De crisis rondom de verkiezingen in Venezuela dreigt in een impasse te raken. Afgelopen donderdag bekrachtigde ook het hooggerechtshof Nicolas Maduro’s omstreden verkiezingswinst. Wat zijn de scenario’s voor een weg uit de crisis?
Het Venezolaanse hooggerechtshof verklaarde Nicolas Maduro tot winnaar van de verkiezingen, een oordeel dat het hof gebaseerd zou hebben op de uitslagen van de stemmachines. Maar evenals de Venezolaanse kiesraad weigert ook het hooggerechtshof de verkiezingsaktes die de vermeende winst bevestigen, openbaar te maken. Dat is geen verrassing: beide instituten zijn op de hand van de autocratische regering van Maduro.
De uitspraak is daarom weinig meer dan een bevestiging dat Maduro niet van plan is de macht op te geven. Maar ook de oppositie, die zegt de stembewijzen in handen te hebben waaruit blijkt dat Edmundo Gonzalez met 67 procent de verkiezingen heeft gewonnen, geeft niet op. „Ik roep de naties van de wereld op om onze democratie te blijven verdedigen. De vrede van ons land staat op het spel,” schreef Gonzalez op X na de uitspraak van het hof.
Gonzalez loopt steeds grotere kans om te worden opgepakt: het openbaar ministerie riep hem op om maandag voor de rechtbank te verschijnen in het kader van een strafrechtelijk onderzoek naar het publiceren van de stembewijzen.
Gevangenis
Ondertussen blijven de Venezolanen de straten opgaan om te protesteren tegen de vermeende verkiezingsfraude. Minstens 24 Venezolanen kwamen om in het geweld, gebruikt door de regering om de protesten neer te slaan. Meer dan 1500 demonstranten werden opgepakt. Ook de internationale gemeenschap blijft druk erop zetten. De EU, VS en een tiental Latijns-Amerikaanse landen verwierpen de uitspraak van het hooggerechtshof.
Wat zijn de scenario’s voor een weg uit deze impasse? Het meest waarschijnlijke scenario is dat Maduro koste wat kost aan de macht zal vasthouden. Net als in voorgaande verkiezingsperioden lijkt zijn regering in te zetten op een strategie van tijd rekken, net zolang tot de oppositie buigt onder de repressie en de aanzienlijke kans om in de gevangenis te belanden, en tot de internationale gemeenschap zijn interesse in de crisis verliest.
Maar anders dan in voorgaande jaren neemt hij het op tegen een strijdvaardige en goed georganiseerde oppositie en een volk dat weinig meer te verliezen heeft, gekweld door opeenvolgende jaren van diepe economische en politieke crisis. Als gevolg neemt de regering-Maduro zijn toevlucht tot steeds hardere repressie, wat in het slechtste scenario zal uitdraaien op het afglijden naar een totalitaire dictatuur zoals in Nicaragua en Cuba en een verdieping van de humanitaire crisis.
Poldermodel
Een minder waarschijnlijk, maar niet uit te sluiten scenario is een transitie naar een nieuwe regering. Het verdiepen van de crisis kan ertoe leiden dat Maduro de steun van het leger en de rest van het staatsapparaat kwijtraakt. In dit geval rest hem weinig meer dan over zijn vertrek te onderhandelen, zegt Jesús Torrealba, een Venezolaanse activist en oud-oppositielid in een interview met BBC Mundo.
„De vrede van ons land staat op het spel” - Edmundo Gonzalez, oppositiekandidaat
Deze onderhandelingen zijn ook het scenario waar het linkse blok in Latijns-Amerika op aanstuurt, onder leiding van Brazilië en Colombia, die nieuwe verkiezingen of een transitieregering onder leiding van een coalitie voorstelden. Oplossingen die de oppositie vooralsnog verworpen heeft. Maar indien de huidige impasse blijft voortduren, is dat ‘poldermodel’ wellicht de enige weg uit de crisis. Daarvoor is meer dan ooit de steun van de internationale gemeenschap nodig. Want één ding is zeker: in Venezuela kan het altijd erger.
