Bij een Indonesisch feestje hoort nasi kuning: gele rijst die wordt opgediend in kegelvorm en op kinderfeestjes soms als beer. De rijst wordt aangekleed met gerechten, waarbij geldt: hoe rijker de familie, hoe meer keus.
Het liedje ”Happy birthday” kennen ze ook in Indonesië. Maar waar dit in Nederland vaak uitloopt op het aansnijden van taart, neemt een Indonesische jarige het in bananenblad gehulde topje van de nasi kuning. Daar komt geen mes aan te pas, want Indonesiërs eten uitsluitend met lepel en vork. Als het feestvarken is voorzien, mogen de gasten hun portie opscheppen.
Voordat de nasi kuning op tafel staat, moet er heel wat werk worden verzet en dat gebeurt in de regel door vrouwelijke familieleden. „Toen ik mijn opleiding aan de hotelschool in Jakarta afrondde, gingen we daarom maar uit eten”, zegt de in de Indonesische hoofdstad geboren en getogen Sally Runkat. „Mijn moeder was al jong overleden, dus kwam er voor ons gezin te veel bij kijken om het te bereiden.”
De basis van nasi kuning is gele rijst, legt Runkat uit. Het krijgt kleur en smaak door het te bereiden in kokosmelk en door toevoeging van kruiden als sereh (citroengras), daun salam (salamblad) en koenjit (kurkuma). Om het in een mooie vorm te presenteren –de kegel is het meest algemeen, maar op kinderfeestjes doet een beer het altijd goed– wordt naast twee derde deel gewone rijst ook een derde deel kleefrijst gebruikt.
Kliederboel
De gele rijst wordt vervolgens aangekleed met gerechten. „Bij rijke families zijn zeven accessoires niet ongebruikelijk”, weet Runkat. Zij runt met haar man Indonesisch restaurant Sally’s Kitchen in Amersfoort. Ze wijst op de menukaart de namen aan van typerende hapjes: ajam goreng, rendang, gadogado, perkedel kentang, sambal goreng telor en urap sayur.
„Mijn moeder was al jong overleden, dus kwam er voor ons gezin te veel bij kijken om het te bereiden” - Sally Runkat, eigenaar Sally’s Kitchen
Degenen die minder te besteden hebben, pakken minder groots uit, maar sambal goreng telor (ei in pittige saus) en urap sayur (groenteschotel met kokos) ontbreken bijna nooit; daar komt geen vlees bij kijken, dus dat is goedkoop. Ook perkedel kentang is populair: deze aardappelkoekjes met gehakt zijn eveneens goed betaalbaar. Gadogado (geblancheerde groenten met dressing van pinda’s) wordt vaak weggelaten. Niet zozeer om de prijs, maar vanwege de substantie. Runkat: „Omdat iedereen zijn eigen portie moet opscheppen, is gadogado niet handig omdat het een kliederboel wordt.”
Symboliek
Welke gerechten er precies geserveerd worden, hangt behalve van de portemonnee van degene die iets te vieren heeft ook af van op welk eiland iemand woont.
Nasi kuning staat ook wel als nasi tumpeng op de kaart. De tweede aanduiding wijst meer op de kegelvorm van de gele rijst. De Indonesische krant The Jakarta Post weet te melden dat deze vorm de relatie tussen mensen en God symboliseert. Bovenop ligt maar één korrel, wat naar God verwijst. De verschillende gerechten zouden verwijzen naar het karakter van mensen en de complexiteit van het leven.
De krant citeert een deskundige die kritisch is op het populaire gebruik om de bovenkant van het gerecht af te halen en dat aan de belangrijkste gast te geven. In het licht van de symboliek betekent dit het doorbreken van de band met de Almachtige. In plaats daarvan pleit zij ervoor om het gerecht van onderaf aan te verorberen.
rd.nl/bijzonderegerechten
