Vijftien chronische ziektes waarbij roken een rol speelt nam het RIVM onder de loep in opdracht van Rookvrije Generatie, een samenwerkingsverband van KWF, Hartstichting en Longfonds. Voor sommige aandoeningen bestempelen de onderzoekers de sigaret als absolute boosdoener. Zo is roken bij zowel strottenhoofd- als longkanker in ruim acht op de tien gevallen de oorzaak. Bij COPD is 77 procent van de patiënten door roken ziek geworden en bij slokdarmkanker bijna de helft. In de berekeningen zijn chronisch zieken meegenomen die vroeger gerookt hebben alsook patiënten die nu nog steeds roken.

„Realiseer je wat dit betekent”, zegt Károly Illy, kinderarts en directeur van Longfonds. „Als we de tabaksindustrie uitbannen, zouden bepaalde ziektes die nu honderdduizenden mensen treffen, fors afnemen.” Dat meer mannen dan vrouwen roken is ook terug te zien in de ziektecijfers: naar schatting kampen 378.000 mannen en 294.000 vrouwen in Nederland met een chronische ziekte als gevolg van roken. „Zonder tabak was deze mensen dit lot bespaard.”

Prijskaartje

Het percentage rokers daalde afgelopen decennium met zo’n 6 procent, mede dankzij een forse verhoging van het prijskaartje dat aan de sigaret en shag hangt. Illy ziet onder tieners en jongeren echter een tegengestelde trend. „Heel zorgwekkend. De tabaksindustrie wil dezelfde omzet houden en maakt de jonge generatie nu met vapes verslaafd. Dat toont haar misdadige karakter.”

Een pakje shag kost tegenwoordig bijna 25 euro, maar wat Illy betreft gaat dat bedrag nog verder omhoog. „Onderzoek heeft aangetoond: hoe duurder de rookwaren, hoe meer stoppers. Vapes zijn ook nog veel te goedkoop.” Belangrijk is wel dat er tegelijkertijd een goed hulpaanbod is voor wie wil stoppen met roken. Daar schort het nog aan, vindt Illy. „We weten dat rokers gemiddeld zes stoppogingen moeten doen voordat het daadwerkelijk lukt. Maar de verzekeraar vergoedt er maar één per jaar.”

Terras

Zes pogingen – die hardnekkigheid laat wat de arts betreft zien wat verslaving aanricht. „De tabaksindustrie stopt bewust ontzettend veel nicotine in sigaretten en vapes. Uitsluitend met als doel tieners en volwassenen verslaafd te maken. Zo hebben ze een nieuwe klant voor het leven. Wat hen betreft zitten we levenslang vast aan dat dodelijke spul.”

Natuurlijk, ook rokers hebben een verantwoordelijkheid, erkent Illy. Tegelijk wijst hij erop dat de meeste rokers beginnen in de tienerleeftijd, een periode van ontdekken en experimenteren. „Natuurlijk kunnen tieners weten dat roken slecht is voor je, maar ik vind niet dat je deze jongeren mag verwijten dat zij ooit zijn gestart met roken of vapen. Het is de tabaksindustrie die verslaafd heeft gemaakt.”

„Wat de tabaksindustrie betreft zitten we levenslang vast aan dat dodelijke spul” - Károly Illy, directeur Longfonds

Een verbod op tabak is niet haalbaar. „Maar we kunnen wel toewerken naar een rookvrije generatie. En er dus voor zorgen dat jongeren niet meer in de gelegenheid zijn tabak of vapes te kopen.” Ook hoopt de directeur van Longfonds op meer rookvrije omgevingen, zoals in de horeca. Van de ongeveer 25.000 terrassen zijn er slechts 450 rookvrij. „Gelukkig zien we dat steeds meer. Tegelijk durven veel ondernemers het niet aan, ondanks dat een grote meerderheid van de Nederlanders voorstander is van rookvrije terrassen. Hoe mooi zou het zijn als je nergens meer mensen tegenkomt die roken.”