Voormalig fruitkweker Eric Litjens uit Deest heeft op eigen grond 15 hectare Pauwloniabomen geplant voor de houtproductie. De boom groeit snel, je hebt er relatief weinig werk aan, hij neemt veel broeikasgas op en geeft goed hout.

Klimabaum

De uit China afkomstige Paulowniaboom staat in Duitsland ook wel bekend als ”Klimabaum” ofwel klimaatboom, omdat de boom belangrijk is in de strijd tegen de snelle klimaatopwarming. De loofboom neemt enorm veel CO₂ op uit de lucht, tot wel 800 kilo van dit broeikasgas per jaar. Dat is vijf keer zoveel als gemengde naaldbossen kunnen opnemen. Als je het hout van de Paulowniaboom gebruikt als bouwmateriaal voor huizen, blijft die CO₂ lange tijd in het hout opgeslagen en is het dus uit de atmosfeer. Minder CO₂ in de lucht betekent minder opwarming van de aarde.

Eric Litjens heeft uit China een variant van de Paulowniaboom gehaald die volgens hem heel geschikt is voor houtproductie in het Nederlandse klimaat. Dit type, de Paulownia shantong, kweekt hij nu en verkoopt hij via zijn bedrijf Paulownia-Cultures in Deest.

Interesse

„Er zijn bij mij al mensen langs geweest van bouwbedrijven Heijmans, Ballast Nedam en Bam. Ook fruitkwekers, akkerbouwers en melkveehouders zijn geïnteresseerd om op een deel van hun land Paulowniabomen te planten”, vertelt Litjens thuis aan zijn keukentafel, met uitzicht op de 15 hectare die hij zelf heeft beplant met Paulowniabomen. De bomen zien er exotisch uit, door hun grote, hartvormige bladeren. In het voorjaar bloeien ze met licht violetblauwe bloemen en trekken ze veel insecten aan, waaronder wilde bijen.

Hij heeft enkele Nederlandse boeren al aan Paulowniabomen geholpen. „Er is nu 30 hectare geplant in Nederland en gezien de bestellingen die worden geplaatst, verwacht ik dat er in de herfst en winter nog 70 hectare bij komt.” De bomen worden in Nederland in tien jaar tijd zo’n 10 meter hoog. De stammen hebben dan een diameter van 40 tot 50 centimeter.

Wonderboom

Litjens hoorde in 2018 voor het eerst over de Paulowniaboom van een „praatgrage man” die bij hem op de kwekerij op bezoek was en uit zichzelf enthousiast over deze wonderboom begon te vertellen. De fruitkweker luisterde met interesse, want hij wilde eigenlijk wel van zijn appel- en perenbomen af.

„Bij fruit moet je er altijd bovenop zitten. Het is kwetsbaar voor kou. Door klimaatverandering zijn er vaker hagelbuien die het fruit aantasten. Ik had ook steeds meer last van roeken. Deze vogels pikken elke peer één keer aan. Je kunt ze daarna weggooien. Personeel vinden werd moeilijker. En de supermarkten betalen niet veel voor fruit, maar stellen er wel hoge eisen aan. Fruit kweken vraagt hoge investeringen en wordt steeds risicovoller.”

De Paulowniaboom zou een uitkomst kunnen zijn. Hij reisde naar de Chinese provincie Shandong, bezocht Chinese kwekers en ontdekte een variant die geschikt is voor houtproductie in Nederland. „De Paulownia shantong kun je namelijk op alle grondtypen in Nederland planten en hij zaait niet uit”, vertelt hij. Dit laatste is belangrijk: het is niet de bedoeling dat Paulowniabomen zich in de Nederlandse natuur gaan vestigen en daar onze minder snel groeiende bomen verdringen.

Risicoarm

De Paulownia shantong is een andere variant dan de Paulowniaboom die te koop is in tuincentra. Dat is de variant Paulownia tomentosa. „De bomen in tuincentra hebben meer bloemen, groeien trager en kunnen wel uitzaaien”, vertelt Litjens.

In Roemenië, waar al sinds vijftien jaar Paulowniabomen worden aangeplant voor houtproductie, leerde hij dat het kweken van deze bomen risicoarm is. „De boom heeft geen last van plagen of schimmelziekten. Alleen in het eerste jaar is hij gevoelig voor kou. Maar als hij eenmaal goed is aangeslagen kan hij temperaturen tot -28 graden Celsius aan.” In Nederland groeit de boom volgens hem iets trager dan zuidelijker in Europa, maar daar staat tegenover dat het hout iets steviger wordt.

Lichtgewicht

Hij loopt naar de schuur, waar hij enkele kubieke meters planken van Paulowniahout heeft liggen, die hij heeft geimporteerd uit Roemenië, zodat hij aan potentiële klanten kan laten zien hoe het eruit ziet. „Je kunt het hout binnen en buiten toepassen, bijvoorbeeld als gevelbekleding, voor binnenwanden en voor kozijnen en deuren.”

Paulowniahout weegt maar weinig, zegt hij terwijl hij met gemak een plank optilt. „Het weegt ongeveer 260 kilo per kubieke meter en is daarmee lichter dan de meeste houtsoorten”, zegt Litjens. Ter vergelijking: eiken weegt ongeveer 770 kilo per kubieke meter, beuken 720 kilo, grenen 480 kilo en sparren 450 kilo.

Ondanks het geringe gewicht is het hout wel stevig, verzekert de kweker. Het lage gewicht maakt het hout aantrekkelijk voor bouwers van ”tiny houses”, vertelt Litjens. Deze minihuisjes moeten verplaatsbaar zijn en worden soms op een trailer gebouwd.

Om dezelfde reden is Paulowniahout geschikt voor het ”optoppen” van gebouwen. Optoppen betekent dat je aan een bestaand gebouw een verdieping toevoegt. Dit gaat naar verwachting vaker gebeuren in Nederland, nu het woningtekort groot is en de bouwgrond schaars.

Meer voordelen

Paulowniahout heeft volgens Litjens nog meer voordelen. „Het is noestvrij, brandt moeilijk en is isolerend en geluiddempend. Het trekt niet krom, doordat het hout van nature waterafstotend is. Geen enkele andere houtsoort heeft dat.”

„ De boom heeft geen last van plagen of schimmelziekten” - Voormalig fruitkweker Eric Litjens

In China wordt om al deze redenen al volop gebouwd met Paulowniahout of Kirihout, zoals het ook wel wordt genoemd. Litjens vindt het verbazingwekkend dat dit hout in Nederland nog nauwelijks wordt toegepast. „We zijn gewend geraakt aan beton, bakstenen en cement en daar zitten de gevestigde belangen”, is zijn verklaring.

Voor fruitkwekers, akkerbouwers en melkveehouders is het interessant om enkele hectares landbouwgrond met Paulowniabomen te beplanten, meent Litjens. De boom telt als teelt. Als je landbouwgrond ermee beplant, blijft die grond landbouwgrond en wordt het dus geen bosgrond (dat veel minder waard is). Er valt volgens hem in tien jaar tijd 50.000 tot 60.000 euro per hectare aan te verdienen.

Wilde bijen

Klanten van Paulownia-Cultures krijgen informatie mee over de verzorging van de bomen en de mogelijkheid om gedurende de groei van de bomen al CO₂- en biodiversiteitscertificaten te verkrijgen en te verkopen. Met die certificaten kun je een voorschot krijgen op de winst. Dit wordt geregeld via de non-profitorganisatie Oncra.

„Ik heb geen muggenplagen meer” - Voormalig fruitkweker Eric Litjens

Paulowniabomen zijn goed voor de biodiversiteit, zeker als je er wat fruitboompjes tussen zet, zegt Litjens. „Het barst hier van de wilde bijen. Die zag ik hier vroeger niet. Er leven ook veel vogels, reeën, dassen en hazen. En ik heb geen muggenplagen meer, ik denk doordat er meer vogels zijn.” De natuur leeft op doordat hij sinds 2019 geen bestrijdingsmiddelen meer gebruikt, vermoedt hij. De Paulowniaboom heeft geen bescherming tegen insecten nodig.

De kweker hoopt de komende jaren ook melkveehouders te interesseren voor het planten van Paulowniabomen voor houtproductie, als zij vanwege de stikstofcrisis gedwongen worden om een deel van hun koeien weg te doen. „Als je minder koeien mag houden en je hebt bijvoorbeeld 50 hectare grond, dan kun je 10 hectare beplanten met Paulowniabomen. De mest kun je tussen de bomen uitrijden. De bomen groeien er goed op. En het gras tussen de bomen kun je maaien en levert dus ook nog wat op.”

„Het barst hier van de wilde bijen, die zag ik hier vroeger niet” - Voormalig fruitkweker Eric Litjens