Aanleiding voor het onderzoek was de bijna-ramp met de Julietta D in januari 2022. Tijdens een zware storm sloeg dit Maltese vrachtschip ten westen van IJmuiden van de ankers. Het schip raakte op drift, ramde een ander schip, sloeg daarbij lek en dreef vervolgens stuurloos een windpark in aanbouw binnen. Daar raakte het de sokkel van een toekomstige windturbine en daarna de fundering van een transformatorstation. De bemanning van een olie- en gasplatform, dat ook bedreigd werd, moest worden geëvacueerd. Een sleper kon nog net op tijd contact maken met de Julietta D en verder onheil voorkomen.

Lees ook

Het wordt riskant druk op de Noordzee

De OVV stelt dat scheepvaartroutes, windparken en olieplatforms „dringen om ruimte” op de Noordzee. Er komen steeds meer vaste objecten (platforms, windturbines, stopcontacten) bij en dat brengt risico’s met zich mee voor de scheepvaart.

Platforms

De Noordzee wordt druk bevaren. Vrachtschepen varen van en naar Nederlandse havens en er zijn vissersschepen actief.  Maar op diezelfde zee staan alleen al op het Nederlandse deel 160 platforms voor olie- en gaswinning en ongeveer 700 windturbines. In de bodem ligt 7000 kilometer aan (pijp)leidingen en nog eens 4000 kilometer aan kabels. Verder heeft Defensie oefengebieden op zee, zijn er Natura 2000-gebieden en gebieden voor zand- en schelpwinning.

OVV-raadslid en mede-opsteller van het rapport Erica Bakkum vergelijkt de bedrijvigheid op de Noordzee met een industriegebied. „We lopen risico’s met de huidige en geplande inrichting van de ruimte. Er moet meer inzicht komen in deze risico’s.”

Uit simulaties van de OVV blijkt dat grote schepen zwaar in de problemen kunnen komen „onder vaak voorkomende omstandigheden”. Dat geldt al bij windkracht 6 voor windgevoelige schepen, zoals grote containerschepen. Die hebben dan te weinig ruimte om in geval van nood rond te draaien. De huidige noodsleepboten kunnen niet altijd assisteren.

Energietransitie

Nederland wil met het oog op de energietransitie het aantal windparken op zee de komende decennia fors uitbreiden. Tegen 2030 moet de capaciteit van windparken op de Noordzee zijn uitgebreid van 5 gigawatt naar 21 gigawatt. Dit komt neer op meer dan 1.700 windturbines op zee. Na 2030 komt die ontwikkeling nog eens in een stroomversnelling, omdat Nederland tegen 2050 klimaatneutraal wil zijn. Volgens de OVV zullen er „duizenden vaste objecten” bij komen, waaronder nieuwe platforms voor de fabricage van waterstof. Al die activiteiten vergen ook extra scheepvaartverkeer.

De vijf andere landen rondom de Noordzee hebben vergelijkbare plannen. De OVV vindt dat zulke activiteiten beter op elkaar afgestemd moeten worden en pleit voor betere internationale samenwerking bij het vastleggen van vaarroutes. De Noordzee zou daarbij als één geheel beschouwd moeten worden.

„We lopen risico’s met de huidige en geplande inrichting van de ruimte op de Noordzee” - Erica Bakkum, lid Onderzoeksraad voor Veiligheid