Ze zouden met veel zijn, Nederlandse huizen inpikken en een groot beslag leggen op de begroting. En dus mag het wel een onsje minder met alle expats die naar Nederland komen, vond een opmerkelijk eensgezinde Tweede Kamer afgelopen najaar. Op de VVD na stemden alle partijen vóór een versobering van het belastingvoordeel dat expats krijgen.

Maar die versobering kent veel nadelen, staat in een rapport van onderzoeksbureau Seo. Zo kan het aantal hoogopgeleide werknemers dat naar Nederland komt er wel 10 tot 15 procent door dalen. Dat is slecht nieuws voor bedrijven die op zoek zijn naar toptalent. En paradoxaal genoeg zal de staatskas daardoor juist minder belasting binnenkrijgen in plaats van meer.

Amendement

Het voordeel rond expats is al langer omstreden. Tot nu toe is 30 procent van hun inkomen in de eerste vijf jaar in Nederland vrijgesteld van loonbelasting. Daardoor hielden ze netto meer geld over dan andere werknemers. Te riant, vond onder meer Pieter Omtzigt. Hij kreeg een amendement aangenomen waardoor expats het voordeel zien teruglopen van 30 procent, naar 20, en uiteindelijk naar 10 procent.

Vakbonden waren daar blij mee, zij hekelden de „oneerlijke concurrentie” met binnenlands personeel. Bedrijven zijn op zijn zachtst gezegd veel minder blij. Zij wezen er al direct na de stemming op dat andere EU-landen óók zulke belastingvoordelen bieden, en soms zijn die lucratiever dan de Nederlandse.

Lees ook

Niet alleen multinational profiteert van goed vestigingsklimaat

Peter Wennink, topman van chipmachinefabrikant ASML, dreigde zelfs dat zijn bedrijf misschien maar beter buiten Nederland kon gaan uitbreiden. ASML is grootafnemer van de regeling: liefst 15 procent van de ruim 40.000 personeelsleden maakt er gebruik van. En meer bedrijven blijken zo te denken. Ruim 60 procent van de door Seo ondervraagde bedrijven zegt dat de expatregeling een reden is om in Nederland te blijven, of hier uit te breiden.

Ook voor de expats zelf blijkt het belastingvoordeel een belangrijke factor om voor Nederland te kiezen. Ten eerste is het „overgrote deel” van hen er bij binnenkomst al mee bekend, zeggen werkgevers tegen Seo. En ze kunnen soms net zo makkelijk naar een ander land gaan. Vooral Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zijn veel genoemde alternatieven.

Kamerlid Omtzigt wilde de extra belastinginkomsten van de versoberde regeling gebruiken om studenten te compenseren die zonder basisbeurs aan hun studie moesten beginnen. Maar het is de vraag of dat kan. Per saldo levert de expatregeling op dit moment namelijk juist geld op: gemiddeld bijna 130 miljoen euro per jaar.

„Innovatieve bedrijven hebben deze regeling nodig, anders worden we een museum” - Ingrid Thijssen, VNO-voorzitter

De 100.000 expats die eronder vallen betalen weliswaar minder belasting, maar zonder het belastingvoordeel was een deel van hen hier überhaupt niet heen gekomen, schrijft Seo. Dan was Nederland 70 procent van hun loonbelasting misgelopen. Door hun voordeel te versoberen, neemt het aantal binnenkomende expats af. En omdat het overgebleven aantal alsnog een (versoberde) belastingkorting krijgt, gaat Nederland er financieel op achteruit.

Dit rapport is het „onomstotelijke” bewijs dat de huidige regeling gewoon in stand moet blijven, reageert VNO-voorzitter Ingrid Thijssen. Niet alleen omdat ze netto geld opbrengt, maar vooral omdat innovatieve bedrijven de regeling simpelweg nodig hebben om te kunnen concurreren om internationaal toptalent. „Anders worden we langzaamaan een museum”, zegt Thijssen in een verklaring.

Onlangs herhaalde GroenLinks-PvdA-Kamerlid Tom van der Lee dat het wat hem betreft wel „een onsje minder kan” met het voordeel dat expats krijgen, maar andere partijen zijn daar inmiddels minder zeker van. Vooral BBB en CDA kregen spijt van hun steun aan de versobering, na het felle protest van bedrijven. Uit een rondgang van EenVandaag, eerder dit voorjaar, bleek dat er misschien zelfs een Kamermeerderheid is om de versobering terug te draaien.

Woningmarkt

De staatskas en het bedrijfsleven zijn niet het enige dat daarin meespeelt. Kamerleden maken zich ook zorgen om de woningmarkt. Expats trekken naar grote steden als Amsterdam en Eindhoven, waar de woningnood sowieso al hoog is.

In 2022 kregen deze twee steden er respectievelijk 16.000 en 4000 expats bij. Het is volgens Seo evenwel moeilijk te zeggen hoeveel hun komst de prijzen opdrijft. Amsterdamse koopwoningen zouden in 2022 met wel 5,5 procent in prijs zijn gestegen door de komst van ”30-procenters”, blijkt uit een schatting.

In totaal stegen de koopwoningen dat jaar met 11 procent in prijs. Afschaffen van het belastingvoordeel gaat die prijsstijgingen niet helemaal verhelpen: voor een deel waren de expats ook zonder het voordeel wel naar Amsterdam gekomen.