Na zijn emeritaat, eind vorig jaar, verhuisde ds. Harkema van Middelharnis op Goeree-Overflakkee naar Onstwedde in Groningen. Hier heeft hij 22 jaar gestaan en woont hij te midden van oude bekenden en familie.

Vanuit het appartement aan de Havenstraat heeft de predikant uitzicht naar drie kanten: het platteland en het dorp Onstwedde. Hij kan de hervormde kerk en de pastorie zien, waarin hij vroeger zo lang gewerkt heeft. Zondagochtend zag hij het licht in de pastorie branden en toen dacht hij even: „Zat ik er maar.” Dat zit er niet in en hij zal, naar het zich laat aanzien, ook niet meer op de kansel staan, weet hij zelf.

Drie jaar geleden constateerden artsen dat hij prostaatkanker had. Bestralingen werkten goed en de kanker verdween. Hij kreeg echter pijn in zijn rug en ribben. Artsen dachten eerst aan de gevolgen van de bestralingen, maar het bleek de ziekte van Kahler (bloedkanker) te zijn.

Een zeer pijnlijke ziekte, vertelt de predikant. Zijn botten werden broos en zakten in, waardoor hij 20 centimeter kleiner werd. Zijn vrouw moest zijn toga een stuk inkorten. Niezen en hoesten is pijnlijk en in slaap komen moeilijk. Morfinepleisters verdoven de ergste pijn. Met behulp van een rollator kan hij een korte wandeling maken.

Vorig jaar met Pasen bevestigde ds. Harkema de belijdeniscatechisanten. Toen preekte hij over de tekst: „Bericht Mijn broeders…” (Mattheüs 28:10). Op paasmaandag preekt hij over de leugen van de wachters bij het graf. „Ik had toen niet gedacht dat het mijn laatste preek zou zijn.”

De toen volgende chemotherapie kostte hem echter bijna al zijn krachten. De predikant hoopte zijn veertigjarige ambtsbediening, in het voorjaar van 2013, vol te maken, maar ook dat zat er niet in. Op 31 december 2012 ging hij met emeritaat. Tijdens de dienst op 30 december, die werd geleid door dr. A. de Reuver uit Serooskerke, volgde hij de dienst in een speciale stoel in de consistorie. Hij sprak een afscheidswoord in de kerk en legde de hervormde gemeente van Middelharnis de zegen op.

„Toen de arts me zei dat ik de ziekte van Kahler had, was dat heel moeilijk voor me”, zegt ds. Harkema. Hij wijst op de grijze plaid met spreuken die hij over zijn knieën heeft liggen. „”Wie met lege handen staat, kan ze vouwen”, staat hier. Dat heb ik gedaan toen de dokter mij over de ziekte vertelde. Het was het enige wat ik kon doen.”

Opstandig is hij niet geweest, evenmin als een aantal jaren eerder, toen zijn dochter Agathe verongelukte. „Ik ben nooit geplaagd door een gevoel van verzet. Dat zal wel met mijn persoonlijkheid te maken hebben. Die heb ik niet van mezelf, maar is een gave van God. Ons gezin was lang bevoorrecht. Waarom zouden andere mensen wel getroffen worden door erge ziekten en ik niet?”

Het betekent niet dat ds. Harkema het lijden begrijpt. „Na de dood van onze dochter heb ik geen antwoord van God gekregen op mijn vragen over het lijden. De diepste oorzaak van mijn ziekte is de zonde, maar dat is een algemene verklaring. Ik en anderen die ernstig ziek zijn, worden niet betaald naar wat we verdienen. We hebben niet meer gezondigd dan anderen. Het lijden is wel een beproeving. Ik heb een prekenserie gemaakt over het lijden van Job. Ik ben nu bezig die uit te werken tot een boekje. Job kwam niet verder dan: „De Heere heeft gegeven, de Heere heeft genomen, de Naam van de Heere zij geloofd.” Op een gegeven moment valt alles weg, de hele theologie, en blijft alleen de Naam over. Het is me ook een troost te weten dat Christus veel meer geleden heeft dan ik. Hij kwam in de volstrekte verlatenheid terecht. Ik heb me nooit van God verlaten gevoeld.”

De predikant raakt zichtbaar ontroerd bij de vraag of hij verlangt naar de hemel. „Ja”, zegt hij, „ik heb een verlangen om bij Jezus Christus te zijn – maar ik wil ook nog graag een poosje bij mijn vrouw en kinderen blijven.”

Als boodschap voor anderen geeft ds. Harkema de eerste zondag van de Heidelbergse Catechismus mee. „Daarin gaat het over de enige troost. Er is troost in het lijden, niet alleen voor de ziel maar ook voor het lichaam. Ik weet dat er zonder de wil van de Heere geen haar van mijn hoofd zal vallen. Daarover gaat het ook in zondag 10. We mogen geloven dat alles ons toekomt uit Zijn Vaderlijke hand, ook als ik het niet begrijp.”

Op weg met de ander

Ds. Harke Harkema werd in 1947 in Wijk en Aalburg geboren als zoon van een predikant. Hij studeerde theologie in Utrecht. Zijn eerste gemeente was Sint Philipsland in Zeeland (1973). Daarna volgden het Gelderse Brakel (1977) en Onstwedde (1984), waar hij 22 jaar stond. De laatste jaren voor zijn emeritaat was hij verbonden aan de hervormde gemeente van Middelharnis.

Ds. Harkema kreeg bekendheid als voorzitter van de vereniging van en voor gehandicapten Op weg met de ander. De Hervormde Vrouwenbond stond aan de wieg van de vakantieweken voor gehandicapten, die startten in 1975. Vijf jaar later werd de vereniging opgericht, waarvan ds. Harkema vanaf het begin tot 2011 voorzitter is geweest.

De emeritus predikant constateert nu met dankbaarheid dat de vereniging een grote bijdrage heeft geleverd aan de acceptatie van lichamelijk en verstandelijk gehandicapten tijdens de kerkdiensten. „Vroeger zaten ze meestal bij de kerktelefoon. Nu horen ze 
erbij. Zo hoort het ook in de gemeenschap van de kerk.”

Digibron

In archiefsysteem Digibron vindt u meer informatie over ds. Harkema. Hieronder een selectie artikelen.

Ds. H. Harkema erelid van ‘Op weg met de ander’ (De Waarheidsvriend, 17 maart 2011)

Ds. Harkema doet intrede in Middelharnis (Reformatorisch Dagblad, 26 juni 2006)

Een testament van liefde : Ds. H. Harkema, 25 jaar voorzitter “Op weg met de ander” (De Waarheidsvriend, 9 maart 2006)

Interview: Eén recept voor alle gemeenteleden : Ds. Harkema: We zijn drukker met kerkpolitiek dan met barmhartigheid (Reformatorisch Dagblad, 8 april 1998)

Bevestiging ds. H. Harkema te Onstwedde (Reformatorisch Dagblad, 3 september 1984)

Ds. H. Harkema nam afscheid van Brakel (Reformatorisch Dagblad, 27 augustus 1984)

Intrede kandidaat H. Harkema te Brakel (De Waarheidsvriend, 17 november 1977)

Ds. H. Harkema Jr. neemt afscheid van Sint-Philipsland (Reformatorisch Dagblad, 7 november 1977)

Bevestiging en intrede kandidaat H. Harkema te Sint Philipsland (De Waarheidsvriend, 19 april 1973)