Vanwege de aanslagen van 11 september 2001 en de vele verachtelijke daden die terreurgroep IS pleegde, staan moslims in het Westen er niet best op. Het is daarom niet verwonderlijk dat het islamdebat niet uitblinkt in subtiliteit. Het is gemeengoed om de islam en moslims in stevige taal weg te zetten. In pittige bewoordingen wordt bijvoorbeeld betoogd dat de islam vrouwonvriendelijk is. De argumentatie wordt vaak ondersteund met Koranverzen en citaten van al dan niet zelfverklaarde islamdeskundigen.

Nu wil ik niet beweren dat islamcritici geen punt hebben. Sommige Koranpassages laten aan duidelijkheid niets te wensen over. Eveneens zijn er tal van plekken waar moslimvrouwen kort worden gehouden. In Afghanistan mogen ze niet studeren, in Saudi-Arabië niet reizen zonder mannelijke toestemming, in Iran kun je doodgeknuppeld worden als je geen hoofddoek draagt en in Somalië is vrouwenbesnijdenis aan de orde van de dag.

De vraag is of die onderdrukking van vrouwen louter is toe te schrijven aan de islam. Hoe kan het anders dat vrouwen per moslimland heel verschillend behandeld worden? Zo viel me tijdens recente reizen naar Albanië (60 procent van de bevolking is islamitisch) en Indonesië (het grootste moslimland ter wereld) de zichtbaarheid op van moslima’s in het publieke leven.

Hoofddoekjes, in het Westen wel het symbool van onderdrukking genoemd, lieten veel Albanese moslima’s thuis – als ze daar al een exemplaar hadden. Vrouwelijke grenspolitie op de luchthaven in Kuala Lumpur toonde met hun haarbedekking welke heer ze dienden, maar straalden verder uit niet voor de poes te zijn. Op vliegveld Jakarta was het een komen en gaan van gesluierde stewardessen; niets in hun houding verried enige onderdanigheid. Op de taxistandplaats moest ik moslima’s van het lijf houden die opdringerig „Taxi, Sir?” riepen.

In Makassar, een stad van 1,5 miljoen inwoners op het Indonesische eiland Sulawesi, slijten islamitische vrouwen evenmin hun dagen thuis. Ik sprak er een directrice van een openbare middelbare school. Anderen runden een winkel. Qua assertiviteit in het verkeer deden hippe moslima’s op scooters niet onder voor hun mannelijke geloofsgenoten. Islamitische mannen en vrouwen die samen bidden? Zelfs in Nederland is dit ongebruikelijk, maar in Indonesië zag ik het ze vol overgave doen.

Klopt het dus wel dat de islam vrouwen onderdrukt, zoals menig auteur beweert? Ik ben er niet (meer) zo zeker van. Van boeken, ook over de islam, kun je veel leren. Maar volgens de Chinese wijsgeer Confucius steek je van reizen veel meer op: „Het is beter om een mijl te reizen dan om duizend boeken te lezen.”

__