„Extreemrechtse misdadigers”, zo kwalificeert de Britse premier Keir Starmer de mensen die bij antimigratierellen in het Verenigd Koninkrijk de openbare orde verstoorden. De rellen begonnen na een steekpartij in Southport begin vorige week, waarbij de inmiddels 18-jarige Axel Muganwa Rudakubana tijdens een dansles drie jonge meisjes met een mes vermoordde en tien anderen verwondde.

De proteststem is opgestookt door radicaal-rechtse influencers die ten onrechte beweren dat de verdachte een islamitische asielzoeker zou zijn. In werkelijkheid is Rudakubana in Wales geboren, en komen zijn ouders uit Rwanda – een land waar weinig moslims wonen. Waar of niet waar, de onlineberichten hebben effect. In tal van steden werden migrantenhotels aangevallen, moskeeën belaagd en agenten verwond.

Verschillende kerkleiders hebben de anti-immigratierellen sterk veroordeeld. „Dit is niet Engels. Ze bezoedelen de vlag waarin ze zich hullen”, reageerde aartsbisschop Justin Welby namens de Kerk van Engeland. Ook vanuit onder meer de Rooms-Katholieke Kerk, de Unie van Baptisten en de Britse methodistenkerken klonken veroordelende woorden.

Verdeeldheid

Toch komt deze uitbarsting van geweld niet als een verrassing, zegt Tim Dieppe, hoofd publieke betrokkenheid bij de belangenbehartiger Christian Concern. „Het was te verwachten. De immigratie en het multiculturalisme zijn een oorzaak van diepe verdeeldheid.”

Het steekincident in Southport staat niet op zichzelf, stelt John Macleod, lid van de Free Presbyterian Church of Scotland en commentator bij de Scottish Daily Mail. „De afgelopen maanden zijn er tal van ongeregeldheden geweest die te doen hadden met (vermeende) immigranten.” Hij noemt onder meer incidenten in Leeds, Londen, Leicester en Belfast.

Volkswoede

Premier Starmer waarschuwde dat iedereen die van plan is mee te doen met de rellen te maken krijgt met „de volle kracht van de wet”. Ook „toetsenbordstrijders” die online aanzetten tot geweld wil de regering aanpakken. Inmiddels zijn ruim 400 betogers opgepakt. Volgens binnenlandminister Yvette Cooper kunnen arrestanten tot wel 10 jaar cel tegemoet zien.

Niet iedereen neemt de Britse regering deze uitspraken in dank af. Peilingen van YouGov tonen aan dat 67 procent van de Britten het eens is met Starmers veroordeling van de rellen, terwijl 58 procent zegt dat de betogers racisten zijn. Tegelijk zijn veel Britten net zomin positief over hun premier. Slechts 31 procent vindt dat hij de crisis goed aanpakt; 49 procent noemt Starmers aanpak verkeerd.

Het is onjuist van de premier om radicaal-rechts weg te zetten als enige schuldige aan de protesten, betoogt de Anglicaanse priester Canon Phil Harris in een video op X –ruim 2 miljoen keer bekeken–, waarin hij Starmers reactie veroordeelt. Harris beschuldigt de premier ervan met zijn uitspraken de tegenstellingen in het land aan te wakkeren. „Een huis dat tegen zichzelf verdeeld is, zal niet bestaan”, citeert hij Mattheüs 12 vers 25.

„Met zijn uitspraken zaait de premier wantrouwen onder groepen die zichzelf weggezet voelen” - John Macleod, christelijke commentator bij de Scottish Daily Mail

Identiteitspolitiek

In zijn video schetst hij hoe een optelsom aan frustraties bij „de stille meerderheid in dit land” leidde tot de huidige uitbarsting van volkswoede. „We zijn het beu dat de politieke elite niet naar ons luistert”, aldus Harris. In plaats van naar de zorgen van het volk over de immigratie te luisteren, zou de regering die bagatelliseren. Hij wijst op het ”two-tier policing” –meten met twee maten– door de politie. „Zwaaien met een Palestijnse vlag wordt niet als misdaad beschouwd, maar op het vlaggen met een Britse vlag volgt een arrestatie.”

Macleod noemt de uitspraken van Starmer „een gevaarlijke vorm van identiteitspolitiek”. „Hiermee zaait de premier wantrouwen onder groepen die zichzelf al weggezet voelen.” De Britse regering zou zich volgens Macleod moeten uitspreken tegen álle vormen van geweld. „Nu wordt alleen extreemrechts als bedreiging gekwalificeerd, terwijl op X talloze berichten circuleren van groepen moslims die gewapend met messen door de straten van Engeland paraderen. Daarbij grijpt de politie nauwelijks in.”

Het vermeende meten met twee maten door de autoriteiten is vooral rechtse commentatoren een doorn in het oog. Terwijl de politie bij gewelddadige protesten van de Black Lives Matterbeweging in 2020 nauwelijks optrad en agenten onlangs bij rellen in Leeds –nadat ze door relschoppers met stenen waren bekogeld– zelfs wegvluchtten, grijpen de autoriteiten bij de anti-immigratieprotesten wel keihard in.

„Dat de regering bovendien ontkent dat er sprake zou zijn van tweeslachtig beleid, voedt de onvrede”, zegt Dieppe. „Natuurlijk zijn er radicaal-rechtse, racistische schurken bij de rellen betrokken. Maar dat wil niet zeggen dat de overheid de onderliggende zorgen van veel Britten over immigratie dan maar moet negeren.”

„Als natie staan we onder Gods oordeel, omdat we ons hebben afgekeerd van Zijn goede geboden” - Tim Dieppe, hoofd publieke betrokkenheid bij Christian Concern

Oordeel

De laatste dagen zwakken de anti-immigratieprotesten af. In de Londense wijk Walthamstow werd woensdag gevreesd voor een gewelddadig anti-immigratieprotest, maar toen kwamen juist 5000 tegendemonstranten bijeen om zich uit te spreken tegen racistisch geweld. Ook elders in het land verzamelden tegendemonstranten zich rond advocatenkantoren en migrantenopvangcentra om die te beschermen tegen verwachte aanvallen.

„Ik hoop en bid dat het vanaf nu rustiger wordt in ons land”, zegt Dieppe. „Als natie staan we onder Gods oordeel, omdat we ons hebben afgekeerd van Zijn goede geboden. We zijn nu een verdeeld land geworden. Het was het Evangelie dat Groot-Brittannië ooit als natie verenigde. Het Evangelie kan dat opnieuw doen.”