Getoeter en applaus overstemmen zonder moeite de zachte stem van Edmundo González, de populaire kandidaat van de Venezolaanse oppositie. Vergeleken bij de bombastische stemverheffingen die Venezuela gewend is van zijn politici, klinken González’ beloftes van „een land waar de president zijn tegenstanders niet uitscheldt, en waar water uit de kraan komt” haast als gemompel. Maar mogelijk ligt daar juist zijn kracht. Volgens gerenommeerde opiniepeilers schoot González in enkele weken naar tientallen procentpunten voorsprong op Maduro.

De oppositie ruikt de overwinning. Er ging een lange weg vol verdeeldheid en frustratie aan vooraf: de fraude waarmee Nicolás Maduro in 2013 won; de massaprotesten in 2014 en 2017 die leidden tot tientallen doden; de verkiezingsboycot in 2018, nadat Maduro zijn tegenstanders had gediskwalificeerd. Daarna volgde de stunt van parlementsvoorzitter Juan Guaidó, die het presidentschap opeiste, maar het regime niet op de knieën kreeg. En tot slot de afknapper voor Maria Corina Machado, die het afgelopen jaar voor aanstaande zondag de hele oppositie achter zich wist te verenigen, maar van Maduro niet mocht meedoen.

Wraakzuchtig

Op hoop van zegen schoven Machado en de rest een kleurloze en totaal onbekende diplomaat naar voren – niet om zijn charisma, maar als een list om van Maduro af te komen. De 74-jarige Edmundo González is bescheiden en van eenvoudige komaf; een op het oog ongevaarlijke, vriendelijke opa. Kortom, de tegenpool van de radicale, opgefokte en vaak wraakzuchtige leiders die de oppositie de afgelopen twintig jaar hebben geleid.

Het bleek een geniale zet. Maduro, die zijn tegenstanders altijd kon afserveren als elitaire relschoppers, kreeg op González geen grip. En de kiezers lopen met hem weg – wat een hele prestatie is, want op de gecensureerde radio en tv is hij onzichtbaar, op straat is geen poster van hem te bekennen, en zijn toespraken zijn slaapverwekkend. Hij zeilt mee op de populariteit van Machado die, terwijl González zijn plannen voorleest, vanaf het podium het publiek opzweept.

„Ik ben behoorlijk bang voor wat er komen gaat” - Carlos Romero, analist

González dankt zijn opmerkelijke succes ook aan de dramatische campagne van de president. Maduro’s affiches domineren het straatbeeld, maar zijn discours bestaat uit holle frasen en scheldpartijen, want wapenfeiten om mee te pronken heeft hij niet. De Boliviaanse revolutie, in 1999 begonnen door Hugo Chávez, zou de armen laten delen in de olie-inkomsten, alleen ligt die olie-industrie in duigen. Inflatie, werkloosheid en repressie hebben 7 miljoen Venezolanen –ruim een op de vijf– het land uitgejaagd. Een van González speerpunten is dan ook dat, bij winst, „jullie vaders en zonen kunnen terugkeren naar huis”.

Remkabels doorgeknipt

Toch is van paniek in het regeringskamp weinig te bespeuren. Volgens ingewijden gelooft Maduro gewoon dat hij gaat winnen. Zijn arme achterban wordt afhankelijk –en dus loyaal– gehouden aan de revolutie, met voedselpakketten en pasjes voor sociale voorzieningen. In de volkswijken is een systeem voor sociale controle opgetuigd. Veertig procent van de Venezolanen denkt zelfs dat de staat weet op wie ze stemmen.

De intimidatiemachine draait op volle kracht. Vorige week werd Machado’s veiligheidschef opgepakt. Een dag later werden campagneauto’s vol verf gespoten, en de remkabels doorgeknipt. Belangrijke activisten voor democratie waren al eerder opgepakt, onder wie de bekende Rocío San Miguel, die daarmee een van Maduro’s bijna driehonderd politieke gevangenen werd.

„Als fascistisch rechts aan de macht komt, dan is een nieuwe revolutie onvermijdelijk, door het volk en gewapend” - Nicolás Maduro, president Venezuela

Een overwinning van González kan grote problemen geven. Het regime heeft bij herhaling gezworen dat „de fascisten” nooit meer zullen terugkeren.

Chávez’ revolutie beoogt geen tijdelijk rentmeesterschap, maar een nieuw systeem, ontworpen om te blijven. In de afgelopen 25 jaar zijn alle instellingen, van de rechterlijke macht tot het leger, gelijkgeschakeld. Verliezen staat niet in het revolutionaire woordenboek; met de revolutie is het volk immers aan de macht. Maduro waarschuwde onlangs nog voor „een bloedbad”  en „een burgeroorlog”. „Als fascistisch rechts aan de macht komt, dan is een nieuwe revolutie onvermijdelijk, door het volk en gewapend.”

Leger

Venezuela kijkt bezorgd naar de dag ná de verkiezingen. Want welke troef heeft Maduro achter de hand als hij verliest?

„Ik ben behoorlijk bang”, erkent de doorgewinterde analist Carlos Romero telefonisch. Hij verwacht dat Maduro de uitslag zal manipuleren, zoals in 2013. Maar fraude wordt lastiger naarmate de winstmarge van González groter is. „De vraag is wat er dan gebeurt”, zegt een Venezolaanse diplomaat anoniem. Maduro kan de uitslag ongeldig verklaren, de winnaar intimideren, of de noodtoestand uitroepen en de grondwet buiten werking stellen. Er zijn in Venezuela gekkere dingen gebeurd. „En wat zal dan de reactie zijn van de aanhang van de oppositie? Wat doet het leger? En hoe zullen andere leiders reageren?”

De VS blazen hoog van de toren over sancties, maar lijken in de praktijk niet geïnteresseerd in de Venezolaanse democratie. Bovendien, González kan wel winnen, maar dat geeft hem nog geen macht, zegt de diplomaat: „Tot de overdracht in januari kan er nog van alles gebeuren.”

De naam van de diplomaat is bekend bij de hoofdredactie van Trouw.