Israëlische regeringen hebben hun bezit van kernwapens altijd verhuld. Maar onlangs sprak een Israëlische functionaris impliciet toch hierover. „Het gaat om een existentieel gevaar. Als Iran zich tegen ons keert, hebben we het vermogen om ”Doom’s Day-wapens” te gebruiken”, zei Yair Katz naar verluidt eind juni. Hij is voorzitter van de Israel Aerospace Industries Workers’ Council. Dit zei hij nadat een Iraanse woordvoerder in de Verenigde Naties had gewaarschuwd dat er „een vernietigende oorlog zal volgen” als Israël „grootschalige militaire agressie” pleegt tegen de door Iran gesteunde Hezbollah. Deze woordvoerder verklaarde ook dat in dit scenario „alle opties” op tafel liggen.

„Israël heeft op de grond, in de lucht en op zee lanceermiddelen voor kernwapens”

Door het noemen van Doom’s Day-wapens verwees Katz naar het Israëlische kernwapenarsenaal. Zijn woord ”vermogen” herinnert eraan dat Israël op de grond, in de lucht en op zee lanceermiddelen voor kernwapens heeft. Met andere woorden: een complete nucleaire triade (drievoudigheid).

Simsonstrategie

De opmerking van Katz is frappant. Grootmachten bevestigen formeel dat ze kernwapens hebben. Dat zorgt voor enige mate van transparantie. Het doel van deze publiciteit is aan te geven hoe groot hun arsenaal is. Tegelijkertijd maken ze hiermee duidelijk dat deze landen elkaar kunnen vernietigen (ofwel: Mutual Assured Destruction, MAD).

Israël heeft volgens deskundigen een (regionale) variant van MAD. Dit is de Simsonstrategie (Hebreeuws: b’rerat shimshon), vernoemd naar de richter Simson, die zichzelf en vele Filistijnen op hetzelfde moment doodde. Deze strategie behelst een vergelding met kernwapens als een ”laatste redmiddel” tegen een land in de regio dat Israël massaal heeft aangevallen.

„De Simsonstrategie behelst een vergelding met kernwapens als een ”laatste redmiddel” tegen een land in de regio dat Israël massaal heeft aangevallen”

De vermoedelijke aanwezigheid wordt onderstreept door de afwijzende Israëlische opstelling als het erom gaat van het Midden-Oosten een kernwapenvrije zone te maken. Toch ontkent noch bevestigt het land officieel de aanwezigheid van nucleaire wapens. Over de werkelijke strategie en de capaciteit is dus formeel niets bekend. Deskundigen spreken derhalve over ”nucleaire dubbelzinnigheid” of ”nucleaire opaciteit” (ondoorzichtigheid). Het voordeel van deze ”sluier van onwetendheid” is dat Israël een grote (onbekende) troef kan inzetten en vijanden daarmee kan verrassen.

Ondanks de strategie van ”dubbelzinnigheid” zien militair deskundigen wel degelijk de opbouw van een triade bij het Israëlische leger. Die triade verschilt van die van de grootmachten Amerika, Rusland en China. Israël heeft bijvoorbeeld middellangeafstandswapens nodig ter afschrikking van vijandelijke staten in de regio. Strategische onderzeeërs met ballistische raketten en strategische bommenwerpers met langeafstandswapens heeft Israël vooralsnog niet nodig. De nucleaire afschrikking is namelijk vooral regionaal gefocust.

Lanceermiddelen

Concreet houdt deze triade in dat Israël drie belangrijke overbrengingssystemen voor de lancering van kernwapens heeft:

• De ”Jericho 3” ballistische raketten. Zij worden vanuit ondergrondse silo’s gelanceerd en zijn in staat om doelen op 5000 tot 6000 kilometer afstand te raken. Deze raketten zijn wel kwetsbaar voor eerste aanvallen.

• De F-16, de F-15 Ra’am en de F-35. Die kunnen naar verluidt nucleaire taken  uitvoeren. Opvallend is dat de Israëlische luchtmacht onlangs geslaagde oefeningen hield om de F-15 Ra’am en de F-35 in de lucht bij te tanken. De actieradius is daardoor groter. Deze straaljagers kunnen ook Popeye-kruisraketten (bereik 1500 km met een kernkop van 200 kiloton) afvuren. Israël heeft verder verschillende ballistische raketten ontwikkeld die vanaf vliegtuigen zijn te lanceren. Dit was het geval in april bij een aanval op Centraal-Iran. Mogelijk kan Israël deze ballistische raketten uitrusten met kernkoppen. Het is niet uitgesloten dat de Israëli’s (met de Amerikanen) investeren in de nieuwe B61. Deze kernbom kan drie keer nauwkeuriger op een doelwit worden gericht dan zijn voorganger. Deze bom heeft de mogelijkheid om zich in de aarde te boren voordat hij ontploft.

• Vier onderzeeërs van de Dolfijnklasse. Die zijn uit te rusten met de nucleair geladen Popeye Turbo-kruisraketten. De nieuwste duikboot, de Drakon, heeft deze mogelijkheid ook.

Grotere ”second strike”

Deze kleine onderzeevloot geeft Israël een ”second strike”-vermogen (het vermogen van een kernmacht om een vijandelijke kernaanval te vergelden), als de vijand bij de eerste aanval de ”Jericho 3”-raketten of vliegvelden vernietigt. Gelet op de Simsonstrategie zou je een grootschaliger capaciteit verwachten. Ondanks beloften van Amerikaanse presidenten is het immers nog steeds de vraag of Israël bij een (nucleair) conflict met Iran beschermd wordt door de Amerikaanse nucleaire paraplu. Ook de Europese NAVO-lidstaten, Zuid-Korea, Japan en Taiwan vallen onder deze Amerikaanse politieke ‘garantie.’

„In hoeverre mag je van de VS verwachten dat ze kernwapens gebruiken voor een bondgenoot als levens van hun eigen bevolking op het spel staan?”

Zeker, bij een eerste nucleaire aanval kunnen Amerikaanse strategische onderzeeërs reageren. Maar in hoeverre kun en mag je van de Verenigde Staten verwachten, dat ze kernwapens gebruiken voor een bondgenoot als levens van hun eigen bevolking op het spel staan? Israëlische regeringen zijn zich dat bewust en daarom is het waarschijnlijk dat zij het aanvalsvermogen van de onderzeeërs in de toekomst flink vergroten. De ingebruikname van drie nieuwe duikboten van de Dakarklasse tussen 2027 en 2031 (kosten: 3 miljard euro) is daarvoor een aanwijzing.

De auteur is beleidsonderzoeker. Hij was in het verleden beleids- en stafmedewerker in de Tweede Kamer.