Een rechtbank in Uganda heeft een voormalig commandant van de christelijke terreurgroep Verzetsleger van de Heer (LRA), Thomas Kwoyelo, schuldig bevonden aan tientallen oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Hij werd dinsdag veroordeeld voor 44 van de 78 aanklachten, waaronder moord, ontvoering, verkrachting en plundering. Dit is de eerste keer dat de Ugandese rechter een hooggeplaatst lid van de organisatie berecht.

Kwoyelo wordt al sinds 2009 in detentie gehouden, toen het Ugandese leger hem arresteerde in buurland Congo. Het proces verliep moeizaam door de complexiteit en de omvang van de misdaden. Sommigen pleitten voor Kwoyelo’s vrijlating vanwege zijn toch al lange tijd in voorlopige hechtenis, en omdat de overheid de afgelopen jaren gratie verleende aan duizenden andere voormalig LRA-leden.

Het is nog niet bekend welke straf de rechter zal opleggen. Zelf wijst Kwoyelo alle beschuldigingen van de hand. Volgens hem is alleen Joseph Kony, de leider van het LRA die nog altijd voortvluchtig is, verantwoordelijk voor de misdaden; iedereen die hem niet gehoorzaamde, zou de doodstraf riskeren.

Ontvoering van kinderen

Kony, voormalig misdienaar en zelfbenoemde profeet, richtte het LRA in 1986 op uit protest tegen de nog altijd zittende president Yoweri Museveni, die het regime van Tito Okello omverwierp. De organisatie streefde naar een christelijke staat op basis van de Bijbelse Tien Geboden. Het leger heeft de Ugandese bevolking bijna twintig jaar geterroriseerd, en was berucht om het afhakken van ledematen van burgers en het ontvoeren van kinderen om ze te gebruiken als soldaten en seksslaven.

Kwoyelo zegt zelf ook als kind te zijn geronseld toen hij op weg naar school was in 1987. Uiteindelijk werd hij senior commandant en hield hij toezicht op de behandeling van gewonde soldaten.

Maar volgens de aanklagers gaf hij ook leiding aan meerdere invallen en was hij betrokken bij tientallen moorden, met name in zijn geboortestreek Amuru in Noord-Uganda en delen van Zuid-Sudan. Een berucht incident was de aanval op een kamp voor ontheemde burgers in het dorp Pagak in 2004. Volgens getuigen werden tientallen vrouwen en kinderen doodgeslagen met houten knuppels.

Zeldzame kans

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, die er in januari bij de rechtbank op aandrong om de zaak te versnellen, noemt de veroordeling „een zeldzame kans op gerechtigheid voor slachtoffers van de twee decennia durende oorlog” tussen Ugandese troepen en het LRA.

Volgens de organisatie leidden de gevechten tot de ontheemding van zo’n 2 miljoen mensen in Uganda en de omliggende landen Congo, Zuid-Sudan en de Centraal Afrikaanse Republiek. „De verantwoording tegenover de slachtoffers is tot nu toe pijnlijk ontoereikend geweest, en de mogelijkheden voor verbetering zijn steeds beperkter. Dit maakt het proces des te belangrijker”, stelt Human Right Watch in een verklaring.