In de luwte van het Groningse dorp Onstwedde staat, vroom en verweerd, de Nicolaaskerk. Rond de kerk liggen de graven van hen die reeds zijn heengegaan. Buiten kan men verwijlen bij het voorgeslacht; binnen ligt het Woord dat alle eeuwen omspant.
Aan de voet van de vrijstaande kansel staat ds. G. van den Berg, sinds 2021 predikant van de hervormde gemeente Onstwedde. Hij wijst in het rond: de laatgotische Nicolaaskerk dateert van rond 1500, maar staat er spic en span bij, is enkele jaren geleden geheel gerestaureerd. Op dit moment wordt de ruim 41 meter hoge Juffertoren (zie ”De sage van de Juffertoren”) gerestaureerd.
In het middenpad ligt een rode loper. Oude kerkbanken zijn bekleed met zachtrode kussens. Op de galerij bevindt zich een tweeklaviersorgel van de firma Blank uit 1984. Voor de kansel staat een stenen doopvont. Door smalle, hoge spitsboogvensters valt het licht naar binnen.
Restauratie
De Nicolaaskerk en de kerktoren zijn twee afzonderlijke rijksmonumenten, zegt ouderling-kerkrentmeester M. Kruiter. „De toren is beroemd vanwege zijn gemetselde spits. Het bleek echter dat er hier en daar wat poreuze bakstenen en zacht voegwerk was gebruikt. Daardoor is er vocht naar binnen gedrongen. Op dit moment wordt de schade daarvan hersteld. Straks moet de toren mét zijn spits er weer zo’n veertig jaar tegen kunnen.”
Wie betaalt zo’n klus? Kruiter: „Dat kan de kerkelijke gemeente niet zelf betalen. We zijn dankbaar dat er van twee zijden subsidie komt. Zo’n 70 procent is voor rekening van de provincie, een kleine 30 procent is voor de burgerlijke gemeente Stadskanaal. Het stukje dat overblijft, dragen we zelf.”
Kerk in de marge
De provincie Groningen is ernstig ontkerkelijkt, maar dat geldt voor Onstwedde gelukkig nog in mindere mate, zegt ds. Van den Berg. „Onstwedde is een van de weinige plaatsen in Groningen waar vanaf de kansel iedere zondag een gereformeerde verkondiging klinkt. We ontkennen niet dat wij kerk in de marge zijn, dat we in een onkerkelijke setting leven, maar dit is een gemeente die trouw opkomt. Ook jongeren zijn bereid om er de schouders onder te zetten. We hebben zo’n zestig catechisanten en afgelopen seizoen waren er dertien belijdeniscatechisanten.”
’s Morgens zit de kerk vrijwel vol. ’s Middags is het wel minder, dan zijn er zo’n 125 bezoekers. Ds. Van den Berg: „Veel gemeenten in het noorden kennen al lang geen middagdiensten meer, maar voor ons is het geen vraag of we de middagdienst in stand moeten houden. Natuurlijk doen we dat.”
„Onstwedde is een van de weinige plaatsen in Groningen waar vanaf de kansel iedere zondag een gereformeerde verkondiging klinkt” - Ds. G. van den Berg, predikant hervormde gemeente Onstwedde
De middagdiensten zijn leerdiensten, dan wordt de Heidelbergse Catechismus behandeld. Ds. Van den Berg behandelt die niet regel voor regel, maar hij preekt aan de hand van het Woord over de catechismus: „Wij willen de Heidelberger niet kwijt, want het is een landkaart waarvan alle hoofdlijnen in de Schrift staan.”
Geen bijkomstigheden
De hervormde gemeente in Onstwedde behoort tot de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland en kent een confessionele onderstroom. Ds. Van den Berg: „Als je het politiek wilt vertalen: onze leden stemmen CDA, CU, SGP en een enkeling VVD. Maar wij hebben hier elkaar hard nodig. We zullen niet gauw kissebissen over bijkomstigheden. Dat kunnen wij ons niet veroorloven.”
Wat is op zondag de boodschap? „Dat wij zondaren zijn en Christus nodig hebben. Wie buiten Christus leeft, is gedoemd om verloren te gaan. We moeten verlost worden van de zonde en verzoend worden met God. Het Woord moet het doen, en het Woord doet het ook. Ik ben er geregeld verwonderd over, niet alleen dat er hier wordt geleefd bij de Bron, maar ook hoe er wordt geleefd uit de Bron.”
