Europa is niet onschuldig in handelsoorlog
Donald Trump blijft de gemoederen flink bezighouden. Volgens de Amerikaanse president is ”heffing” het mooiste woord in het woordenboek. Inmiddels zijn de eerste nieuwe importtarieven een feit en een handelsoorlog dreigt.
De trend van globalisering is duidelijk gekeerd, met wereldwijd een toename aan protectionistische maatregelen. Nog niet eens zo lang geleden leek een groot handelsakkoord tussen de VS en de EU binnen handbereik. Maar na de verrassende verkiezingswinst van Trump in 2016 werd dit akkoord resoluut van tafel geveegd. Sindsdien zijn de muren flink opgetrokken. Ook Joe Biden voerde een duidelijk ”America First”-beleid.
Nu een handelsoorlog dreigt, lijkt het narratief in Europa dat dit allemaal de schuld is van het ondoordachte beleid van een boze man aan de andere kant van de oceaan. Maar is dit beeld terecht? Zijn we zelf het braafste jongetje van de klas als het gaat om ons handelsbeleid? Commissievoorzitter Von der Leyen betoogde onlangs van wel: „In Europa krijg je wat je ziet. Wij doen het volgens de regels.” Maar ook de EU laat zich op dit vlak niet onbetuigd. Het is altijd makkelijker om het protectionisme te herkennen bij anderen dan bij jezelf.
De EU gaat daarbij subtieler te werk dan de VS. ”Europe First”, als tegenhanger van ”America First”, klinkt immers wel erg ordinair. In Europa spreken we liever over „open strategische autonomie”. Maar dat ook de EU zich met betrekking tot vrijhandel anders opstelt dan voorheen is duidelijk.
Volgens data van het Global Trade Alert introduceerde de EU in piekjaar 2022 maar liefst 949 nieuwe non-tarifaire maatregelen, meer dan de VS. Een groot deel hiervan vindt zijn oorsprong in de coronacrisis. Tijdens de pandemie werden regels ter voorkoming van staatssteun aan de kant geschoven, waardoor overal nationale subsidies opdoken, zoals de Nederlandse steun aan KLM.
Verrassend genoeg ligt het gemiddelde importtarief in Europa hoger dan in de VS. In Europa werden importen vorig jaar met gemiddeld 3,3 procent belast, de VS zaten daar met 2,6 procent duidelijk onder. Europa heft bijvoorbeeld 10 procent op auto’s uit de VS, andersom is dat maar 2,5 procent.
Verrassend genoeg ligt het gemiddelde importtarief in Europa hoger dan in de VS
Ook Europese duurzaamheidsregels worden door handelspartners vaak als protectionisme gezien. In 2026 moet bijvoorbeeld een CO2-grensheffing ingaan. Die zorgt ervoor dat bedrijven van buiten de EU die de Europese markt willen betreden evenveel voor de uitstoot van CO2 moeten betalen als bedrijven binnen de EU. Als een Europees bedrijf bijvoorbeeld Chinees staal wil importeren, dan moet het aan de grens een tarief betalen over de hoeveelheid CO2 per ton staal, tot het niveau waarop dit even zwaar belast wordt als in de EU. Buiten de EU heerst hierover grote onvrede, en het is goed mogelijk dat verongelijkte handelspartners over zullen gaan tot tegenmaatregelen.
Protectionistisch beleid brengt hoge maatschappelijke kosten met zich mee. De vraag is hoever we zullen afglijden als een handelsoorlog werkelijkheid wordt. Laten we hopen dat het gezond verstand zegeviert.
De auteur is econoom bij De Nederlandsche Bank. Hij schrijft op persoonlijke titel.
