Steeds meer kinderen in armoede hebben hulp nodig bij de aanschaf van alledaagse spullen: een warme jas, een bril, menstruatieproducten of een fatsoenlijk matras. In 2024 kregen ruim 37.000 kinderen steun voor zulke basisbehoeften, blijkt uit een nieuw rapport van het Nationaal Fonds Kinderhulp. Dat is 40 procent meer dan vier jaar geleden.

Opvallend is de verschuiving in de hulpvraag. Waar het eerder ging om steun voor ‘vrolijke dingen’, zoals speelgoed, uitstapjes of een laptop, gaat het nu steeds vaker om de absolute basis. „Het is niet één ding dat ontbreekt, zoals een fiets”, zegt Kinderhulp-directeur Bernique Tool. „Het gaat om alles. Van een matras tot tandpasta en kleding. Kleine dingen, met grote impact op het dagelijks leven.”

En dat terwijl het aantal gezinnen in Nederland onder de officiële armoedegrens licht daalt. Hoe kan dat? Volgens Kinderhulp zegt de officiële armoedegrens –voor een alleenstaande 1510 euro netto per maand– weinig over hoe diep armoede is. Bovendien is ook net boven deze armoedegrens de nood vaak hoog. In totaal leven 540.000 mensen onder de armoedegrens en nog eens 1,2 miljoen er nét boven. Samen maakt dat ruim 1,7 miljoen mensen die financieel kwetsbaar zijn.

Kinderhulp helpt kinderen en jongeren van 9 maanden tot 21 jaar. Hulpvragen komen binnen via professionals zoals leerkrachten, wijkteams of maatschappelijk werkers. En die vragen zijn volgens Tool de afgelopen jaren rauwer geworden. „Deze kinderen beginnen hun dag eigenlijk al met een achterstand. Je slaapt slechter op dunne matrasjes of in kamers zonder gordijnen. Sommigen kunnen niet goed zien of hebben hoofdpijn, omdat ze geen geschikte bril hebben. Of durven zonder menstruatieproducten niet naar school.”

Ook Mariëtte Lusse, lector kinderarmoede aan Hogeschool Rotterdam, herkent het beeld. „Kinderen in armoede leven vaak met veel stress. Niet alleen doordat de stress van hun ouders doorwerkt, maar ook omdat hun wereld kleiner is. Ze doen minder mee. Geen sportclub, geen bijles, geen uitstapjes, minder speel- en groeivoorzieningen. Die kansenongelijkheid zie je op allerlei vlakken en beperkt de ontwikkeling van de kinderen.”

Dat de hulpvraag steeds vaker over basisbehoeften gaat, verbaast Lusse niet. In de berekening van het aantal gezinnen met een inkomen onder de armoedegrens, wordt ervan uitgegaan dat ouders toeslagen aanvragen. „Maar velen durven dat niet, uit angst om achteraf terug te moeten betalen. Ze snappen het systeem niet, of durven het risico niet te nemen. En dat terwijl het armoedebeleid juist is gebaseerd op het idee dat mensen gebruikmaken van die regelingen.”

Sinds vorig jaar biedt Kinderhulp ook speciale ongesteldheidpakketjes aan, vertelt Tool. Daarin stoppen ze voorlichtingsmateriaal, maar ook een troostende reep chocolade, als hart onder de riem om te laten weten dat het even ingrijpend is. „De reacties die we daarop ontvangen zijn hartverwarmend. Zoals: ik voelde echt even dat jullie er voor me waren.”

Stel het kind centraal, is de oproep van Kinderhulp aan zowel beleidsmakers in Den Haag als op lokaal niveau. „Vraag niet alleen: wat kunnen we ouders bieden? Maar ook: wat heeft het kind zelf nodig om veilig en gezond op te groeien?” zo zegt Tool.

Lusse is het daarmee eens. „We denken vaak dat als het met de ouders goedkomt, het probleem ook voor de kinderen is opgelost. Maar kinderen hebben hun eigen zorgen en verdienen een eigen plek in het beleid.”