Nu basisscholen vanwege de doorstroomtoets verplicht zijn het schooladvies van leerlingen naar boven bij te stellen, daalt het aantal aanmeldingen voor het praktijkonderwijs flink. De Sectorraad Praktijkonderwijs maakt zich zorgen. „Veel leerlingen komen na twee jaar vmbo alsnog bij ons, maar dan met een geknakt zelfbeeld.”
In het afgelopen schooljaar zijn beduidend meer schooladviezen van basisschoolleerlingen bijgesteld dan normaal, zo blijkt uit voorlopige cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Dat komt door de doorstroomtoets, die de oude eindtoets vervangt en op veel basisscholen voor het eerst is gebruikt. Als uit deze toets blijkt dat leerlingen een hoger niveau hebben dan het schooladvies van de leerkracht, zijn scholen verplicht hun advies bij te stellen.
Dat gebeurt dan ook op grote schaal; het afgelopen schooljaar werd het advies bij 28 procent van de leerlingen aangepast. Een jaar eerder was dit slechts 10 procent. Maar liefst de helft van de leerlingen die aan het begin van het jaar een advies voor praktijkonderwijs hadden, kregen uiteindelijk een vmbo-advies. Dat zien de scholen voor praktijkonderwijs terug in hun aanmeldingen; die zijn voor komend schooljaar met tien procent gedaald, blijkt uit de DUO-cijfers. „En dat is slechts een gemiddelde”, zegt Jamie Visser van belangenorganisatie Sectorraad Praktijkonderwijs. „Er zijn scholen met uitschieters van 40 procent minder aanmeldingen.”
Visser, zelf ook directeur van drie scholen voor praktijkonderwijs, maakt zich grote zorgen over die ontwikkeling. „Leerlingen die praktijkonderwijs volgen, hebben ongeveer het niveau van groep 5 of 6. Op de basisschool liepen ze in groep 8 dus al op de toppen van hun kunnen, en nu moeten ze vanwege het verplichte opgehoogde schooladvies ook nog eens naar het vmbo.”
Onderhandelen
Zijn ouders dan verplicht om het schooladvies op te volgen? Nee, maar in de praktijk ziet de directeur dat dit wel regelmatig gebeurt. Veel ouders willen het liefst het hoogst haalbare voor hun kind. Ook de basisscholen hebben er baat bij om kinderen naar een hoger niveau te sturen. „Als er een dubbel advies is voor zowel praktijkonderwijs als vmbo, kiezen ouders vaak voor het vmbo. Hoe hoger, hoe beter, is nog steeds de trend in de maatschappij.” Toch ziet Visser ook uitzonderingen. Zo kreeg ze laatst nog te maken met ouders die hun kind toch graag naar het praktijkonderwijs wilden sturen, omdat ze dit zelf beter vonden voor het kind. „Maar dan moet ik echt met de basisschool onderhandelen om dat voor elkaar te krijgen.”
Leerlingen die boven hun niveau worden ingedeeld, komen volgens Visser na een of twee jaar alsnog op het praktijkonderwijs terecht. In het eerste jaar zijn de groepen leerlingen daardoor klein, terwijl de bovenbouw bijna uit zijn voegen barst. „Allemaal zij-instromers. En die kinderen hebben nul zelfvertrouwen als ze komen, want die hebben een jaar of twee totaal boven hun niveau les gekregen. We moeten er flink aan werken om ze weer in zichzelf te laten geloven.”
De directeur pleit er dan ook voor om zo snel mogelijk te stoppen met het geven van dubbele schooladviezen, dus voor meerdere niveaus. Daarnaast zet ze grote vraagtekens bij de ontwikkeling om op basis van één toets het advies aan te passen. „Leerkrachten en ouders maken leerlingen al jaren daarvoor mee. Ze weten vaak prima hoe een leerling in elkaar zit en wat hij of zij wel en niet kan. Je kunt nooit op basis van één toets het complete plaatje schetsen. Uiteindelijk moet het welzijn van het kind vooropstaan.”
