En dat is een zware dobber. Je zult maar net afgestudeerd zijn, trouwplannen hebben, maar keer op keer achter het net vissen bij het bieden op een huis.

Niet alleen starters komen moeilijk aan een nieuwe woning, ook andere huizenzoekers hebben te maken met een oververhitte markt. Steeds vaker bieden ze hoger dan de vraagprijs, zo bleek vorige week uit cijfers van online woningplatform Huispedia. In het tweede kwartaal van dit jaar was het winnende bod in twee derde van de verkochte huizen hoger dan de vraagprijs, in het tweede kwartaal van 2023 was dat ruim 48 procent.

Daarmee hangt samen dat de huizenprijzen sinds het vierde kwartaal van vorig jaar weer stijgen, nadat de prijzen de vier kwartalen daarvoor daalden. De Nederlandse Bank (DNB) wijst daarvoor een paar oorzaken aan.

De eerste is dat de financieringsruimte van huishoudens –de hoeveelheid geld die maximaal aan een woning kan worden besteed– is gestegen. Dat komt onder meer door de sterke stijging van de inkomens van huishoudens in het afgelopen jaar. De tweede oorzaak van de snelle prijsstijging van afgelopen jaar is de vaste, lage hypotheekrente die kopers bij de aankoop van een nieuw huis kunnen meenemen. Een derde verklaring van DNB is het grote tekort aan woningen. Hoewel de overheid ambitieuze bouwplannen heeft, „neemt het woningaanbod slechts mondjesmaat toe en blijft het aantal nieuw opgeleverde woningen relatief laag”, constateert DNB.

Al deze factoren raken alle huizenzoekers, maar starters in het bijzonder. Zij hebben immers vaak nog weinig gespaard en hogere hypotheekrentes drukken direct het bedrag dat ze kunnen lenen.

Wat is de uitweg uit deze wooncrisis? Sommigen wijzen op de hoge asielinstroom. Gemeenten krijgen van de landelijke overheid een aantal statushouders toegewezen voor wie ze een woning moeten regelen. Gemeenten geven deze groep soms voorrang bij het toewijzen van een woning. Een wettelijke verplichting om statushouders voorrang te verlenen bestaat sinds 2017 niet meer.

Heeft de hoge instroom van asielzoekers gevolgen voor de woningmarkt? Ja, voor elke statushouder is er immers een woning nodig. Het is echter te kort door de bocht om met de beschuldigende vinger naar asielzoekers te wijzen, als het gaat om woningnood en hoge huizenprijzen. De afgelopen jaren ging slechts tussen de 7 en 8 procent van de vrijgekomen sociale huurwoningen naar een statushouder.

Door te wijzen naar de asielinstroom als oorzaak van de wooncrisis blijven fundamentele en structurele oorzaken juist onderbelicht. Vooral het beperkte aantal beschikbare woningen is een probleem. Meer bouwen is dan ook de eerste remedie. Het uitbreiden van het aanbod kan ook door het vergemakkelijken van het ombouwen van kantoorruimte of winkelruimte tot woningen en door het delen van woningen te vereenvoudigen. Want juist de starter op de woningmarkt verdient het om een geschikte woning te vinden.