„Het land uit met dat tuig. En Halsema mag mee”, schreef Wilders bij een foto van pro-Palestijnse demonstranten in het centrum van Amsterdam.

Dinsdag herhaalde Wilders zijn woorden tegenover de verzamelde pers in de Tweede Kamer.

Hij reageerde daarmee op het handelen van Halsema, van wie de pro-Palestijnse demonstratie maandag door mocht gaan. De actie vond plaats in de buurt van de Dam, waar de manifestatie ter herdenking van de aanval van Hamas op Israël plaatsvond. De tegendemonstratie werd uiteindelijk op last van de burgemeester alsnog beëindigd. De politie hield daarbij ruim 300 mensen aan.

Naar aanleiding van Wilders’ uitspraak vroeg burgemeester Jan van Zanen van Den Haag de landelijke politiek dinsdag om steun aan burgemeesters. „We hebben in deze lastige tijden steun nodig van de landelijke politiek om het samen in onze gemeenten vreedzaam en veilig te houden”, zegt Van Zanen. „Mijn oproep is: laten we niet conflicten importeren maar vrede exporteren. Degenen die de publieke zaak op landelijk niveau dienen, roep ik op ons daarbij te steunen.”

Ook andere burgemeesters reageerden al op Wilders’ woorden. Zo vroeg de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma het kabinet om afstand te nemen van de woorden van de PVV’er. „Mensen wegzetten en instituties verdacht maken en beschimpen is ondermijnend voor de democratie”, vindt de burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch. En burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen noemt de woorden van Geert Wilders over burgemeester Femke Halsema van Amsterdam „volstrekt ongepast en intimiderend”.

Premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark wilden niet ingaan op de uitspraken van de leider van de grootste coalitiepartij. Wel zeiden zij burgemeesters, inclusief Halsema, te steunen.

Boegbeeld

De commissaris van de Koning in Noord-Holland, Arthur van Dijk, is „enorm geschrokken” van de uitspraak van Wilders. „Het zaait verdeeldheid, het ondermijnt de basis van de fundamentele democratische waarden en rechten en ook het gezag van de burgemeester”, aldus de commissaris. Van Dijk wijst erop dat het ambt van burgemeester al enorm onder druk staat. „73 procent van de burgemeesters wordt zelfs in meer of mindere mate bedreigd.”

De burgemeester is als boegbeeld van de gemeente de eerste die kritiek krijgt bij moeilijke beslissingen, zegt Van Dijk. „Je kunt zeggen: Daar moet een burgemeester tegen kunnen. Ze kiezen voor het ambt. Het zijn betrokken en bevlogen dienders van de publieke zaak. En juist daarom moeten zij dit op een goede en waardige manier kunnen doen.”

Ook het Nederlands Genootschap van Burgemeesters riep op tot steun aan burgemeesters. Zij verdienen „steun en een gesprek op de inhoud, niet op de persoon” als het gaat om het faciliteren en in goede banen leiden van een demonstratie, zei directeur Hilde Westera.

Lef

De Amsterdamse VVD gaat woensdag tijdens de gemeenteraadsvergadering vragen stellen aan burgemeester Femke Halsema over de pro-Palestijnse demonstratie. Fractievoorzitter Daan Wijnants wil onder meer weten waarom de betogers zo dicht bij de manifestatie voor Israël op de Dam konden komen. „De burgemeester had ook hier bestuurlijk lef moeten tonen en de tegendemonstranten, die nota bene met gezichtsbedekking en antisemitische flyers daar stonden, verder weg moeten houden.”

Wijnants deelde maandag al beelden op X waarop is te zien hoe mensen met Israëlische vlaggen, die vermoedelijk op weg waren naar de Dam, dwars door de tegendemonstratie op het Damrak liepen. Hun vlaggen werden door de pro-Palestijnse betogers afgepakt en de mobiele eenheid moest eraan te pas komen.