Een staat binnen een staat. Dat was en is Hezbollah nog steeds. Met een eigen politieke partij, eigen scholen, een eigen tv-station, eigen goede doelen en een eigen leger. Het is dat laatste, de gewapende tak van Hezbollah, die nu door Israël haast non-stop wordt aangevallen. In hoeverre Israël die klus gaat voltooien, is nog niet te zeggen. Veel andere Hezbollahstructuren zullen in elk geval niet zomaar kunnen worden opgeruimd.

Nu hoeft dat ook niet per se. Het is zelfs beter van niet. Het probleem met Hezbollah is niet dat het sjiitisch is, maar dat het door de wapens uit Iran onevenredig veel invloed heeft. Als dat probleem is opgelost zou Hezbollah, net als andere sjiitische, soennitische en christelijke groeperingen, een meer evenredige plaats kunnen innemen in de Libanese maatschappij.

Vacuüm

Hoe zou zoiets eruit kunnen zien? Dat weet eigenlijk niemand. Door Hezbollah is Libanon al tientallen jaren geen ‘normaal’ land, in elk geval niet in de zin dat de nationale overheid het overal voor het zeggen heeft.

Dat vacuüm vul je niet zomaar op, ook niet omdat er naast Hezbollah nog zo veel andere facties en groeperingen zijn. Er is weinig nationaal gevoel en de politieke leiders voelen het vaak als hun eerste verplichting om voor hun eigen achterban op te komen, en pas daarna voor het landsbelang. Die twee vallen lang niet altijd samen.

Dat leidt tot een politiek van afschuiven. Verantwoordelijkheden vallen in kleine deeltjes uiteen of horen bij niemand thuis. Het is een van de redenen waarom in augustus 2020 een enorme explosie kon plaatsvinden in de haven van Beiroet. Niemand nam verantwoordelijkheid voor het uiterst explosieve goedje dat daar al jaren lag opgeslagen.

Sterke staat

De uitweg uit dit constitutioneel moeras is op zich niet moeilijk: er moet zo snel mogelijk een sterke staat gebouwd worden, met alle instituties die daarbij horen.

Maar gaat dat ook gebeuren? Het was hoopgevend toen de interim-premier, Najib Mikati, en de voorzitter van de Libanese volksvertegenwoordiging, Nabih Berri, elkaar direct na de liquidatie van Hassan Nasrallah vonden in de overtuiging dat er zo snel mogelijk een nieuwe president gekozen moet worden.

Dat klinkt als een open deur, maar in Libanon werkt dat anders. Sinds de vorige president, de christen Michel Aoun, twee jaar geleden opstapte, is die positie vacant. Libanon zit dus al twee jaar zonder staatshoofd omdat de politiek het niet eens kan worden over de kandidaten.

Wrange vruchten

Helaas zijn de vooruitzichten niet goed. Als er al samengewerkt gaat worden, is de kans groot dat vooral de christelijke en soennitische leiders samen zullen proberen om de sjiieten buiten de deur te houden. Maar de sjiieten vormen wel de grootste minderheid in Libanon en hun geen stem geven is een recept voor moeilijkheden – en op termijn voor een nieuw Hezbollah.

Dat zou het omgekeerde zijn van wat er in Irak gebeurde na de Amerikaanse inval in 2003. Toen werd de soennitische dictator Saddam Hoessein aan de kant geschoven, waarna de nieuwe sjiitische machthebbers de soennieten overal buitenhielden. Een van de wrange vruchten van die politiek was het ontstaan van Islamitische Staat, deels bestaand uit ontgoochelde Iraakse soennitische militairen die aan de dijk waren gezet.

Tenzij de Libanese politici massaal over hun eigen schaduw heen stappen, is de kans erg klein dat de Libanese staat het gat van Hezbollah gaat vullen. En al zou dat wel lukken, dan nog gaat het jaren duren voordat het zwakke nationale leger in staat is een vuist te maken.

In de tussentijd blijft het land een prooi voor buitenlandse mogendheden die, zoals dat in feite al decennia gebeurt, zullen proberen een zo dik mogelijke vinger in de Libanese pap te houden.