Vanwege het personeelstekort wil de overheid dat zo veel mogelijk burgers werken. Tegelijk verwacht Den Haag dat mensen meer voor hulpbehoevende familie gaan zorgen. Een groeiend aantal Nederlanders lukt het echter niet meer om hun werk te combineren met mantelzorgtaken. Dat moet veranderen, vindt socioloog Klara Raiber.
De 29-jarige Raiber uit het Duitse Ulm promoveert dinsdag op een onderzoek naar de impact van mantelzorg op betaald werk aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Daaruit blijkt dat mantelzorgers het ten opzichte van hun collega’s zonder zorgtaken met een lager uurloon moeten doen en dat ze minder tevreden zijn met hun baan. Dat is een serieus probleem, want steeds meer Nederlanders zullen in de toekomst structureel voor hulpbehoevende familie, vrienden of buren moeten gaan zorgen.
Hoe groot is de groep mantelzorgers die aangeeft dat werk en zorgtaken nauwelijks te combineren zijn?
„Een op de drie Nederlanders verricht mantelzorg. Van hen geeft 17 procent aan dat de zorgtaken moeilijk samengaan met betaald werk. Dat lijkt een laag percentage, maar het is goed te verklaren.
De meeste mantelzorgers zijn hooguit een paar uur per week kwijt aan zorgtaken, ze halen bijvoorbeeld boodschappen voor hun buurman of oma. Maar naarmate mantelzorg intensiever wordt en meer uren kost, zoals de zorg voor een ziek kind, komen meer mensen met hun werk in de knel.
Ruim een op de tien mantelzorgers laat weten dat het werk anders moet worden ingedeeld vanwege mantelzorgtaken. Mensen uit deze groep zijn bijvoorbeeld minder uren gaan werken of hebben zelfs hun baan moeten opzeggen. Anderen wisselden van werkgever of besloten verder te gaan als zelfstandige, zodat ze hun werkweek flexibeler konden indelen.”
Hoe kan het dat mantelzorgers minder verdienen dan hun collega’s die niet aan mantelzorg doen?
„Misschien doordat werkgevers denken dat mantelzorgers minder productief zijn. Daardoor maken ze minder kans op promotie en blijft hun salaris achter bij dat van hun collega’s. Daarbij werken sommige mantelzorgers soms een periode minder uren, waardoor ze minder loon krijgen. Dit kan bijdragen aan een gevoel van ontevredenheid bij mantelzorgers over hun werk.”
Uit uw onderzoek blijkt dat mannen op hun werk baat hebben bij het verrichten van mantelzorg. Hoe zit dat?
„Mannen die aan mantelzorg doen, krijgen in sommige gevallen juist een hoger salaris. Dat zien we ook gebeuren nadat mannen vader zijn geworden. Dit zou kunnen komen doordat mannen leren meer empathie te tonen en hun tijd beter in te delen door te zorgen voor anderen. De werkgever verwacht dat vrouwen die vaardigheden al hebben, dus in die zin profiteren vrouwen op de werkvloer minder van het verrichten van mantelzorgtaken.”
Hoe zouden mantelzorgers die op hun tenen lopen ontlast kunnen worden?
„Het is mooi om voor hulpbehoevende familie te zorgen, maar wat doe je met je opa als je ziek wordt of een keer op vakantie wil? Dan moet er een alternatief zijn. Daarom pleit ik voor meer professionele zorg. Dan denk ik aan zorgverleners die bij de zorgvragers thuiskomen. Dat hoeft helemaal niet veel geld te kosten. Mantelzorgers werken vaak minder en dat kost de samenleving óók geld.
Wat voor advies geeft u het nieuwe kabinet mee om mantelzorgers te ontlasten?
„De samenleving vergrijst, daardoor zijn minder mensen aan het werk. En de mensen die een baan hebben, moeten vaak minder uren werken om voor de ouder wordende mensen te zorgen. Deze ontwikkeling zal het personeelstekort vergroten. Daarom hebben we werknemers uit het buitenland hard nodig om de openstaande vacatures in te vullen. Ik zou het nieuwe kabinet willen adviseren om migratie eerder te bevorderen dan af te remmen.”
Socioloog Klara Raiber (29) over de impact van mantelzorg op het hebben van een betaalde baan
