Vaak worden de volgende argumenten aangehaald om een studieschuld te verzwijgen: wat heeft de bank hiermee te maken, dat is toch ons probleem, dat is privé, iedereen doet dit toch enzovoort. Maar hoe moeilijk de positie van starters ook is, het verzwijgen van een studieschuld is fraude. De consequenties kunnen groot zijn. Als een geldverstrekker kan aantonen dat de studieschuld bewust verzwegen is, kan dat registratie in een extern register betekenen, waarna je acht jaar lang vrijwel geen financieel product kunt afsluiten.

Nu kun je wel spreken van een gradatie in fraude. Doe je aan terrorismefinanciering, witwassen of het oplichten van een bank, dan is dat van een zwaardere categorie. In het geval van het verzwijgen van je studieschuld houd je vooral jezelf voor de gek. Ook het verhuren van je woning zonder toestemming van de bank valt onder fraude. Het lijkt slim, maar een woning in verhuurde staat is fors minder waard, dus de consequenties bij wanbetaling kunnen voor de bank heel groot zijn.

Er is ook een verschuiving gaande in wat als fraude wordt betiteld. Twintig jaar geleden kon het zo zijn dat wat nu fraude heet, als normaal of als ‘een trucje’ werd gezien. Door de steeds strengere regels op het gebied van witwassen, terrorisme en overkreditering zal de regelgeving vrijwel zeker nog strenger worden.

Het is ook niet leuk wanneer je kantoor voor fraude wordt misbruikt. Twintig jaar geleden had ik bij toeval drie verschillende klanten aan tafel, bij wie ik sterk het vermoeden kreeg van terrorismefinanciering. De individuele gesprekken gaven hiertoe geen aanleiding, maar de optelsom van de verschillende gesprekken leidde tot die conclusie. We hebben toen een melding gedaan. Dit is serieus opgepakt en uiteindelijk doorgestuurd naar het landelijk parket.

Een andere keer was er sprake van fraude rond drie hypotheken, waarbij we helaas het afsluiten van maar één hypotheek konden voorkomen. De fraude zat zo professioneel in elkaar dat het niet te zien was aan de aangeleverde stukken. We hadden er toch een nietpluisgevoel bij en vroegen de bank om extra onderzoek. Ons vermoeden bleek te kloppen.

Soms zijn consumenten onwetend en zijn ze zich er niet van bewust dat ze frauderen. Fraude vindt dus niet altijd te kwader trouw plaats. Goed om te beseffen is: als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het vaak niet waar. En: zo de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Het valt me vaak op dat als mensen te goeder trouw zijn, ze het meestal logisch vinden dat ze bewijzen moeten aanleveren. Maar mensen die frauduleus handelen, geven vaak aan dat banken zelf de boel bedriegen of hun zakken vullen. Door een optelsom van dit soort signalen kan een vermoeden van fraude ontstaan. Uiteraard moet je altijd toetsen of dit gevoel klopt.

De auteur is Master of Financial Planning.