Christenen in het Verenigd Koninkrijk kunnen niet het hokje van een christelijke partij aanvinken. Waar gaat de stem van de Britse christen dan naartoe?
„Het christelijk geluid wordt nu door het gehele politieke spectrum gehoord”, zegt Paul Bickley, hoofd politieke betrokkenheid bij de christelijke denktank Theos.
In vrijwel iedere Britse partij hebben christelijke parlementsleden zich in groepen georganiseerd: de Conservative Christian Fellowship is binnen de Conservatieve Partij actief, Christians on the Left en Faith in Labour zijn gelieerd aan Labour, de Liberal Democrat Christian Forum aan de Liberal Democrats, en Christian Greens aan de Groene Partij.
„Veel Britse partijen vinden hun oorsprong in het christendom”, verklaart Bickley. „Van Labour werd ooit gezegd dat de partij meer methodistisch dan marxistisch zou zijn.”
Het christelijk geluid is in het parlement echter niet meer zo prominent aanwezig als vroeger. Welke keuze er dan nog overblijft voor christenen? „Geen partij is ideaal”, zegt Tim Dieppe, hoofd publieke betrokkenheid bij belangenorganisatie Christian Concern. „De keus is tussen een slechte, of een nog slechtere partij.”
Cultuurchristendom
„Traditioneel is de Conservatieve Partij de partij van het cultuurchristendom”, stelt George Lapshynov, onderzoeker bij Theos. „De partij wil de Engelse traditie waarborgen, die geworteld zou zijn in het christendom. Zo beschouwd is het christendom meer onderdeel van de nationale identiteit dan een geloof.”
Maar weinig Britse christenen stemmen tegenwoordig nog conservatief, hoewel Anglicaanse stemmers traditioneel nog wel in meerderheid op de Conservatieve Partij stemmen. Rooms-katholieken stemmen van oudsher Labour. En uit een onderzoek, begin dit jaar onder 1300 respondenten uitgevoerd door de Evangelical Alliance, blijkt dat evangelicals vergelijkbaar stemmen met de rest van de samenleving. Uitzonderingen zijn een relatief hogere populariteit van de Conservatieve Partij en van de progressieve Liberal Democrats, terwijl de Groene Partij en anti-immigratiepartij Reform UK minder populair lijken.
Britse christenen die regelmatig naar de kerk gaan, zijn –in tegenstelling tot niet-actieve kerkleden– meer linksgeoriënteerd, blijkt uit cijfers van het wetenschappelijk onderzoeksproject British Election Study. Dat effect is bij alle christelijke stromingen sterk zichtbaar.
„Christelijke waarden zijn vaak niet bepalend voor de stemkeuze van evangelicals” - Danny Webster, directeur belangenbehartiging bij de Evangelical Alliance
„Christelijke waarden zijn vaak niet bepalend voor de stemkeuze van evangelicals”, zegt Danny Webster, directeur belangenbehartiging bij de Evangelical Alliance. Uit onderzoek van de organisatie komt naar voren dat voor evangelicals economische standpunten bepalender zijn voor hun stemkeuze dan christelijke waarden. Bijna drie op de vijf respondenten geven aan het belangrijk te vinden dat een partij opkomt voor mensen in nood; 54 procent geeft aan op een partij te willen stemmen die voorstellen doet in lijn met Bijbelse waarden.
Webster verklaart dat pragmatisch. „Geen van de politieke partijen waarop gestemd kan worden, komt op voor Bijbelse waarden. Dus bij een stemkeuze zijn christelijke waarden in veel gevallen geen factor van betekenis en baseren evangelicals hun keuze ergens anders op.” Maar volgens Webster spelen christelijke noties soms wel een rol bij het maken van beleid. „Waarden als vertrouwen, gelijkheid en rechtvaardigheid werken door in migratiebeleid en economisch beleid. Daar kunnen evangelicals in hun stemkeuze rekening mee houden. Geen van de partijen is uiteindelijk een perfecte keuze. Een christen zal bij iedere partij tegen standpunten aanlopen waar hij het niet mee eens is.”
In 22 kiesdistricten is weliswaar een expliciet christelijke keuze mogelijk. De Christian People’s Alliance , een kleine christelijke partij, is prolife, profamilie, en belooft in het verkiezingsprogramma zich in te zetten voor de minderbedeelden in de samenleving. Maar vanwege het Britse kiesstelsel, waarmee een kandidaat een relatieve meerderheid in een district moet halen om verkozen te worden, maakt die partij weinig kans op een zetel in het Lagerhuis. Dus blijft er weinig anders over dan om op een niet-christelijke partij te stemmen.
Keurslijf
Missen Britse christenen een christelijke partij? „Nee”, zegt Bickley. „Ik denk dat de betrokkenheid van christelijke parlementsleden in het hele politieke spectrum meer effect heeft dan wanneer christenen actief zouden zijn in een kleine randpartij. Nu zijn de Conservatieve Partij, Labour en de Liberal Democrats partijen waar ook een christelijk getuigenis klinkt.”
Nu is er ook de ruimte om als christenen onderling met elkaar van mening te verschillen, noemt Webster als voordeel. „Als Britse christenen slechts op één christelijke partij zouden kunnen stemmen, betekent dit dat ze in een keurslijf worden gedrukt. Terwijl ze het vaak niet eens zijn over de manier waarop hun principes vertaald moeten worden in standpunten en beleid. Nu is er meer ruimte om met elkaar van mening te verschillen.”
Dieppe betreurt het wel dat er geen partij is die voor christelijke waarden staat. „Bijbelse waarden staan in ons land onder druk. Abortus is gelegaliseerd, christenen verliezen hun baan vanwege hun levensovertuiging en de lhbti-beweging maakt opgang. Een christelijke partij zou daar nadrukkelijk tegen in het geweer komen.”
„Het verbaast mij dat veel christenen geen haar verschillen van seculiere Britten in de vijandige opstelling richting immigranten” - Paul Bickley, hoofd politieke betrokkenheid bij de denktank Theos
Stemadvies
Anti-immigratiepartij Reform UK staat naar Dieppes mening nog het meest voor christelijke waarden. De partij stijgt de laatste weken razendsnel in de peilingen en zou inmiddels op 16 procent van de stemmen kunnen rekenen. Ook onder evangelicals zou Reform in populariteit stijgen. Dieppe: „De partij is antiwoke, voor vrijheid van meningsuiting, en wil een einde maken aan de transgenderideologie bij seksuele voorlichting op scholen. Al ontbreekt in het huidige verkiezingsprogramma een expliciete verwijzing naar christelijke waarden.”
Ook de christelijke denktank Theos signaleert dat Reform het goed doet onder christenen – vooral bij niet-praktiserende Anglicaanse stemmers. „De cultuuroorlog die de partij voert, is koren op de molen voor traditionalistische kiezers die vijandig gezind zijn ten aanzien van asielzoekers”, zegt Bickley. „Het verbaast mij dat veel christenen geen haar van seculiere Britten verschillen in de vijandige opstelling richting immigranten.”
„Ik denk dat we als christenen niet op simpele statements moeten afgaan die ons goed in de oren klinken”, zegt Webster. „Reform UK is nu eenmaal een populistische partij die mensen naar de mond praat. Evangelicals moeten onderscheidend en kritisch zijn naar alle partijen.” Aan een stemadvies doet de Evangelical Alliance niet. „Het is belangrijk dat het christelijk geluid binnen alle partijen na de verkiezingen behouden blijft.”
Ook Theos geeft geen stemadvies. „Christenen moeten nadenken welke waarden zij vanuit het christelijk geloof belangrijk vinden, en dat bij hun stemkeuze laten meewegen”, zegt Lapshynov. „De naaste liefhebben en burgerlijk bewogen zijn”, vult Bickley aan. „En vergeet niet dat kiezers in het Verenigd Koninkrijk op een lokale kandidaat stemmen. Welke partij de meest christelijke kandidaat levert, kan lokaal verschillen.”
