In Apeldoorn gaan vijftig nieuwe studenten van start, een record in de geschiedenis van de ruim honderd jaar oude theologieopleiding. „Ongekend”, zegt rector prof. dr. M.J. (Maarten) Kater. „Gemiddeld schrijven zich elk jaar vijftien tot twintig studenten in.”

‘Apeldoorn’ is de predikantsopleiding van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Maar de meeste eerstejaars (zeventien) komen uit de Protestantse Kerk, „vooral uit het behoudende deel”, weet Kater. Slechts negen van de vijftig eerstejaars zijn christelijk gereformeerd. Verder komen er negen uit de Hersteld Hervormde Kerk en vijf uit de Gereformeerde Gemeenten. De overige tien zitten in diverse hoeken van het kerkelijk landschap, variërend van evangelisch tot Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

De Theologische Universiteit Utrecht (TUU), die de vorige vestigingsplaats Kampen –op de bibliotheek na– verlaten heeft, begint met 25 eerstejaars. In Kampen waren dat er de voorbije jaren gemiddeld tien. „25 is het hoogste aantal eerstejaars sinds de herstart van de vrijgemaakt gereformeerde opleiding in 1945”, zegt rector George Harinck. „Neem je de opleiding sinds 1854 mee, dan was de laatste keer dat er meer dan 25 studenten werden ingeschreven 1928.”

De stijgende lijn in het aantal inschrijvingen lijkt het gelijk te bewijzen van de belangrijkste reden om Kampen na meer dan anderhalve eeuw te verlaten. „Utrecht is voor studenten een aantrekkelijker plek”, zegt Pim Boven, voorzitter van het college van bestuur.

PThU

De toename van de eerstejaarsstudenten in Apeldoorn en Utrecht is ten dele te verklaren door ontwikkelingen bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), die verantwoordelijk is voor de opleiding van de predikanten van de Protestantse Kerk in Nederland. Deze universiteit is deze zomer vanuit Amsterdam en Groningen verhuisd naar een tijdelijk onderkomen in Utrecht.

De gezamenlijke bachelor met de Vrije Universiteit in Amsterdam is beëindigd. De samenwerking in het bachelorprogramma met de Rijksuniversiteit Groningen, waarbij studenten vakken kunnen volgen aan de PThU, blijft bestaan. De master van de PThU in Groningen wordt wel afgebouwd.De PThU is bezig een zelfstandige bachelor op te zetten, maar daar stak het ministerie van Onderwijs een stokje voor. „Idealiter”, zo laat een PThU-woordvoerder weten, gaat de bachelor volgend studiejaar, in 2025, van start.

De onrust zou studenten behorend tot de Protestantse Kerk in Nederland ertoe kunnen hebben bewogen voor een andere theologische universiteit te kiezen. Maar er is meer. TUA-rector dr. Kater wijst erop dat zijn universiteit tegenwoordig studenten met een uiteenlopende kerkelijke achtergrond trekt.

„Het beeld dat je hier alleen thuishoort als je christelijk gereformeerd bent, is aan het verdwijnen. We zijn een gereformeerde universiteit met een eigen karakter waar mensen uit de hele gereformeerde gezindte een plek kunnen vinden.” Dat is volgens hem mede te danken aan het feit dat docenten tegenwoordig afkomstig zijn uit verschillende kerkelijke richtingen.

„Het beeld dat je hier alleen thuishoort als je christelijk gereformeerd bent, is aan het verdwijnen” - Prof. dr. M.J. Kater, rector TUA

Of het een eenmalige piek is, of een blijvende trend, is nog onmogelijk te zeggen. Dr. Kater hoopt dat de toename een signaal is van herwaardering van theologie onder de nieuwe generatie.

„Een van de nieuwe studenten vertelde me dat hij had overwogen bedrijfseconomie te gaan studeren, maar dacht: moet ik daar mijn leven aan geven, kan ik niet iets zinvollers doen? Daarom was hij geswitcht naar theologie.” De komende week wordt er in Apeldoorn met alle studenten doorgesproken over hun motivatie. „Dan zullen we zeker de vraag stellen wat hen hier eigenlijk brengt. Het zou heerlijk zijn als er onder de jongere generatie hernieuwde belangstelling is voor theologie.”

Ook voor de Theologische Universiteit Utrecht, die geldt als de predikantsopleiding van de Nederlandse Gereformeerde Kerken, komen studenten niet alleen uit de NGK, maar ook uit onder meer de Protestantse Kerk in Nederland en evangelische en baptistische hoek. Pim Boven van de TUU signaleert dat de vragen waar de universiteit mee bezig is, ook jongeren bezighouden: Wat is het goede leven? Wat zijn onze bronnen van spiritualiteit? En dat geldt niet alleen voor christelijke studenten, merkt hij. „Er melden zich ook studenten van de Universiteit Utrecht, die bij ons een of twee vakken komen volgen.”

„Er melden zich bij de Theologische Universiteit Utrecht ook studenten van de Universiteit Utrecht, die bij ons een of twee vakken komen volgen” - Pim Boven, voorzitter college van bestuur TUU

Leuven en Tilburg

Voor de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) Leuven, die ook veel Nederlandse studenten trekt, is er nog geen compleet beeld van de inschrijvingen, omdat het academisch jaar in België pas eind september start. Maar nu al is duidelijk dat ook deze theologiestudie in de lift zit. Op dit moment staan er 45 nieuwe bachelorstudenten ingeschreven. Afgelopen studiejaar waren dat er 37 en de jaren daarvoor schommelde dat rond de dertig.

Bij de Tilburg School of Catholic Theology, die in de binnenstad van Utrecht is gevestigd, is de instroom vergelijkbaar met voorgaande twee jaren. Deze week staat de teller op 27 studenten, laat faculteitsdirecteur Esther van Berkel weten. Voorgaande jaren lag dat aantal rond de dertig.