016 steunde het hoogste gerechtshof van Italië de acceptatie van een buitenlandse geboorteakte waarop twee moeders stonden vermeld.
Onder het bewind van Meloni kwam er op geboorteaktes “vader” en “moeder” te staan, in plaats van “ouder 1” en “ouder 2”. Toch waren de rechtbanken „creatief” in het vermelden van niet-biologische ouders op de geboorteakte, zegt Bassi. „Deze nieuwe wet zou moeten voorkomen dat dit opnieuw gebeurt. Rechters hebben nu een wet waar ze rekening mee moeten houden.”
Bassi hoopt dat de wet veel verandering teweegbrengt. „Het hooggerechtshof heeft verschillende zaken rondom geboorteaktes in behandeling. Deze wet kan hopelijk dienen als voorbeeld voor andere landen. Het is een eerste stap om op internationaal niveau een universeel verbod op draagmoederschap te bevorderen.”
De initiatiefnemer van het wetsvoorstel, Carolina Varchi, zegt dat het doel van het wetsvoorstel is om als afschrikmiddel te dienen. „We willen dat draagmoederschap wordt gezien voor wat het is: iets extreem slechts.” Bassi is het daarmee eens. „Het feit dat het nu deel uitmaakt van het strafrecht, maakt het op zichzelf al een afschrikmiddel. We moeten blijven begrijpen dat je geen recht hebt op een kind. Je ontvangt ze; je krijgt er niet een omdat het je recht is.”
